Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014

Valid from 06/04/2016

PENNOD 1 LL+C CWYNION A SYLWADAU AM WASANAETHAU CYMDEITHASOL

171 Cwynion ynghylch gwasanaethau cymdeithasol LL+C

(1) Caiff rheoliadau wneud darpariaeth ynghylch ystyried cwynion ynghylch—

(a) y modd y mae awdurdod lleol yn cyflawni ei swyddogaethau gwasanaethau cymdeithasol;

(b) y gwasanaethau sy’n cael eu darparu gan berson arall yn unol â threfniadau a wnaed gan awdurdod lleol wrth gyflawni’r swyddogaethau hynny;

(c) y gwasanaethau sy’n cael eu darparu gan awdurdod lleol neu berson arall yn unol â threfniadau a wnaed gan yr awdurdod o dan adran 33 o Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006 neu adran 75 o Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol 2006 mewn perthynas â swyddogaethau corff GIG (o fewn ystyr “NHS body” yn yr adran berthnasol) i’r graddau y maent yn arferadwy o ran Cymru.

(2) Caiff y rheoliadau ddarparu bod cwyn yn cael ei hystyried gan un neu fwy o’r canlynol—

(a) yr awdurdod lleol y gwneir y gŵyn amdano mewn cysylltiad â’i swyddogaethau;

(b) panel annibynnol a sefydlwyd o dan y rheoliadau;

(c) unrhyw berson neu gorff arall ac eithrio un o Weinidogion y Goron.

(3) Caiff y rheoliadau ddarparu bod cwyn neu unrhyw fater arall a godir gan y gŵyn—

(a) yn cael ei chyfeirio neu ei gyfeirio at Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru (“yr Ombwdsmon”) er mwyn i’r Ombwdsmon ystyried p’un a yw’n mynd i ymchwilio i’r gŵyn neu’r mater o dan Ddeddf Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) 2005 (ac yn cael ei thrin neu ei drin fel cwyn a gyfeiriwyd yn briodol o dan adran 2(3) o’r Ddeddf honno);

(b) yn cael ei chyfeirio neu ei gyfeirio at unrhyw berson neu gorff arall er mwyn i’r person neu’r corff hwnnw ystyried p’un a yw am gymryd unrhyw gamau nad ydynt yn rhai sydd i’w cymryd o dan y rheoliadau.

(4) Ond ni chaiff y rheoliadau wneud darpariaeth ynghylch cwynion y gellir eu hystyried yn sylwadau o dan adran 174 neu 176.

Gwybodaeth Cychwyn

I1 A. 171 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 199(2)

172 Cwynion ynghylch gwasanaethau cymdeithasol: materion atodol LL+C

(1) Mae’r canlynol yn enghreifftiau pellach o’r ddarpariaeth y caniateir ei gwneud mewn rheoliadau o dan adran 171.

(2) Caiff y rheoliadau wneud darpariaeth ynghylch—

(a) y personau a gaiff wneud cwyn;

(b) y cwynion y caniateir, neu na chaniateir, iddynt gael eu gwneud;

(c) y personau y caniateir gwneud cwynion iddynt;

(d) y cwynion nad oes angen iddynt gael eu hystyried;

(e) y cyfnod y mae’n rhaid gwneud unrhyw gwynion ynddo;

(f) y weithdrefn sydd i’w dilyn wrth wneud ac ystyried cwyn;

(g) materion sydd wedi eu heithrio rhag cael eu hystyried;

(h) llunio adroddiad neu argymhellion ynghylch cwyn;

(i) y camau gweithredu sydd i’w cymryd o ganlyniad i gŵyn.

(3) Caiff y rheoliadau—

(a) ei gwneud yn ofynnol i berson neu gorff y gwneir cwyn amdano i wneud taliad mewn perthynas ag ystyried y gŵyn o dan y rheoliadau,

(b) ei gwneud yn ofynnol bod taliad o’r math hwnnw—

(i) yn cael ei wneud i berson neu gorff a bennir yn y rheoliadau, a

(ii) yn swm a bennir yn y rheoliadau, neu a gyfrifir neu a ddyfernir o dan y rheoliadau, ac

(c) ei gwneud yn ofynnol i banel annibynnol adolygu’r swm y gellir ei godi o dan baragraff (a) mewn achos penodol ac, os yw hynny’n briodol ym marn y panel, rhoi swm llai yn ei le.

(4) Caiff y rheoliadau ei gwneud yn ofynnol i berson neu gorff sy’n ystyried cwynion o dan y rheoliadau i roi cyhoeddusrwydd i’r gweithdrefnau sydd i’w dilyn o dan y rheoliadau.

