RHAN 6GORCHMYNION CYDSYNIAD SEILWAITH

Darpariaeth mewn gorchmynion sy’n awdurdodi caffael yn orfodol

64Diben caniatáu awdurdodi caffael yn orfodol

1

Ni chaiff gorchymyn cydsyniad seilwaith gynnwys darpariaeth sy’n awdurdodi caffael tir yn orfodol onid yw Gweinidogion Cymru yn fodlon bod yr amodau yn is-adrannau (2) a (3) wedi eu bodloni.

2

Yr amod yw—

a

bod y tir yn ofynnol ar gyfer y datblygiad y mae’r cydsyniad seilwaith yn ymwneud ag ef,

b

bod y tir yn ofynnol er mwyn hwyluso’r datblygiad hwnnw neu fod y tir yn ddeilliadol i’r datblygiad hwnnw, neu

c

bod y tir yn dir amnewid sydd i’w roi yn gyfnewid am dir y gorchymyn o dan adran 70 neu 71.

3

Yr amod yw bod achos cymhellol er budd y cyhoedd i’r tir gael ei gaffael yn orfodol.

65Tir y gall awdurdodiad i gaffael yn orfodol ymwneud ag ef

1

Ni chaiff gorchymyn cydsyniad seilwaith gynnwys darpariaeth sy’n awdurdodi caffael tir yn orfodol onid yw—

a

y tir yng Nghymru neu yn ardal forol Cymru, a

b

Gweinidogion Cymru yn fodlon bod un o’r amodau yn is-adrannau (2) i (4) wedi ei fodloni.

2

Yr amod yw bod y cais am gydsyniad seilwaith wedi cynnwys archiad i awdurdodi caffael y tir yn orfodol.

3

Yr amod yw bod yr holl bersonau a chanddynt fuddiant yn y tir yn cydsynio i’r ddarpariaeth gael ei chynnwys.

4

Yr amod yw bod y weithdrefn a bennir mewn rheoliadau at ddiben yr adran hon wedi ei dilyn mewn perthynas â’r tir.

66Cais am ddarpariaethau caffael yn orfodol

1

Mae’r adran hon yn gymwys mewn perthynas â gorchymyn cydsyniad seilwaith sy’n cynnwys darpariaeth sy’n awdurdodi caffael tir yn orfodol.

2

Mae Rhan 1 o Ddeddf Prynu Gorfodol 1965 (p. 56) (y weithdrefn prynu gorfodol) yn gymwys i gaffael tir yn orfodol o dan y gorchymyn—

a

fel y mae’n gymwys i bryniant gorfodol y mae Rhan 2 o Ddeddf Caffael Tir 1981 (p. 67) yn gymwys iddo, a

b

fel pe bai’r gorchymyn yn orchymyn prynu gorfodol o dan y Ddeddf honno.

3

Mae Rhan 1 o Ddeddf Prynu Gorfodol 1965, fel y’i cymhwysir gan is-adran (2), yn cael effaith gan hepgor y darpariaethau a ganlyn—

a

adran 4 (terfyn amser i arfer pwerau prynu gorfodol);

b

adran 10 (digolledu am effaith niweidiol).

4

Mae is-adrannau (2) a (3) yn ddarostyngedig i unrhyw ddarpariaeth i’r gwrthwyneb a wneir gan y gorchymyn cydsyniad seilwaith.

67Digolledu am gaffael tir yn orfodol

1

Mae’r adran hon yn gymwys mewn perthynas â gorchymyn cydsyniad seilwaith sy’n cynnwys darpariaeth sy’n awdurdodi caffael tir yn orfodol.

2

Ni chaiff y gorchymyn gynnwys darpariaeth sy’n cael yr effaith o addasu cymhwysiad darpariaeth ddigolledu, ac eithrio i’r graddau sy’n angenrheidiol er mwyn cymhwyso’r ddarpariaeth i’r caffaeliad tir gorfodol a awdurdodir gan y gorchymyn.

