(1)Rhaid i’r Comisiwn gynnal adolygiad o’r trefniadau etholiadol ar gyfer pob prif ardal o leiaf unwaith ym mhob cyfnod adolygu.
(2)Rhaid i’r Comisiwn, mewn perthynas â phob cyfnod adolygu—
(a)paratoi a chyhoeddi rhaglen sy’n nodi ei amserlen arfaethedig ar gyfer cynnal yr holl adolygiadau sy’n ofynnol o dan is-adran (1) yn ystod y cyfnod, a
(b)anfon copi o’r rhaglen at Weinidogion Cymru.
(3)At ddibenion is-adrannau (1) a (2) ystyr “cyfnod adolygu” yw—
[F1(a)y cyfnod o 12 mlynedd sy’n dechrau ar 30 Medi 2023, a]
(b)pob cyfnod dilynol o [F212] mlynedd.
[F3(3A)Caiff Gweinidogion Cymru drwy reoliadau ddiwygio is-adran (3).]
(4)Rhaid i’r Comisiwn gydymffurfio â’i ddyletswyddau yn is-adran (2)—
(a)mewn perthynas â’r cyfnod adolygu cyntaf, cyn gynted ag y bo modd wedi iddo ddechrau, a
(b)mewn perthynas â phob cyfnod adolygu dilynol, cyn i’r cyfnod ddechrau.
(5)Caiff y Comisiwn hefyd, o’i wirfodd neu ar gais prif gyngor, gynnal adolygiad o’r trefniadau etholiadol ar gyfer prif ardal.
(6)Ond rhaid i’r Comisiwn beidio â chynnal adolygiad o dan is-adran (5) ar gais prif gyngor os yw o’r farn y byddai gwneud hynny’n ei rwystro rhag arfer ei swyddogaethau’n briodol.
(7)Y newidiadau y caiff y Comisiwn eu hargymell mewn perthynas ag adolygiad o dan yr adran hon yw—
(a)y newidiadau hynny i’r trefniadau etholiadol ar gyfer y brif ardal sydd dan adolygiad y mae o’r farn eu bod yn briodol, a
(b)o ganlyniad i newid o’r fath—
(i)y newidiadau hynny i ffiniau cymuned y mae o’r farn eu bod yn briodol mewn perthynas ag unrhyw gymuned yn y brif ardal,
(ii)y newidiadau hynny i gyngor cymuned a newidiadau i’r trefniadau etholiadol ar gyfer cymuned o’r fath y mae o’r farn eu bod yn briodol,
(iii)y newidiadau hynny i sir wedi ei chadw y mae o’r farn eu bod yn briodol.
(8)Rhaid i’r Comisiwn beidio â gwneud neu gyhoeddi, yn unrhyw gyfnod o [F412] mis cyn diwrnod etholiad arferol cyngor o dan adran 26 o Ddeddf 1972 (ethol cynghorwyr), unrhyw argymhellion sy’n ymwneud â threfniadau etholiadol prif ardal.
(9)Yn y Rhan hon, mae cyfeiriad at drefniadau etholiadol prif ardal yn gyfeiriad at y canlynol—
(a)nifer aelodau’r cyngor ar gyfer y brif ardal,
(b)nifer, math a ffiniau’r wardiau etholiadol y rhennir y brif ardal iddynt am y tro at ddibenion ethol aelodau,
(c)nifer yr aelodau sydd i’w hethol ar gyfer unrhyw ward etholiadol yn y brif ardal honno, a
(d)enw unrhyw ward etholiadol.
(10)At ddibenion is-adran (9)(b), mae cyfeiriad at y math o ward etholiadol yn gyfeiriad at a yw’r ward yn ward un aelod neu’n ward amlaelod.
(11)Yn y Rhan hon—
ystyr “ward amlaelod” yw unrhyw ward etholiadol y mae nifer penodedig (mwy nag un) o aelodau i’w hethol ar gyfer y ward honno,
ystyr “ward etholiadol” yw unrhyw ardal yr etholir aelodau i awdurdod lleol ar ei chyfer, ac
ystyr “ward un aelod” yw ward etholiadol y mae un aelod yn unig i’w ethol ar ei chyfer.
Diwygiadau Testunol
F1A. 29(3)(a) wedi ei amnewid (9.11.2024) gan Deddf Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) 2024 (asc 5), aau. 41(2)(a)(i), 72(2)(a) (ynghyd ag a. 55)
F2Gair yn a. 29(3)(b) wedi ei amnewid (9.11.2024) gan Deddf Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) 2024 (asc 5), aau. 41(2)(a)(ii), 72(2)(a) (ynghyd ag a. 55)
F3A. 29(3A) wedi ei fewnosod (9.11.2024) gan Deddf Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) 2024 (asc 5), aau. 41(2)(b), 72(2)(a) (ynghyd ag a. 55)
F4Gair yn a. 29(8) wedi ei amnewid (9.11.2024) gan Deddf Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) 2024 (asc 5), aau. 47(2), 72(2)(a) (ynghyd ag a. 55)
Addasiadau (ddim yn newid testun)
C1A. 29(2) excluded (26.11.2015) by Deddf Llywodraeth Leol (Cymru) 2015 (anaw 6), aau. 21(5), 46(2)
C2A. 29(3) power to amend (26.11.2015) by Deddf Llywodraeth Leol (Cymru) 2015 (anaw 6), aau. 24, 46(2)
C3A. 29(3): power to amend conferred (21.1.2021) by Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 (asc 1), aau. 138(6), 175(1)(f)(2)
C4A. 29(8) excluded (21.1.2021) by Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 (asc 1), a. 175(1)(f)(2), Atod. 1 para. 8(5)
Gwybodaeth Cychwyn
I1A. 29 mewn grym ar 30.9.2013, gweler a. 75(2)(b)