(5) Caiff y rheoliadau hefyd—

(a) darparu bod gwahanol rannau o gŵyn neu agweddau gwahanol arni yn cael eu trin yn wahanol;

(b) ei gwneud yn ofynnol bod gwybodaeth neu ddogfennau yn cael eu dangos er mwyn galluogi cwyn i gael ei hystyried yn briodol;

(c) awdurdodi bod gwybodaeth neu ddogfennau sy’n berthnasol i gŵyn yn cael eu datgelu i berson neu gorff sy’n ystyried cwyn o dan y rheoliadau neu y mae cwyn wedi ei chyfeirio ato (er gwaethaf unrhyw reol cyfraith gyffredin a fyddai, fel arall, yn gwahardd y datgeliad neu’n cyfyngu arno).

(6) Caiff y rheoliadau wneud darpariaeth ynghylch cwynion sy’n codi materion sydd i’w hystyried o dan y rheoliadau a materion sydd i’w hystyried o dan weithdrefnau cwyno statudol eraill; gan gynnwys (ymhlith pethau eraill) darpariaeth i—

(a) galluogi cwyn o’r fath i gael ei gwneud o dan y rheoliadau, a

(b) sicrhau bod materion sydd i’w hystyried o dan weithdrefnau cwyno statudol eraill yn cael eu trin fel pe baent yn faterion a godwyd mewn cwyn a wnaed o dan y gweithdrefnau priodol.

(7) Yn is-adran (6) ystyr “gweithdrefnau cwyno statudol” yw gweithdrefnau a sefydlwyd gan neu o dan ddeddfiad o fewn cymhwysedd deddfwriaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru.

Gwybodaeth Cychwyn

I2 A. 172 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 199(2)

173 Cynhorthwy i achwynwyr LL+C

(1) Caiff rheoliadau ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol—

(a) gwneud trefniadau i roi cynhorthwy (ar ffurf cynrychiolaeth neu fel arall) i bersonau sy’n gwneud, neu’n bwriadu gwneud, cwyn o dan reoliadau a wnaed o dan adran 171, a

(b) rhoi cyhoeddusrwydd i’r trefniadau ar gyfer darparu’r cynhorthwy hwnnw.

(2) Caiff y rheoliadau, er enghraifft, wneud darpariaeth ynghylch—

(a) y personau y mae’n rhaid darparu cynhorthwy iddynt;

(b) y math o gynhorthwy y mae’n rhaid ei ddarparu i’r personau hynny;

(c) y personau y caniateir i’r cynhorthwy hwnnw gael ei ddarparu ganddynt;

(d) y cam neu’r camau wrth ystyried cwyn y mae’n rhaid darparu cynhorthwy mewn perthynas ag ef neu hwy;

(e) y math o gyhoeddusrwydd y mae’n rhaid ei roi i’r trefniadau ar gyfer darparu’r cynhorthwy hwnnw.

Gwybodaeth Cychwyn

I3 A. 173 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 199(2)

174 Sylwadau sy’n ymwneud â phlant penodol etc LL+C

(1) Rhaid i awdurdod lleol sefydlu gweithdrefn ar gyfer ystyried y canlynol—

(a) sylwadau (gan gynnwys cwynion) a wneir i’r awdurdod gan berson y mae is-adran (3) yn gymwys iddo ynghylch y modd y mae’n cyflawni swyddogaeth gymhwysol mewn perthynas â phlentyn sy’n derbyn gofal ganddo, neu blentyn nad yw’n derbyn gofal ganddo ond y gall fod arno anghenion am ofal a chymorth;

(b) sylwadau (gan gynnwys cwynion) a wneir i’r awdurdod gan berson y mae is-adran (4) yn gymwys iddo ynghylch y modd y mae’n cyflawni swyddogaethau o dan adran 14F o Ddeddf Plant 1989 (gwasanaethau cynnal gwarcheidiaeth arbennig) sydd wedi eu pennu mewn rheoliadau;

(c) sylwadau (gan gynnwys cwynion) a wneir i’r awdurdod gan berson y mae is-adran (5) yn gymwys iddo ynghylch y modd mae’n cyflawni swyddogaethau o dan Ddeddf Mabwysiadu a Phlant 2002 sydd wedi eu pennu mewn rheoliadau.