3

Ni chaiff y gorchymyn gynnwys darpariaeth sy’n cael yr effaith o eithrio cymhwysiad darpariaeth ddigolledu.

4

“Darpariaeth ddigolledu” yw deddfiad sy’n ymwneud â digolledu am gaffael tir yn orfodol.

68Tir ymgymerwyr statudol

1

Mae’r adran hon yn gymwys mewn perthynas â thir (“tir ymgymerwyr statudol”)—

a

os yw’r tir wedi ei gaffael gan ymgymerwyr statudol at ddibenion eu hymgymeriad,

b

os oes sylw wedi ei wneud ynghylch cais am gydsyniad seilwaith cyn i’r archwiliad o’r cais gael ei gwblhau, ac nad yw’r sylw wedi ei dynnu yn ôl, ac

c

os yw Gweinidogion Cymru, o ganlyniad i’r sylw, wedi eu bodloni—

i

y defnyddir y tir at ddibenion cyflawni ymgymeriad yr ymgymerwyr statudol, neu

ii

y delir buddiant yn y tir at y dibenion hynny.

2

Ni chaiff gorchymyn cydsyniad seilwaith ond cynnwys darpariaeth sy’n awdurdodi caffael yn orfodol dir ymgymerwyr statudol i’r graddau y bo Gweinidogion Cymru wedi eu bodloni ynghylch y materion a nodir yn is-adran (3).

3

Y materion yw bod natur a lleoliad y tir yn golygu—

a

y gellir ei brynu a pheidio â’i amnewid heb niwed difrifol i gyflawni’r ymgymeriad, neu

b

os caiff ei brynu y gellir ei amnewid am dir arall y mae’r ymgymerwyr yn berchen arno, neu sydd ar gael iddynt i’w gaffael, heb niwed difrifol i gyflawni’r ymgymeriad.

4

Nid yw is-adrannau (2) a (3) yn gymwys mewn achos sydd o fewn is-adran (5).

5

Ni chaiff gorchymyn cydsyniad seilwaith ond cynnwys darpariaeth sy’n awdurdodi caffael yn orfodol hawl dros dir ymgymerwyr statudol drwy greu hawl newydd dros dir i’r graddau y bo Gweinidogion Cymru wedi eu bodloni ynghylch y materion a nodir yn is-adran (6).

6

Y materion yw bod natur a lleoliad y tir yn golygu—

a

y gellir prynu’r hawl heb niwed difrifol i gyflawni’r ymgymeriad, neu

b

y gall yr ymgymerwyr unioni unrhyw niwed i gyflawni’r ymgymeriad, o ganlyniad i gaffael yr hawl, drwy ddefnyddio tir arall y maent yn berchen arno neu sydd ar gael iddynt i’w gaffael.

7

Yn yr adran hon, mae i “ymgymerwyr statudol” yr ystyr a roddir i “statutory undertakers” gan adran 8 o Ddeddf Caffael Tir 1981 (p. 67) ac mae hefyd yn cynnwys yr ymgymerwyr—

a

y tybir eu bod yn ymgymerwyr statudol at ddibenion y Ddeddf honno, yn rhinwedd deddfiad arall;

b

sy’n ymgymerwyr statudol at ddibenion adran 16(1) a (2) o’r Ddeddf honno (gweler adran 16(3) o’r Ddeddf honno).

8

Wrth gymhwyso’r adran hon i ymgymerwr statudol sy’n gorff gwasanaeth iechyd (fel y diffinnir “health service body” yn adran 60(7) o Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol a Gofal Cymunedol 1990 (p. 19)), mae cyfeiriadau at dir a gaffaelir gan yr ymgymerwyr statudol neu sydd ar gael iddynt i’w gaffael i’w dehongli fel cyfeiriadau at dir a gaffaelir gan Weinidogion Cymru neu sydd ar gael iddynt i’w gaffael at ddibenion ei ddefnyddio neu ei feddiannu gan y corff.

69Tir yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol

1

Mae’r adran hon yn gymwys i dir y mae’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn berchen arno a ddelir gan yr Ymddiriedolaeth yn anhrosglwyddadwy.

