RHAN 6ATODOL
Iechyd meddwl a lles emosiynol
I163Dyletswydd i roi sylw i iechyd meddwl a lles emosiynol plant a phobl ifanc
1
Rhaid i berson o fewn is-adran (2), wrth arfer unrhyw swyddogaeth a roddir gan neu o dan y Ddeddf hon, roi sylw i iechyd meddwl a lles emosiynol plant a phobl ifanc y mae arfer y swyddogaeth yn debygol o effeithio arnynt.
2
Y personau yw—
a
pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
b
corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
c
darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir;
d
yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion;
e
y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion;
f
person sy’n darparu addysgu a dysgu ar gyfer plentyn ac eithrio mewn ysgol a gynhelir, ysgol feithrin a gynhelir neu uned cyfeirio disgyblion yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56);
g
awdurdod lleol yng Nghymru.
Confensiynau’r Cenhedloedd Unedig
I264Dyletswydd i hybu gwybodaeth am Gonfensiynau’r Cenhedloedd Unedig ar hawliau plant a hawliau pobl ag anableddau a dealltwriaeth o’r Confensiynau hynny
1
Rhaid i bennaeth a chorff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir hybu gwybodaeth am Ran 1 o CCUHP, ac am CCUHPA, a dealltwriaeth ohonynt, ymhlith y rheini sy’n darparu addysgu a dysgu mewn cysylltiad â chwricwlwm yr ysgol.
2
Rhaid i ddarparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir hybu gwybodaeth am Ran 1 o CCUHP, ac am CCUHPA, a dealltwriaeth ohonynt, ymhlith y rheini sy’n darparu addysgu a dysgu mewn cysylltiad â’r cwricwlwm i blant y darperir yr addysg honno ar eu cyfer.
3
Rhaid i’r awdurdod lleol, y pwyllgor rheoli (os oes un) a’r athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion hybu gwybodaeth am Ran 1 o CCUHP, ac am CCUHPA, a dealltwriaeth ohonynt, ymhlith y rheini sy’n darparu addysgu a dysgu mewn cysylltiad â’r cwricwlwm ar gyfer yr uned.
4
Rhaid i awdurdod lleol yng Nghymru hybu gwybodaeth am Ran 1 o CCUHP, ac am CCUHPA, a dealltwriaeth ohonynt, ymhlith y rheini sy’n darparu addysgu a dysgu ac eithrio mewn uned cyfeirio disgyblion o dan drefniadau a wneir gan yr awdurdod o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56).
5
Yn yr adran hon—
ystyr “CCUHP” (“UNCRC”) yw Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn a fabwysiadwyd ac a agorwyd i’w lofnodi, ei gadarnhau a’i gytuno gan benderfyniad y Cynulliad Cyffredinol 44/25 dyddiedig 20 Tachwedd 1989; ac mae Rhan 1 o CCUHP i’w thrin fel pe bai’n cael effaith—
- a
fel y’i nodir am y tro yn Rhan 1 o’r Atodlen i Fesur Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) 2011 (mccc 2), ond
- b
yn ddarostyngedig i unrhyw ddatganiad neu neilltuad fel y’i nodir am y tro yn Rhan 3 o’r Atodlen honno;
- a
ystyr “CCUHPA” (“UNCRPD”) yw Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Pobl ag Anableddau a’i brotocol dewisol a fabwysiadwyd ar 13 Rhagfyr 2006 gan benderfyniad y Cynulliad Cyffredinol A/RES/61/106 ac a agorwyd i’w lofnodi ar 30 Mawrth 2007; ac mae i’w drin fel pe bai’n cael effaith yn ddarostyngedig i unrhyw ddatganiad neu neilltuad a wnaed gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig ar ôl ei gadarnhau, ac eithrio pan fo’r datganiad neu’r neilltuad wedi ei dynnu’n ôl wedi hynny.
Cydweithredu a hwyluso
I365Dyletswydd i gydweithredu
1
Rhaid i berson o fewn is-adran (2) geisio ymrwymo i drefniadau cydweithredu—
a
â pherson arall o fewn yr is-adran honno, neu
b
â chorff llywodraethu sefydliad yng Nghymru o fewn y sector addysg bellach,
os yw’r person yn ystyried y byddai ymrwymo i drefniadau o’r fath yn hwyluso arfer swyddogaeth a roddir i’r person gan neu o dan y Ddeddf hon.
2
Y personau yw—
a
pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
b
corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
c
darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir;
d
yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion;
e
y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion;
f
awdurdod lleol yng Nghymru.
3
Os yw person yn ceisio ymrwymo i drefniadau cydweithredu â pherson arall yn unol ag is-adran (1), rhaid i’r person arall ystyried y cais.
4
Yn yr adran hon, ystyr “trefniadau cydweithredu” yw—
a
trefniadau a wneir wrth arfer y pwerau cydlafurio a ddisgrifir yn adran 5 o Fesur Addysg (Cymru) 2011 (mccc 7), neu
b
trefniadau o fath tebyg a wneir gan neu gyda—
i
pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir,
ii
darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir,
iii
yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion, neu
iv
pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion.
