Adran 32 – Dyfarnu cymhwystra ac ystyried beth i'w wneud i ddiwallu anghenion
104.Mae adran 32 yn darparu bod rhaid i awdurdod lleol, os daw asesiad i’r casgliad bod ar berson anghenion am ofal a chymorth, neu, yn achos gofalwr, anghenion am gymorth, ddyfarnu a yw’r anghenion hynny yn bodloni’r meini prawf cymhwystra sydd i’w nodi mewn rheoliadau.
105.Os nad yw’r anghenion yn bodloni’r meini prawf cymhwystra, bydd angen i’r awdurdod lleol ystyried a yw’n angenrheidiol diwallu anghenion y person a asesir er mwyn ei amddiffyn rhag cael ei gam-drin neu ei esgeuluso neu rhag risg o gael ei gam-drin neu ei esgeuluso. Yn achos plentyn, bydd hyn hefyd yn cynnwys amddiffyn rhag niwed neu risg o niwed. Diffinnir “camdriniaeth” a “cam-drin”, “esgeulustod” a “niwed” yn adran 197(1). Os deuir i’r casgliad ei bod yn angenrheidiol diwallu’r anghenion am y rheswm hwn, bydd rhaid i’r awdurdod lleol ddiwallu’r anghenion hynny, hyd yn oed os nad yw’n bodloni’r meini prawf cymhwystra.
106.Rhaid i’r awdurdod lleol ystyried hefyd a yw’r anghenion a ganfuwyd yn galw am arfer unrhyw un neu rai o’i swyddogaethau o dan y Ddeddf hon neu o dan Rannau 4 a 5 o Ddeddf Plant 1989. Er enghraifft, gall fod y gallai anghenion plentyn gael eu diwallu gan yr awdurdod lleol sy’n darparu llety yn unol â’i ddyletswydd o dan adran 76 o’r Ddeddf hon (llety i blant sydd heb rieni, neu blant sydd ar goll neu sydd wedi eu gadael etc) neu gallai fod angen i’r awdurdod lleol ystyried a oes sail dros orchymyn gofal neu orchymyn goruchwylio neu dros gymryd camau eraill i amddiffyn y plentyn o dan Ran 5 o Ddeddf 1989.
107.Os yw’r awdurdod lleol yn dyfarnu ei fod o dan ddyletswydd i ddiwallu anghenion y person neu’n penderfynu arfer ei bwerau i ddiwallu anghenion, rhaid iddo fynd ymlaen i ystyried yr hyn y gellid ei wneud i ddiwallu’r anghenion a ganfuwyd. Mae adran 34 yn rhoi enghreifftiau o’r hyn y gellir ei ddarparu neu ei drefnu i ddiwallu anghenion, gan gynnwys gwneud taliadau uniongyrchol. Rhaid i’r awdurdod lleol hefyd ystyried p’un ai i arfer ei bwerau yn Rhan 5 o’r Ddeddf hon i godi ffi am ddiwallu’r anghenion a ganfuwyd a faint y byddai’n ei godi. Os oes ffi i fod, dim ond swm y dyfernir ei bod yn rhesymol ymarferol iddo ei dalu, gan roi sylw i ganlyniad asesiad ariannol, y bydd yn ofynnol i’r person ei dalu.
108.Rhaid i’r awdurdod lleol hefyd ystyried a fyddai darparu gwasanaethau ataliol, neu wybodaeth, cyngor a chynhorthwy, neu unrhyw beth arall a all fod ar gael yn y gymuned, o fudd i’r person. Mae hyn yn gymwys p’un a oes ar y person anghenion sy’n bodloni’r meini prawf cymhwystra ai peidio.
109.Mae rheoliadau yn disgrifio’r anghenion sy’n bodloni’r meini prawf cymhwystra. Gall rheoliadau ddisgrifio anghenion drwy gyfeirio at yr effaith y mae’r anghenion yn ei chael ar y person o dan sylw neu drwy gyfeirio at amgylchiadau’r person. Bydd y rheoliadau yn cymryd lle’r meini prawf cymhwystra lleol a gymhwysir ar hyn o bryd gan awdurdodau lleol yn unol â’r canllawiau yn “Creu System Deg ac Unedig i Asesu a Rheoli Gofal” a “Trefniadau Asesu, Cynllunio ac Adolygu Integredig ar gyfer Pobl Hŷn”.
