Deddf Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru) 2024

RHAN 1 LL+C GWEINYDDU A CHOFRESTRU ETHOLIADOL

Rhagolygol

PENNOD 1 LL+C CYDLYNU GWAITH GWEINYDDU ETHOLIADOL

1 Bwrdd Rheoli Etholiadol Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru LL+C

(1) Mae Deddf Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru etc. 2013 (dccc 4) (“Deddf 2013”) wedi ei diwygio fel a ganlyn.

(2) Ar ôl Rhan 2 mewnosoder—

“RHAN 2A LL+C CYDLYNU GWAITH GWEINYDDU ETHOLIADOL

Swyddogaethau cyffredinol LL+C

20A Swyddogaethau gweinyddu etholiadol

(1) Swyddogaeth gyffredinol y Comisiwn yw cydlynu’r gwaith o weinyddu etholiadau a refferenda Cymreig.

(2) Mae’r swyddogaeth gyffredinol yn is-adran (1) yn cynnwys—

(a) cynorthwyo swyddogion canlyniadau, awdurdodau lleol a phersonau eraill wrth iddynt gyflawni eu swyddogaethau mewn perthynas ag etholiadau a refferenda Cymreig;

(b) hybu arferion gorau o ran gweinyddu etholiadau a refferenda Cymreig drwy ddarparu gwybodaeth, cyngor neu hyfforddiant (neu fel arall).

(3) Caiff y Comisiwn ddarparu gwybodaeth, cyngor neu gymorth arall i Weinidogion Cymru ynghylch gweinyddu etholiadau a refferenda Cymreig.

(4) Yn y Rhan hon ystyr “etholiadau a refferenda Cymreig” yw—

(a) etholiadau Senedd Cymru;

(b) etholiadau llywodraeth leol yng Nghymru;

(c) refferenda datganoledig.

Cyfarwyddiadau LL+C

20B Cyfarwyddiadau i swyddogion canlyniadau

(1) Caiff y Comisiwn roi cyfarwyddiadau ysgrifenedig i swyddogion canlyniadau ynghylch arfer swyddogaethau’r swyddogion mewn perthynas—

(a) ag etholiadau Senedd Cymru yn gyffredinol,

(b) ag etholiad penodol i Senedd Cymru,

(c) ag etholiadau llywodraeth leol yng Nghymru yn gyffredinol,

(d) ag etholiad llywodraeth leol penodol yng Nghymru,

(e) â refferenda datganoledig yn gyffredinol, neu

(f) â refferendwm datganoledig penodol.

(2) Caiff cyfarwyddyd o dan is-adran (1) ei gwneud yn ofynnol i swyddog canlyniadau ddarparu gwybodaeth i’r Comisiwn.

(3) Caiff cyfarwyddyd o dan is-adran (1) ei gwneud yn ofynnol i swyddog canlyniadau—

(a) arfer unrhyw ddisgresiwn sydd gan y swyddog wrth gyflawni swyddogaethau’r swyddog, neu

(b) arfer y disgresiwn mewn ffordd benodol.

(4) Rhaid i swyddog canlyniadau y rhoddir cyfarwyddyd iddo o dan is-adran (1) gydymffurfio â’r cyfarwyddyd i’r graddau y mae’n cyfarwyddo’r swyddog—

(a) i arfer unrhyw ddisgresiwn a fyddai gan y swyddog fel arall wrth gyflawni swyddogaethau’r swyddog (neu i’w arfer mewn ffordd benodol), neu

(b) i ddarparu gwybodaeth i’r Comisiwn.

(5) Nid yw’n ofynnol i swyddog canlyniadau gydymffurfio â chyfarwyddyd o dan is-adran (1)—

(a) os byddai cydymffurfio â’r cyfarwyddyd yn anghyson ag un o ddyletswyddau’r swyddog o dan unrhyw ddeddfiad,

(b) i’r graddau y mae arfer swyddogaethau’r swyddog yn ddarostyngedig i’r cyfarwyddyd yn ymwneud ag etholiad a gedwir yn ôl mewn pôl sydd wedi ei gyfuno ag etholiad neu refferendwm Cymreig, neu

(c) i’r graddau y mae arfer swyddogaethau’r swyddog yn ddarostyngedig i’r cyfarwyddyd yn ymwneud â’r cyfuniad—

(i) o bôl mewn etholiad a gedwir yn ôl â’r pôl mewn etholiad neu refferendwm Cymreig;

(ii) o bôl mewn etholiad Senedd Cymru â’r pôl mewn etholiad cyffredin llywodraeth leol yng Nghymru.