2

Mae gorchymyn cydsyniad seilwaith yn ddarostyngedig i weithdrefn arbennig y Senedd, i’r graddau y bo’r gorchymyn yn awdurdodi caffael yn orfodol dir y mae’r adran hon yn gymwys iddo, os bodlonir yr amod yn is-adran (3).

3

Yr amod yw—

a

bod yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol wedi gwneud sylw ynghylch y cais am y gorchymyn cydsyniad seilwaith cyn i’r archwiliad o’r cais gael ei gwblhau,

b

bod y sylw yn cynnwys gwrthwynebiad i gaffael y tir yn orfodol, ac

c

nad yw’r gwrthwynebiad wedi ei dynnu yn ôl.

4

Mewn achos y mae’r adran hon yn gymwys iddo ac y mae adran 70 neu 71 hefyd yn gymwys iddo, caiff gweithdrefn arbennig y Senedd—

a

bod yn ofynnol gan is-adran (2) pa un a yw hefyd yn ofynnol gan adran 70(3) neu 71(2) ai peidio, a

b

bod yn ofynnol gan adran 70(3) neu 71(2) pa un a yw hefyd yn ofynnol gan is-adran (2) ai peidio.

5

Yn yr adran hon, ystyr “a ddelir yn anhrosglwyddadwy”, mewn perthynas â thir y mae’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn berchen arno, yw bod y tir yn anhrosglwyddadwy o dan adran 21 o Ddeddf yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol 1907 (p. cxxxvi) neu adran 8 o Ddeddf yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol 1939 (p. lxxxvi).

70Tiroedd comin, mannau agored etc.: caffael tir yn orfodol

1

Mae’r adran hon yn gymwys i unrhyw dir sy’n ffurfio rhan o dir comin, man agored neu randir tanwydd neu ardd gae.

2

Nid yw’r adran hon yn gymwys mewn achos y mae adran 71 yn gymwys iddo.

3

Mae gorchymyn cydsyniad seilwaith yn ddarostyngedig i weithdrefn arbennig y Senedd i’r graddau y bo’r gorchymyn yn awdurdodi caffael yn orfodol dir y mae’r adran hon yn gymwys iddo, oni fo—

a

Gweinidogion Cymru wedi eu bodloni bod un o is-adrannau (4) i (7) yn gymwys, a

b

y ffaith honno, a’r is-adran o dan sylw, wedi eu cofnodi yn y gorchymyn neu fel arall yn yr offeryn neu’r ddogfen arall sy’n cynnwys y gorchymyn.

4

Mae’r is-adran hon yn gymwys—

a

os yw tir amnewid wedi ei roi neu os bydd yn cael ei roi yn gyfnewid am dir y gorchymyn, a

b

os yw’r tir amnewid wedi ei freinio neu y bydd yn cael ei freinio yn y darpar werthwr ac yn ddarostyngedig i’r un hawliau, ymddiriedolaethau a nodweddion ag sydd ynghlwm wrth dir y gorchymyn.

5

Mae’r is-adran hon yn gymwys—

a

os yw tir y gorchymyn yn fan agored, neu’n ffurfio rhan o fan agored,

b

os nad yw unrhyw ran o dir y gorchymyn o unrhyw un neu ragor o’r disgrifiadau eraill yn is-adran (1),

c

os naill ai—

i

nad oes unrhyw dir addas ar gael i’w roi yn gyfnewid am dir y gorchymyn, neu

ii

nad yw unrhyw dir addas sydd ar gael i’w roi yn gyfnewid ond ar gael am bris gormodol, a

d

os yw yn gryf er budd y cyhoedd iddi fod yn bosibl dechrau’r datblygiad y mae’r gorchymyn yn rhoi cydsyniad ar ei gyfer yn gynharach nag sy’n debygol o fod yn bosibl pe bai’r gorchymyn yn ddarostyngedig (i unrhyw raddau) i weithdrefn arbennig y Senedd.