(2) Mae’r canlynol yn swyddogaethau cymhwysol at ddibenion is-adran (1)(a)—

(a) swyddogaethau sy’n arferadwy mewn perthynas â phlentyn o dan Rannau 3 i 6 (ac eithrio swyddogaethau sy’n arferadwy mewn perthynas â phlentyn fel gofalwr);

(b) swyddogaethau sy’n arferadwy mewn perthynas â phlentyn o dan Ran 7;

(c) swyddogaethau o dan Ran 4 neu Ran 5 o Ddeddf Plant 1989 sydd wedi eu pennu mewn rheoliadau.

(3) Mae’r is-adran hon (sy’n ymwneud â sylwadau ynghylch cyflawni swyddogaethau cymhwysol) yn gymwys i’r canlynol—

(a) y plentyn sy’n derbyn gofal gan awdurdod lleol, neu’r plentyn nad yw’n derbyn gofal ganddo ond y gall fod arno anghenion am ofal a chymorth;

(b) rhiant y plentyn;

(c) person nad yw’n rhiant i’r plentyn ond sydd â chyfrifoldeb rhiant dros y plentyn;

(d) rhiant maeth awdurdod lleol y lleolir y plentyn gydag ef o dan adran 81(5);

(e) darpar fabwysiadydd y lleolir y plentyn gydag ef o dan adran 81(11);

(f) unrhyw berson arall y mae’r awdurdod lleol yn ystyried bod ganddo ddiddordeb digonol yn lles y plentyn i gyfiawnhau bod ei sylwadau yn cael eu hystyried gan yr awdurdod.

(4) Mae’r is-adran hon (sy’n ymwneud â sylwadau am gyflawni swyddogaethau penodedig o dan adran 14F o Ddeddf Plant 1989) yn gymwys i’r canlynol—

(a) plentyn y mae gorchymyn gwarcheidiaeth arbennig mewn grym mewn perthynas ag ef;

(b) gwarcheidwad arbennig neu riant y plentyn;

(c) person sydd wedi gwneud cais am asesiad o dan adran 14F(3) neu (4) o Ddeddf Plant 1989;

(d) unrhyw berson arall y mae’r awdurdod lleol yn ystyried bod ganddo ddiddordeb digonol yn lles y plentyn i gyfiawnhau bod ei sylwadau yn cael eu hystyried gan yr awdurdod.

(5) Mae’r is-adran hon (sy’n ymwneud â sylwadau am y modd y mae swyddogaethau penodedig yn cael eu cyflawni o dan Ddeddf Mabwysiadu a Phlant 2002) yn gymwys i’r canlynol—

(a) person a grybwyllwyd yn adran 3(1) o Ddeddf Mabwysiadu a Phlant 2002 (y personau hynny y gwneir darpariaeth ar gyfer eu hanghenion gan y Gwasanaeth Mabwysiadu) ac unrhyw berson arall y mae trefniadau ar gyfer darparu gwasanaethau mabwysiadu (o fewn ystyr “adoption services” yn y Ddeddf honno) yn ei rychwantu;

(b) unrhyw berson arall y mae’r awdurdod yn barnu bod ganddo ddiddordeb digonol mewn plentyn sydd wedi ei fabwysiadu neu a allai gael ei fabwysiadu i gyfiawnhau bod ei sylwadau yn cael eu hystyried gan yr awdurdod.

(6) Rhaid i awdurdod lleol sicrhau (yn ddarostyngedig i is-adran (8)) fod y weithdrefn y mae’n ei sefydlu at ddibenion yr adran hon yn sicrhau bod o leiaf un person nad yw’n aelod o’r awdurdod lleol nac yn swyddog iddo yn cymryd rhan yn y camau a ganlyn—

(a) ystyried unrhyw sylw y mae’r adran hon yn gymwys iddo, a

(b) unrhyw drafodaethau sy’n cael eu cynnal gan yr awdurdod am y camau sydd i’w cymryd, o ganlyniad i’r ystyried hwnnw, mewn perthynas â’r person y mae’r sylw yn ymwneud ag ef.

(7) Caiff rheoliadau wneud darpariaeth bellach am y weithdrefn y mae’n rhaid ei sefydlu at ddibenion yr adran hon.

(8) Caiff y rheoliadau ddarparu (ymhlith pethau eraill) nad yw is-adran (6) yn gymwys mewn perthynas ag ystyried neu drafod sy’n digwydd er mwyn datrys yn anffurfiol y materion a godwyd mewn sylw.

(9) Rhaid i awdurdod lleol roi cyhoeddusrwydd i’r weithdrefn y mae’n ei sefydlu at ddibenion yr adran hon.

Gwybodaeth Cychwyn

I4 A. 174 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 199(2)

175 Sylwadau sy’n ymwneud â phlant penodol etc: darpariaeth bellach LL+C

(1) Rhaid i awdurdod lleol, wrth iddo roi ystyriaeth i sylwadau y mae adran 174 yn gymwys iddynt, gydymffurfio â gofynion a osodwyd gan neu o dan is-adrannau (6) i (8) o’r adran honno.