(6) Rhaid i’r Comisiwn gyhoeddi pob cyfarwyddyd y mae’n ei roi o dan is-adran (1).

20C Cyfarwyddiadau i swyddogion cofrestru etholiadol

(1) Caiff y Comisiwn roi cyfarwyddiadau ysgrifenedig i swyddogion cofrestru etholiadol ynghylch arfer swyddogaethau’r swyddogion mewn perthynas—

(a) ag etholiad penodol i Senedd Cymru,

(b) ag etholiad llywodraeth leol penodol yng Nghymru, neu

(c) â refferendwm datganoledig penodol.

(2) Caiff cyfarwyddyd o dan is-adran (1) ei gwneud yn ofynnol i swyddog cofrestru etholiadol—

(a) arfer unrhyw ddisgresiwn sydd gan y swyddog wrth gyflawni swyddogaethau’r swyddog, neu

(b) arfer y disgresiwn mewn ffordd benodol.

(3) Caiff cyfarwyddyd o dan is-adran (1) ei gwneud yn ofynnol i swyddog cofrestru etholiadol ddarparu gwybodaeth i’r Comisiwn.

(4) Rhaid i swyddog cofrestru etholiadol y rhoddir cyfarwyddyd iddo o dan is-adran (1) gydymffurfio â’r cyfarwyddyd i’r graddau y mae’n cyfarwyddo’r swyddog—

(a) i arfer unrhyw ddisgresiwn a fyddai gan y swyddog fel arall wrth gyflawni swyddogaethau’r swyddog (neu i’w arfer mewn ffordd benodol), neu

(b) i ddarparu gwybodaeth i’r Comisiwn.

(5) Nid yw’n ofynnol i swyddog cofrestru etholiadol gydymffurfio â chyfarwyddyd o dan is-adran (1)—

(a) os yw’n anghyson—

(i) ag un o ddyletswyddau’r swyddog o dan unrhyw ddeddfiad, neu

(ii) â chyfarwyddyd a roddir o dan adran 52 o Ddeddf 1983;

(b) i’r graddau y mae arfer swyddogaethau’r swyddog yn ymwneud â phôl mewn etholiad a gedwir yn ôl sydd wedi ei gyfuno â phôl mewn etholiad neu refferendwm Cymreig.

(6) Rhaid i’r Comisiwn gyhoeddi pob cyfarwyddyd y mae’n ei roi o dan is-adran (1).

20D Ymgynghori â’r Comisiwn Etholiadol

(1) Cyn rhoi cyfarwyddyd o dan adran 20B neu 20C, rhaid i’r Comisiwn ymgynghori â’r Comisiwn Etholiadol.

(2) Rhaid i’r Comisiwn Etholiadol roi ymateb ysgrifenedig i’r Comisiwn ar y materion yr ymgynghorwyd ag ef yn eu cylch.

Y Bwrdd LL+C

20E Y Bwrdd Rheoli Etholiadol

(1) Rhaid i’r Comisiwn sefydlu bwrdd o’r enw y Bwrdd Rheoli Etholiadol (“y Bwrdd”).

(2) Mae swyddogaethau’r Comisiwn o dan y darpariaethau a bennir yn is-adran (3) wedi eu dirprwyo i’r Bwrdd ac ni chaniateir iddynt gael eu harfer ond gan y Bwrdd.

(3) Y darpariaethau yw—

(a) adrannau 20A i 20D;

(b) pennod 3 o Ran 1 o Ddeddf Etholiadau a Chyrff Etholiadol (Cymru) 2024 (peilota a diwygio etholiadau Cymreig);

(c) darpariaeth a bennir mewn rheoliadau a wneir gan Weinidogion Cymru.

(4) Caniateir i’r pwerau yn adran 12 gael eu harfer gan y Bwrdd neu’r Comisiwn mewn perthynas â’r swyddogaethau sydd wedi eu dirprwyo gan is-adran (2).

(5) Nid yw is-adran (2) yn effeithio ar gyfrifoldeb y Comisiwn dros arfer y swyddogaethau dirprwyedig.