6

Mae’r is-adran hon yn gymwys—

a

os yw tir y gorchymyn yn fan agored, neu’n ffurfio rhan o fan agored,

b

os nad yw unrhyw ran o dir y gorchymyn o unrhyw un neu ragor o’r disgrifiadau eraill yn is-adran (1), ac

c

os yw tir y gorchymyn yn cael ei gaffael at ddiben dros dro (ond un hirhoedlog o bosibl).

7

Mae’r is-adran hon yn gymwys—

a

os nad yw tir y gorchymyn yn fwy na 200 metr sgwâr o faint neu os yw’n angenrheidiol er mwyn lledu neu ddraenio priffordd bresennol neu yn rhannol er mwyn lledu ac yn rhannol er mwyn draenio priffordd o’r fath, a

b

os yw rhoi tir arall yn gyfnewid yn ddiangen, naill ai er budd y personau, os oes rhai, sydd â hawlogaeth i hawliau comin neu hawliau eraill neu er budd y cyhoedd.

8

Os yw gorchymyn cydsyniad seilwaith yn awdurdodi caffael yn orfodol dir y mae’r adran hon yn gymwys iddo, caiff gynnwys darpariaeth—

a

i freinio tir amnewid a roddir yn gyfnewid fel y’i crybwyllir yn is-adran (4)(a) yn y darpar werthwr ac yn ddarostyngedig i’r hawliau, yr ymddiriedolaethau a’r nodweddion a grybwyllir yn is-adran (4)(b), a

b

i ryddhau tir y gorchymyn rhag unrhyw hawliau, ymddiriedolaethau a nodweddion y mae’n ddarostyngedig iddynt.

9

Yn yr adran hon—

  • ystyr “y darpar werthwr” (“the prospective seller”) yw’r person neu’r personau y breinir tir y gorchymyn ynddo neu ynddynt;

  • ystyr “tir amnewid” (“replacement land”) yw tir nad yw’n ddim llai o ran arwynebedd na thir y gorchymyn ac nad yw’n ddim llai manteisiol i’r personau, os oes rhai, sydd â hawlogaeth i hawliau comin neu hawliau eraill, nac i’r cyhoedd;

  • mae i “tir comin”, “rhandir tanwydd neu ardd gae” a “man agored” yr un ystyron ag a roddir i “common”, “fuel or field garden allotment” ac “open space” yn adran 19 o Ddeddf Caffael Tir 1981 (p. 67);

  • ystyr “tir y gorchymyn” (“order land”) yw’r tir yr awdurdodir ei gaffael yn orfodol.

71Tiroedd comin, mannau agored etc.: caffael hawliau dros dir yn orfodol

1

Mae’r adran hon yn gymwys i unrhyw dir sy’n ffurfio rhan o dir comin, man agored neu randir tanwydd neu ardd gae.

2

Mae gorchymyn cydsyniad seilwaith yn ddarostyngedig i weithdrefn arbennig y Senedd i’r graddau y bo’r gorchymyn yn awdurdodi caffael yn orfodol hawl dros dir y mae’r adran hon yn gymwys iddo drwy greu hawl newydd dros dir, oni fo—

a

Gweinidogion Cymru wedi eu bodloni bod un o is-adrannau (3) i (7) yn gymwys, a

b

y ffaith honno, a’r is-adran o dan sylw, wedi eu cofnodi yn y gorchymyn neu fel arall yn yr offeryn neu’r ddogfen arall sy’n cynnwys y gorchymyn.

3

Mae’r is-adran hon yn gymwys os na fydd tir y gorchymyn, pan fydd hawl y gorchymyn yn weithredol drosto, yn llai manteisiol nag yr oedd ynghynt i’r personau a ganlyn—

a

y personau y’i breinir ynddynt,

b

personau eraill, os oes rhai, sydd â hawlogaeth i hawliau comin neu hawliau eraill, ac

c

y cyhoedd.