(2) Caiff rheoliadau ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol fonitro’r camau y maent wedi eu cymryd i sicrhau eu bod yn cydymffurfio â’r gofynion hynny.

(3) Caiff rheoliadau osod terfynau amser ar gyflwyno sylwadau y mae adran 174 yn gymwys iddynt.

(4) Pan fo sylw wedi ei ystyried o dan weithdrefn a sefydlwyd at ddibenion adran 174, rhaid i awdurdod lleol—

(a) rhoi sylw i ganfyddiadau’r personau a roddodd ystyriaeth i’r sylw, a

(b) cymryd unrhyw gamau sy’n rhesymol ymarferol i hysbysu (yn ysgrifenedig) y personau a grybwyllir yn is-adran (5) am benderfyniad yr awdurdod a’i resymau dros wneud y penderfyniad hwnnw ac am unrhyw gamau gweithredu y mae wedi eu cymryd neu y mae’n bwriadu eu cymryd.

(5) Y personau hynny yw—

(a) y person a gyflwynodd y sylw,

(b) y person y mae’r sylw yn ymwneud ag ef (os yw’n wahanol), ac

(c) unrhyw berson arall y mae’n ymddangos i’r awdurdod yr effeithir arno yn ôl pob tebyg.

(6) Pan fo’r person a grybwyllir yn is-adran (5)(b) neu (c) yn blentyn, dim ond pan fo’r awdurdod lleol o’r farn bod gan y plentyn ddealltwriaeth ddigonol y mae’r ddyletswydd o dan is-adran (4)(b) yn gymwys.

Gwybodaeth Cychwyn

I5 A. 175 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 199(2)

176 Sylwadau sy’n ymwneud â phlant a fu gynt yn derbyn gofal etc LL+C

(1) Rhaid i awdurdod lleol sefydlu gweithdrefn ar gyfer ystyried sylwadau (gan gynnwys cwynion) a gyflwynir iddo gan bersonau y mae is-adran (2) yn gymwys iddynt ynghylch cyflawni ei swyddogaethau o dan Rannau 3 i 7 mewn perthynas â’r personau hynny.

(2) Mae’r is-adran hon yn gymwys i—

(a) personau ifanc categori 2;

(b) personau ifanc categori 3;

(c) personau ifanc categori 4;

(d) personau ifanc categori 5;

(e) personau ifanc categori 6;

(f) personau o dan 25 oed, a fyddai, pe baent o dan 21 oed—

(i) yn bersonau ifanc categori 5, neu

(ii) yn bersonau ifanc categori 6 sy’n dod o fewn y categori hwnnw yn rhinwedd adran 104(3)(a).

(3) Caiff rheoliadau osod—

(a) gofynion mewn perthynas â’r weithdrefn y mae’n rhaid ei sefydlu;

(b) terfynau amser ar gyfer cyflwyno sylwadau y mae’r weithdrefn yn gymwys iddynt.

(4) Rhaid i awdurdod lleol—

(a) rhoi cyhoeddusrwydd i’r weithdrefn y mae’n ei sefydlu at ddibenion yr adran hon;

(b) cydymffurfio ag unrhyw ofynion a osodwyd o dan is-adran (3)(a) wrth roi ystyriaeth i sylwadau y mae’r adran hon yn gymwys iddynt.

(5) Yn yr adran hon mae i “person ifanc categori 2”, “person ifanc categori 3”, “person ifanc categori 4”, “person ifanc categori 5” a “person ifanc categori 6” yr ystyr a roddir gan adran 104.

Gwybodaeth Cychwyn

I6 A. 176 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 199(2)

177 Rhoi ystyriaeth bellach i sylwadau LL+C

(1) Caiff rheoliadau wneud darpariaeth ar gyfer rhoi ystyriaeth bellach i sylwadau (gan gynnwys cwynion) sy’n dod o fewn adran 174 neu 176.

(2) Caiff y rheoliadau, er enghraifft, wneud darpariaeth—

(a) ar gyfer rhoi ystyriaeth bellach i sylw gan banel annibynnol a sefydlwyd o dan y rheoliadau;

(b) ynghylch y weithdrefn sydd i’w dilyn wrth roi ystyriaeth bellach i sylw;

(c) ar gyfer cyflwyno argymhellion ynghylch y camau gweithredu sydd i’w cymryd o ganlyniad i roi ystyriaeth bellach i sylw;

(d) ynghylch llunio adroddiadau am roi ystyriaeth bellach i sylw;

(e) ynghylch y camau gweithredu sydd i’w cymryd gan yr awdurdod lleol o dan sylw o ganlyniad i roi ystyriaeth bellach i sylw;

(f) bod sylw yn cael ei gyfeirio yn ôl at yr awdurdod lleol o dan sylw er mwyn i’r awdurdod ei ailystyried.