20F Aelodaeth o’r Bwrdd

(1) Mae’r Bwrdd i gynnwys—

(a) aelod o’r Comisiwn sy’n gyn-swyddog etholiadau i gadeirio’r Bwrdd,

(b) un aelod arall o’r Comisiwn, ac

(c) aelodau sy’n swyddogion etholiadau neu’n gyn-swyddogion etholiadau (ac mae un ohonynt i fod yn ddirprwy gadeirydd y Bwrdd).

(2) Mae aelodau’r Bwrdd i’w penodi gan y Comisiwn.

(3) Rhaid i’r Comisiwn benodi o leiaf bedwar aelod i’r Bwrdd o’r math a ddisgrifir yn is-adran (1)(c).

(4) Mae’r cadeirydd i’w ddewis gan y Comisiwn ac mae’r dirprwy gadeirydd i’w ddewis gan y Bwrdd.

(5) Mae aelodau o’r Bwrdd sydd hefyd yn aelodau o’r Comisiwn i’w penodi ar delerau ac amodau a benderfynir gan Weinidogion Cymru.

(6) Mae aelodau eraill y Bwrdd i’w penodi ar delerau ac amodau a benderfynir gan y Comisiwn ar ôl ymgynghori â Gweinidogion Cymru.

(7) Mae’r telerau a’r amodau y caniateir iddynt gael eu penderfynu o dan is-adrannau (5) a (6) yn cynnwys amodau o ran tâl, lwfansau a threuliau.

(8) Rhaid i berson a benodir o dan is-adran (1)(c) beidio â bod—

(a) yn aelod o‍ un o ddeddfwrfeydd y DU;‍

(b) yn aelod o staff‍ y Senedd (o fewn yr ystyr a roddir i “member of the staff of the Senedd” gan Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 (p. 32));

(c) yn berson‍ a gymerir ymlaen gan aelod o un o ddeddfwrfeydd y DU, o dan gontract gwasanaeth neu gontract am wasanaethau, mewn cysylltiad â chyflawni swyddogaethau’r aelod;

(d) yn aelod o awdurdod lleol;

(e) yn aelod o awdurdod Parc Cenedlaethol ar gyfer Parc Cenedlaethol yng Nghymru;

(f) yn gomisiynydd heddlu a throsedd ar gyfer ardal heddlu yng Nghymru;

(g) yn Gomisiynydd neu’n Gomisiynydd Cynorthwyol;

(h) yn aelod o staff y Comisiwn;

(i) yn berson a gyflogir yng ngwasanaeth sifil y wladwriaeth.

(9) Yn yr adran hon ystyr “swyddog etholiadau” yw—

(a) swyddog canlyniadau, neu

(b) swyddog cofrestru etholiadol.

20G Deiliadaeth

Mae aelodau’r Bwrdd yn dal swydd ac yn gadael swydd yn unol â thelerau ac amodau eu penodiad.

20H Trafodion y Bwrdd

(1) Rhaid bod gan aelodau’r Bwrdd bleidleisiau sy’n gyfwerth â’i gilydd at ddiben penderfyniadau’r Bwrdd, ond mae gan y cadeirydd (neu’r dirprwy gadeirydd os yw’r cadeirydd yn absennol) bleidlais fwrw os bydd y bleidlais yn gyfartal.

(2) Caiff y Bwrdd fel arall reoleiddio ei weithdrefn ei hun (gan gynnwys cworwm).

(3) Nid yw unrhyw ddiffyg ym mhenodiad aelod yn effeithio ar ddilysrwydd unrhyw beth a wneir gan y Bwrdd wrth arfer swyddogaethau’r Comisiwn.

(4) Caiff y cadeirydd neu’r dirprwy gadeirydd (gyda chytundeb aelodau eraill y Bwrdd) wahodd person i fod yn bresennol mewn cyfarfod o’r Bwrdd at ddiben darparu cyngor neu gynorthwyo’r Bwrdd fel arall.