4

Mae’r is-adran hon yn gymwys—

a

os yw tir amnewid wedi ei roi neu os bydd yn cael ei roi yn gyfnewid am hawl y gorchymyn, a

b

os yw’r tir amnewid wedi ei freinio neu y bydd yn cael ei freinio yn y personau y breinir tir y gorchymyn ynddynt ac yn ddarostyngedig i’r un hawliau, ymddiriedolaethau a nodweddion ag sydd ynghlwm wrth dir y gorchymyn (gan anwybyddu’r gorchymyn cydsyniad seilwaith).

5

Mae’r is-adran hon yn gymwys—

a

os yw tir y gorchymyn yn fan agored, neu’n ffurfio rhan o fan agored,

b

os nad yw unrhyw ran o dir y gorchymyn o unrhyw un neu ragor o’r disgrifiadau eraill yn is-adran (1),

c

os naill ai—

i

nad oes unrhyw dir addas ar gael i’w roi yn gyfnewid am hawl y gorchymyn, neu

ii

nad yw unrhyw dir addas sydd ar gael i’w roi yn gyfnewid ond ar gael am bris gormodol, a

d

os yw yn gryf er budd y cyhoedd iddi fod yn bosibl dechrau’r datblygiad y mae’r gorchymyn yn rhoi cydsyniad ar ei gyfer yn gynharach nag sy’n debygol o fod yn bosibl pe bai’r gorchymyn yn ddarostyngedig (i unrhyw raddau) i weithdrefn arbennig y Senedd.

6

Mae’r is-adran hon yn gymwys—

a

os yw tir y gorchymyn yn fan agored, neu’n ffurfio rhan o fan agored,

b

os nad yw unrhyw ran o dir y gorchymyn o unrhyw un neu ragor o’r disgrifiadau eraill yn is-adran (1), ac

c

os yw hawl y gorchymyn yn cael ei gaffael at ddiben dros dro (ond un hirhoedlog o bosibl).

7

Mae’r is-adran hon yn gymwys—

a

os nad yw tir y gorchymyn yn fwy na 200 metr sgwâr o faint neu os yw hawl y gorchymyn yn angenrheidiol mewn cysylltiad â lledu neu ddraenio priffordd bresennol neu mewn cysylltiad yn rhannol â lledu ac yn rhannol â draenio priffordd o’r fath, a

b

os yw rhoi tir arall yn gyfnewid am hawl y gorchymyn yn ddiangen, naill ai er budd y personau, os oes rhai, sydd â hawlogaeth i hawliau comin neu hawliau eraill neu er budd y cyhoedd.

8

Os yw gorchymyn cydsyniad seilwaith yn awdurdodi caffael yn orfodol hawl dros dir y mae’r adran hon yn gymwys iddo, caiff gynnwys darpariaeth—

a

i freinio tir amnewid a roddir yn gyfnewid fel y’i crybwyllir yn is-adran (4)(a) yn y personau y breinir tir y gorchymyn ynddynt ac yn ddarostyngedig i’r hawliau, yr ymddiriedolaethau a’r nodweddion a grybwyllir yn is-adran (4)(b), a

b

i ryddhau tir y gorchymyn rhag unrhyw hawliau, ymddiriedolaethau a nodweddion y mae wedi bod yn ddarostyngedig iddynt yn flaenorol i’r graddau y byddai eu parhad yn anghyson ag arfer hawl y gorchymyn.

9

Yn yr adran hon—

  • ystyr “hawl y gorchymyn” (“the order right”) yw’r hawl yr awdurdodir ei chaffael yn orfodol;

  • ystyr “tir amnewid” (“replacement land”) yw tir a fydd yn ddigonol i ddigolledu’r personau a ganlyn am yr anfanteision sy’n deillio o gaffael hawl y gorchymyn yn orfodol—

    1. a

      y personau y breinir tir y gorchymyn ynddynt,

    2. b

      y personau, os oes rhai, sydd â hawlogaeth i hawliau comin neu hawliau eraill dros dir y gorchymyn, ac

    3. c

      y cyhoedd;

  • mae i “tir comin”, “rhandir tanwydd neu ardd gae” a “man agored” yr un ystyron ag a roddir i “common”, “fuel or field garden allotment” ac “open space” yn adran 19 o Ddeddf Caffael Tir 1981 (p. 67);

  • ystyr “tir y gorchymyn” (“theorder land”) yw’r tir y mae’r adran hon yn gymwys iddo y mae hawl y gorchymyn i fod yn arferadwy drosto.

