RHAN 9DARPARIAETHAU CYFFREDINOL
Tir y Goron
134Tir y Goron ac “awdurdod priodol y Goron”
1
Mae’r adran hon yn gymwys at ddibenion y Ddeddf hon.
2
Ystyr “tir y Goron” yw tir y ceir buddiant y Goron neu fuddiant y Ddugiaeth ynddo.
3
Ystyr “buddiant y Goron” yw buddiant—
a
sy’n perthyn i’w Fawrhydi yn hawl y Goron neu yn hawl Ei ystadau preifat, neu
b
sy’n perthyn i adran o’r llywodraeth neu sy’n cael ei ddal mewn ymddiriedolaeth ar gyfer Ei Fawrhydi at ddibenion adran o’r llywodraeth.
4
Ystyr “buddiant y Ddugiaeth” yw—
a
buddiant sy’n perthyn i’w Fawrhydi yn hawl Dugiaeth Caerhirfryn, neu
b
buddiant sy’n perthyn i Ddugiaeth Cernyw.
5
Ystyr “awdurdod priodol y Goron”, mewn perthynas â thir y Goron, yw—
a
yn achos tir sy’n perthyn i’w Fawrhydi yn hawl y Goron ac sy’n ffurfio rhan o Ystad y Goron, Comisiynwyr Ystad y Goron;
b
mewn perthynas ag unrhyw dir arall sy’n perthyn i’w Fawrhydi yn hawl y Goron, yr adran o’r llywodraeth sy’n rheoli’r tir;
c
mewn perthynas â thir sy’n perthyn i’w Fawrhydi yn hawl Ei ystadau preifat, person a benodir gan Ei Fawrhydi yn ysgrifenedig o dan y Llofnod Brenhinol neu, os na wneir unrhyw benodiad o’r fath, Gweinidogion Cymru;
d
mewn perthynas â thir sy’n perthyn i’w Fawrhydi yn hawl Dugiaeth Caerhirfryn, Canghellor y Ddugiaeth;
e
mewn perthynas â thir sy’n perthyn i Ddugiaeth Cernyw, person a benodir gan Ddug Cernyw neu gan berson sy’n meddu ar y Ddugiaeth am y tro;
f
yn achos tir sy’n perthyn i adran o’r llywodraeth neu sy’n cael ei ddal mewn ymddiriedolaeth ar gyfer Ei Fawrhydi at ddibenion adran o’r llywodraeth, yr adran.
6
Mae “y Goron” i’w drin fel pe bai’n cynnwys Comisiwn y Senedd.
7
Rhaid atgyfeirio unrhyw gwestiwn sy’n codi ynghylch pwy yw awdurdod priodol y Goron mewn perthynas ag unrhyw dir i’r Trysorlys, y mae ei benderfyniad yn derfynol.
8
Yn yr adran hon—
a
mae cyfeiriadau at ystadau preifat Ei Fawrhydi i’w darllen yn unol ag adran 1 o Ddeddf Ystadau Preifat y Goron 1862 (p. 37);
b
mae cyfeiriadau at adran o’r llywodraeth yn cynnwys Gweinidog y Goron a Chomisiwn y Senedd (a gweler adran 85 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 (p. 32), sy’n darparu bod cyfeiriadau at adran o’r llywodraeth yn cynnwys Gweinidogion Cymru, y Prif Weinidog a’r Cwnsler Cyffredinol).