Cyffredinol LL+C

20I Dehongli’r Rhan hon

Yn y Rhan hon—

• ystyr “Deddf 1983” (“the 1983 Act”) yw Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 (p. 2);

• ystyr “etholiad a gedwir yn ôl” (“reserved election”) yw—

  (a)

  etholiad ar gyfer aelodaeth o Dŷ’r Cyffredin;

  (b)

  etholiad ar gyfer swydd comisiynydd heddlu a throsedd;

• ystyr “etholiadau llywodraeth leol” (“local government elections”) yw ethol—

  (a)

  cynghorwyr i ward etholiadol sir neu fwrdeistref sirol,

  (b)

  cynghorwyr i ward gymunedol neu, yn achos cymuned lle nad oes wardiau, i’r gymuned, neu

  (c)

  maer etholedig neu aelod gweithredol etholedig o dan reoliadau a wneir yn rhinwedd adran 44 o Ddeddf Llywodraeth Leol 2000 (p. 22);

• ystyr “refferenda datganoledig” (“devolved referendums”) yw refferenda a gynhelir o dan—

  (a)

  adran 27 o Ddeddf Llywodraeth Leol 2000 (p. 22) neu yn rhinwedd rheoliadau neu orchymyn a wneir o dan Ran 2 o’r Ddeddf honno;

  (b)

  adran 40 o Fesur 2011;

  (c)

  unrhyw ddeddfiad arall (pryd bynnag y caiff ei basio neu ei wneud) a fyddai o fewn cymhwysedd deddfwriaethol Senedd Cymru pe bai mewn darpariaeth mewn Deddf gan Senedd Cymru (pa un a fyddai’n ofynnol cael cydsyniad un o Weinidogion y Goron ar gyfer y ddarpariaeth ai peidio);

• ystyr “swyddog canlyniadau” (“returning officer”) yw—

  (a)

  swyddog canlyniadau (sut bynnag y’i disgrifir)—

  (i)

  a benodir o dan adran 35(1A) o Ddeddf 1983,

  (ii)

  a ddynodir yn unol â gorchymyn a wneir o dan adran 13 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 (p. 32) (“Deddf 2006”), neu

  (iii)

  a benodir o dan reoliadau a wneir yn rhinwedd adran 44 neu 45 o Ddeddf Llywodraeth Leol 2000 (p. 22);

  (b)

  unrhyw berson a gaiff arfer swyddogaethau swyddog canlyniadau sy’n dod o fewn paragraff (a);

• ystyr “swyddog cofrestru etholiadol” (“electoral registration officer) yw swyddog a benodir o dan adran 8(2A) o Ddeddf 1983 neu unrhyw berson a gaiff arfer swyddogaethau’r swyddog.”

Gwybodaeth Cychwyn

I1 A. 1 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

2 Mân ddiwygiadau a diwygiadau canlyniadol LL+C

Mae Rhan 1 o Atodlen 1 yn gwneud mân ddiwygiadau a diwygiadau canlyniadol sy’n ymwneud â’r Bennod hon.

Gwybodaeth Cychwyn

I2 A. 2 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

Rhagolygol

PENNOD 2 LL+C COFRESTRU ETHOLIADOL HEB GEISIADAU

3 Dyletswydd i gofrestru etholwyr llywodraeth leol LL+C

(1) Mae adran 18 (cofrestru etholwyr llywodraeth leol heb gais) o Ddeddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 (dsc 1) wedi ei hepgor.

(2) Ar ôl adran 9 o Ddeddf Cynrychiolaeth y Bobl 1983 (p. 2) (“Deddf 1983”) (cofrestrau etholwyr), mewnosoder—

“9ZA Duty to register eligible local government electors in Wales

(1) This section applies to the registration of local government electors for an area in Wales.

(2) The duty in subsection (3) applies if—

(a) a registration officer is aware of a person’s name and address,

(b) the person is not registered in the register of local government electors maintained by the officer, and

(c) the officer is satisfied that the person is entitled to be registered in that register.

(3) The registration officer must notify the person in writing of—

(a) the officer’s duty under subsection (5) to register the person after the end of the notice period,

(b) the exceptions to the duty under subsection (5) in paragraphs (a) to (c) of that subsection,

(c) the person’s right to request exclusion from the edited register of local government electors, if provision is made for an edited register in regulations under section 53,

(d) the person’s right to apply for anonymous registration,

(e) the type of elections in which the person will be entitled to vote following registration under this section, and

(f) the type of elections in which the person will not be entitled to vote following registration under this section unless an application for registration is made.

(4) In this section “the notice period” is the period of‍ 60 days beginning with the day on which the notice under subsection (3) is given.