72Hysbysiad o awdurdodiad i gaffael yn orfodol

1

Rhaid i reoliadau wneud darpariaeth sy’n gosod gofynion ar ddarpar brynwr—

a

i roi, i gyhoeddi ac i arddangos hysbysiad caffael gorfodol;

b

i alluogi’r cyhoedd i weld copi o’r gorchymyn cydsyniad seilwaith y mae’r hysbysiad yn ymwneud ag ef.

2

Ystyr hysbysiad caffael gorfodol yw hysbysiad ar y ffurf a bennir mewn rheoliadau—

a

sy’n disgrifio tir y gorchymyn,

b

mewn achos pan fo’r gorchymyn cydsyniad seilwaith yn awdurdodi caffael hawl dros dir yn orfodol drwy greu hawl newydd, sy’n disgrifio’r hawl,

c

sy’n datgan bod y gorchymyn cydsyniad seilwaith yn cynnwys darpariaeth sy’n awdurdodi caffael hawl dros y tir yn orfodol drwy greu hawl drosto neu (yn ôl y digwydd) gaffael y tir yn orfodol,

d

mewn achos pan fo’r gorchymyn yn cymhwyso Rhannau 2 a 3 o Ddeddf Prynu Gorfodol (Datganiadau Breinio) 1981 (p. 66)—

i

sy’n cynnwys datganiad a bennir mewn rheoliadau ynghylch effaith y Rhannau hynny, a

ii

sy’n gwahodd unrhyw berson a fyddai â hawlogaeth i hawlio digollediad pe bai datganiad yn cael ei gwblhau o dan adran 4 o’r Ddeddf honno i roi gwybodaeth i’r darpar brynwr ynghylch enw a chyfeiriad y person a’i fuddiant yn y tir gan ddefnyddio ffurf a bennir mewn rheoliadau,

e

sy’n datgan ymhle a phryd y mae copi o’r gorchymyn ar gael i edrych arno yn unol â rheoliadau o dan is-adran (1)(b), ac

f

sy’n datgan na chaiff person a dramgwyddir gan y gorchymyn ond herio’r gorchymyn yn unol ag adran 96.

3

Yn yr adran hon—

  • ystyr “y darpar brynwr” (“the prospective purchaser”) yw—

    1. a

      mewn achos pan fo’r gorchymyn cydsyniad seilwaith yn awdurdodi caffael hawl dros dir yn orfodol drwy greu hawl newydd, y person y mae’r gorchymyn yn awdurdodi creu’r hawl er ei fudd;

    2. b

      mewn unrhyw achos arall pan fo’r gorchymyn cydsyniad seilwaith yn awdurdodi caffael tir yn orfodol, y person a awdurdodir gan y gorchymyn i gaffael y tir yn orfodol;

  • ystyr “tir y gorchymyn” (“the order land”) yw—

    1. a

      mewn achos pan fo’r gorchymyn cydsyniad seilwaith yn awdurdodi caffael hawl dros dir yn orfodol drwy greu hawl newydd, y tir y mae’r hawl i fod yn arferadwy drosto neu (yn achos cyfamod cyfyngol) y mae’n gymwys iddo;

    2. b

      mewn unrhyw achos arall pan fo’r gorchymyn cydsyniad seilwaith yn awdurdodi caffael tir yn orfodol, y tir yr awdurdodir ei gaffael yn orfodol.

4

Rhaid i’r darpar brynwr anfon hysbysiad caffael gorfodol at y Prif Gofrestrydd Tir ac mae i fod yn bridiant tir lleol mewn cysylltiad â’r tir y mae’n ymwneud ag ef.