I466Dyletswyddau Gweinidogion Cymru i hwyluso cyflawni swyddogaethau
1
Rhaid i Weinidogion Cymru arfer eu swyddogaethau gyda golwg ar hwyluso cyflawni swyddogaethau, gan bersonau o fewn is-adran (2), a roddir iddynt gan neu o dan Rannau 2 i 4.
2
Y personau yw—
a
pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
b
corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
c
darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir;
d
yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion;
e
y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion;
f
person sy’n darparu addysgu a dysgu ar gyfer plentyn ac eithrio mewn ysgol a gynhelir, ysgol feithrin a gynhelir neu uned cyfeirio disgyblion yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56);
g
awdurdod lleol yng Nghymru.
I567Dyletswyddau awdurdodau lleol i hwyluso cyflawni swyddogaethau
1
Rhaid i awdurdod lleol yng Nghymru arfer ei swyddogaethau gyda golwg ar hwyluso cyflawni swyddogaethau, gan bersonau o fewn is-adran (2), a roddir iddynt gan neu o dan Rannau 2 i 4.
2
Y personau yw—
a
pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir, a gynhelir gan yr awdurdod lleol;
b
corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir, a gynhelir gan yr awdurdod lleol;
c
darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir, a sicrheir gan yr awdurdod lleol;
d
yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion a gynhelir gan yr awdurdod lleol;
e
y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion a gynhelir gan yr awdurdod lleol.
3
Mae is-adran (4) yn gymwys pan fo awdurdod lleol yn gwneud trefniadau o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56) ar gyfer darparu addysg i blentyn ac eithrio—
a
mewn ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir, a gynhelir gan yr awdurdod lleol, neu
b
mewn uned cyfeirio disgyblion a gynhelir gan yr awdurdod lleol.
4
Rhaid i’r awdurdod arfer ei swyddogaethau gyda golwg ar hwyluso cyflawni, gan bersonau o fewn is-adran (5), eu swyddogaethau perthnasol.
5
Y personau yw—
a
pan fo’r addysg yn cael ei darparu i’r plentyn mewn ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir, a gynhelir gan awdurdod lleol arall, bennaeth a chorff llywodraethu’r ysgol;
b
pan fo’r addysg yn cael ei darparu i’r plentyn mewn uned cyfeirio disgyblion a gynhelir gan awdurdod lleol arall, yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am yr uned, y pwyllgor rheoli ar gyfer yr uned (os oes un) a’r awdurdod hwnnw;
c
pan fo’r addysg yn cael ei darparu ar gyfer y plentyn ac eithrio mewn ysgol a gynhelir neu uned cyfeirio disgyblion, unrhyw berson sy’n ei darparu.
6
“Swyddogaethau perthnasol” person o fewn is-adran (5) yw’r swyddogaethau a roddir i’r person hwnnw, gan neu o dan Rannau 2 i 4, mewn cysylltiad â’r addysg.
Y Gymraeg
I668Dyletswydd Gweinidogion Cymru i hybu mynediad etc at gyrsiau astudio cyfrwng Cymraeg
1
Rhaid i Weinidogion Cymru hybu mynediad at gyrsiau astudio a addysgir drwy gyfrwng y Gymraeg, ac argaeledd y cyrsiau hynny, ar gyfer plant y mae’r Ddeddf hon yn gymwys iddynt.
2
Yn yr adran hon, ystyr “cwrs astudio” yw cwrs addysg neu hyfforddiant—
a
sy’n arwain at ffurf ar gymhwyster neu set o ffurfiau ar gymhwyster a gymeradwyir o dan Ran 4 o Ddeddf Cymwysterau Cymru 2015 (dccc 5) neu a ddynodir o dan Ran 5 o’r Ddeddf honno, neu
b
a ddynodir gan Weinidogion Cymru o dan adran 34(8) o’r Ddeddf honno.
Darpariaeth benodol ar gyfer lleoliadau pellach etc
I769Pŵer i wneud darpariaeth ar gyfer plant sy’n cael addysg mewn mwy nag un lleoliad etc
1
Caiff rheoliadau wneud darpariaeth ar gyfer addysgu a dysgu sydd i’w sicrhau i blant o’r oedran ysgol gorfodol y mae’r adran hon yn gymwys iddynt ac mewn cysylltiad ag addysgu a dysgu o’r fath.
2
Mae’r adran hon yn gymwys i blentyn sy’n ddisgybl cofrestredig mewn ysgol a gynhelir—
a
os darperir addysg ar gyfer y plentyn, naill ai yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56) neu fel arall—
i
mewn ysgol arall a gynhelir, neu
ii
mewn ysgol feithrin a gynhelir;
b
os darperir addysg ar gyfer y plentyn o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 mewn uned cyfeirio disgyblion;
c
os darperir addysg ar gyfer y plentyn o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996, ac eithrio mewn uned cyfeirio disgyblion, ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir.