(3) Caiff y rheoliadau—

(a) ei gwneud yn ofynnol bod taliad yn cael ei wneud, mewn perthynas â’r ystyriaeth bellach a roddir i sylw, gan awdurdod lleol y mae’r sylw wedi ei wneud amdano mewn cysylltiad â’i swyddogaethau;

(b) ei gwneud yn ofynnol bod y taliad—

(i) yn cael ei wneud i berson neu gorff a bennir yn y rheoliadau, a

(ii) yn swm a bennir yn y rheoliadau, neu’n un a gyfrifir neu a ddyfernir oddi tanynt;

(c) ei gwneud yn ofynnol i banel annibynnol adolygu’r swm y gellir ei godi o dan baragraff (a) mewn achos penodol a rhoi, os gwêl y panel yn dda, swm llai yn ei le;

(d) darparu bod gwahanol rannau o sylw neu agweddau gwahanol arno yn cael eu trin yn wahanol;

(e) ei gwneud yn ofynnol bod gwybodaeth neu ddogfennau yn cael eu dangos er mwyn galluogi sylw i gael ei ystyried yn briodol;

(f) awdurdodi bod gwybodaeth neu ddogfennau sy’n berthnasol i sylw yn cael ei datgelu neu eu datgelu i berson neu gorff sy’n rhoi ystyriaeth bellach i sylw o dan y rheoliadau (er gwaethaf unrhyw reol cyfraith gyffredin a fyddai, fel arall, yn gwahardd y datgeliad neu’n cyfyngu arno).

(4) Caiff y rheoliadau ddarparu hefyd bod sylw neu unrhyw fater a godir gan sylw—

(a) yn cael ei gyfeirio at Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru (“yr Ombwdsmon”) er mwyn i’r Ombwdsmon ystyried p’un a yw’n mynd i ymchwilio i’r sylw neu’r mater o dan Ddeddf Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru) 2005 (ac yn cael ei drin gan yr Ombwdsmon fel cwyn a gyfeiriwyd yn briodol o dan adran 2(3) o’r Ddeddf honno);

(b) yn cael ei gyfeirio at unrhyw berson neu gorff er mwyn i’r person hwnnw neu’r corff hwnnw ystyried p’un a ydynt yn mynd i gymryd unrhyw gamau nad ydynt yn rhai i’w cymryd o dan y rheoliadau.

Gwybodaeth Cychwyn

I7 A. 177 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 199(2)

178 Cynhorthwy i bersonau sy’n cyflwyno sylwadau LL+C

(1) Rhaid i awdurdod lleol wneud trefniadau ar gyfer darparu cynhorthwy—

(a) i blant sy’n cyflwyno, neu’n bwriadu cyflwyno, sylwadau sy’n dod o fewn adran 174, a

(b) i bersonau sy’n cyflwyno, neu’n bwriadu cyflwyno, sylwadau sy’n dod o fewn adran 176.

(2) Mae’r ddyletswydd o dan is-adran (1) yn cynnwys dyletswydd i wneud trefniadau ar gyfer darparu cynhorthwy pan fo’r sylwadau hynny yn cael eu hystyried ymhellach o dan adran 177.

(3) Rhaid i’r cynhorthwy a ddarperir o dan y trefniadau gynnwys cynhorthwy ar ffurf cynrychiolaeth.

(4) Rhaid i reoliadau wneud darpariaeth bellach mewn perthynas â’r trefniadau.

(5) O ran y rheoliadau—

(a) rhaid iddynt ei gwneud yn ofynnol bod y trefniadau yn sicrhau nad yw personau penodedig neu gategorïau penodedig o bersonau yn darparu cynhorthwy, a

(b) caniateir iddynt osod gofynion eraill mewn perthynas â’r trefniadau.

(6) Caiff rheoliadau ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol fonitro’r camau y maent wedi eu cymryd er mwyn sicrhau eu bod yn cydymffurfio â gofynion a osodir gan neu o dan yr adran hon.

(7) Rhaid i awdurdod lleol roi cyhoeddusrwydd i’w drefniadau ar gyfer darparu cynhorthwy o dan yr adran hon.

Gwybodaeth Cychwyn

I8 A. 178 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 199(2)