3
Mae’r adran hon yn gymwys i blentyn sy’n ddisgybl cofrestredig mewn ysgol feithrin a gynhelir—
a
os darperir addysg ar gyfer y plentyn, naill ai yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 neu fel arall—
i
mewn ysgol feithrin arall a gynhelir, neu
ii
mewn ysgol a gynhelir;
b
os darperir addysg ar gyfer y plentyn mewn uned cyfeirio disgyblion;
c
os darperir addysg ar gyfer y plentyn o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996, ac eithrio mewn uned cyfeirio disgyblion, ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir.
4
Mae’r adran hon yn gymwys i blentyn sy’n ddisgybl cofrestredig mewn uned cyfeirio disgyblion os darperir addysg ar gyfer y plentyn, yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996—
a
mewn uned cyfeirio disgyblion arall, neu
b
ac eithrio mewn uned cyfeirio disgyblion neu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir.
5
Mae’r adran hon yn gymwys i blentyn—
a
os nad yw’r plentyn yn hŷn na’r oedran ysgol gorfodol, a
b
os yw’r plentyn o ddisgrifiad a bennir yn y rheoliadau.
6
Caiff rheoliadau o dan yr adran hon hefyd wneud darpariaeth ar gyfer gwneud a gweithredu, ac mewn cysylltiad â gwneud a gweithredu, trefniadau ar gyfer asesu’r materion a ganlyn—
a
y cynnydd a wneir gan blant y mae’r adran hon yn gymwys iddynt;
b
y camau nesaf yn eu cynnydd;
c
yr addysgu a dysgu y mae ei angen i wneud y cynnydd hwnnw.
7
Caiff y rheoliadau—
a
rhoi swyddogaethau i berson o fewn is-adran (8);
b
cymhwyso darpariaeth a wneir gan neu o dan y Ddeddf hon mewn cysylltiad â phlant y mae’r adran hon yn gymwys iddynt, gydag addasiadau neu hebddynt;
c
darparu i ddarpariaeth a wneir gan neu o dan y Ddeddf hon, a fyddai fel arall yn gymwys mewn cysylltiad â’r plant hynny, beidio â bod felly.
8
Y personau yw—
a
pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
b
corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
c
yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion;
d
y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion;
e
person sy’n darparu addysgu a dysgu ar gyfer plentyn ac eithrio mewn ysgol a gynhelir, ysgol feithrin a gynhelir neu uned cyfeirio disgyblion yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996;
f
darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir;
g
awdurdod lleol yng Nghymru.
I870Pŵer i gymhwyso’r Ddeddf i blant sy’n cael eu cadw’n gaeth a phobl ifanc sy’n cael eu cadw’n gaeth
1
Caiff rheoliadau gymhwyso darpariaethau yn y Ddeddf hon, gydag addasiadau neu hebddynt—
a
i blant sy’n cael eu cadw’n gaeth yng Nghymru o ddisgrifiad a bennir yn y rheoliadau, a
b
i bobl ifanc sy’n cael eu cadw’n gaeth yng Nghymru o ddisgrifiad a bennir yn y rheoliadau.
2
Yn yr adran hon, ystyr plentyn sy’n cael ei gadw’n gaeth neu berson ifanc sy’n cael ei gadw’n gaeth yw plentyn neu berson ifanc sy’n cael ei gadw’n gaeth yn unol—
a
â gorchymyn a wneir gan lys, neu
b
â gorchymyn adalw a wneir gan yr Ysgrifennydd Gwladol.
Canllawiau
I971Dyletswydd i roi sylw i ganllawiau
1
Caiff Gweinidogion Cymru ddyroddi canllawiau mewn perthynas ag arfer swyddogaethau a roddir gan neu o dan y Ddeddf hon.
2
Cyn dyroddi canllawiau o dan yr adran hon, rhaid i Weinidogion Cymru ymgynghori â’r personau y maent yn meddwl eu bod yn briodol (os oes rhai).
3
Wrth arfer eu swyddogaethau, rhaid i’r personau a ganlyn roi sylw i unrhyw ganllawiau a ddyroddir gan Weinidogion Cymru o dan yr adran hon—
a
pennaeth ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
b
corff llywodraethu ysgol a gynhelir neu ysgol feithrin a gynhelir;
c
darparwr addysg feithrin a gyllidir ond nas cynhelir;
d
yr athro neu’r athrawes sydd â chyfrifoldeb am uned cyfeirio disgyblion;
e
y pwyllgor rheoli ar gyfer uned cyfeirio disgyblion;
f
person sy’n darparu addysgu a dysgu ar gyfer plentyn, ac eithrio mewn ysgol a gynhelir, ysgol feithrin a gynhelir neu uned cyfeirio disgyblion, yn rhinwedd trefniadau a wneir o dan adran 19A o Ddeddf Addysg 1996 (p. 56);
g
awdurdod lleol yng Nghymru.