(5) After the end of the notice period the registration officer must register the person in the register of local government electors, unless—

(a) the person has notified the officer in writing that the person does not wish to be registered,

(b) the officer is no longer satisfied that the person is entitled to be registered in the register of local government electors (whether because of information provided by the person or otherwise), or

(c) the person has notified the officer that the person wishes to make an application for an anonymous entry in the local government register under section 9B in conjunction with an application for registration in that register under section 10ZC or the person has made such an application.

(6) The Welsh Ministers may by regulations make provision about giving notice for the purpose of this section, including (but not limited to) provision—

(a) about the form of the notice;

(b) about how the notice is given;

(c) requiring or authorising the registration officer to give a copy of the notice to a person other than the person to be registered.

(7) The registration officer must keep a separate list of the persons registered under this section.

(8) The power to make regulations under this section is exercisable by statutory instrument.

(9) A statutory instrument containing regulations under this section is subject to annulment in pursuance of a resolution of Senedd Cymru.”

Gwybodaeth Cychwyn

I3 A. 3 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

4 Darpariaeth sy’n gysylltiedig â’r ddyletswydd i gofrestru etholwyr llywodraeth leol cymwys LL+C

(1) Mae Deddf 1983 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

(2) Yn adran 9 (cofrestrau etholwyr), ar ôl is-adran (2) mewnosoder—

“(2A) Subject to any other provision of this Act, each register of local government electors for an area in Wales must also contain the names of persons who are registered in accordance with section 9ZA(5) along with the information mentioned in paragraphs (b) and (c) of subsection (2) relating to those persons.”

(3) Yn adran 9E (cadw cofrestrau: gwahoddiadau i gofrestru ym Mhrydain Fawr), ar ôl is-adran (1) mewnosoder—

“(1A) The duty of a registration officer under subsection (1) does not apply in relation to the registration of a person in a register of local government electors for an area in Wales if—

(a) the registration officer has yet to complete any steps prescribed under section 53 in connection with the duty in section 9ZA(3) as it relates to the person or is otherwise yet to decide whether the duty in section 9ZA applies to the person,

(b) the duty in section 9ZA(3) applies in relation to the person and the notice period under that section has not ended, or

(c) the duty in section 9ZA(5) applies in relation to the person.”

(4) Yn adran 13A(1) (gwneud newidiadau i gofrestrau), ar ôl paragraff (zb) mewnosoder—

“(zc) in the case of a registration officer for a local government area in Wales, is required by section 9ZA(5) to enter a person in the register;”.

(5) Yn adran 13AB(1) (gwneud newidiadau i gofrestrau: dyddiadau cyhoeddi interim), ym mharagraff (a) ar ôl “(zb),” mewnosoder “(zc),”.

(6) Yn adran 13B(2) (gwneud newidiadau i gofrestrau: etholiadau sydd yn yr arfaeth), ym mharagraff (a) ar ôl “(zb),” mewnosoder “(zc),”.

(7) Yn adran 53 (pŵer i wneud rheoliadau o ran cofrestru etc.), ar ôl is-adran (8) mewnosoder—

“(8A) Provision made by regulations relating to the matters specified in paragraph 1A(1)(aa) of Schedule 2—

(a) may only be made by the Welsh Ministers;

(b) may not include provision that would require the consent of the appropriate Minister under paragraph 8(1)(a) or (c), 10 or 11 of Schedule 7B to the Government of Wales Act 2006 (c. 32) if the provision were included in an Act of Senedd Cymru;

(c) may not include provision that would require consultation of the appropriate Minister under paragraph 11(2) of Schedule 7B to that Act if the provision were included in an Act of Senedd Cymru.”

(8) Yn adran 56(1) (apelau cofrestru: Cymru a Lloegr), ar ôl paragraff (aa) mewnosoder—

“(azaa) from any decision of a registration officer for a local government area in Wales to register a person under section 9ZA(5);”

(9) Yn Atodlen 2 (darpariaethau y caniateir eu cynnwys mewn rheoliadau o ran cofrestru etc.)—

(a) ym mharagraff 1A(1), ar ôl paragraff (a) mewnosoder—

“(aa) to decide whether a person is eligible to be included in the register for the purpose of section 9ZA,”;

(b) ar ôl paragraff 1B mewnosoder—

“1C Provision authorising or requiring a registration officer maintaining a register of local government electors for an area in Wales to take specified steps for the purpose of deciding whether a person is eligible to be included in the register for the purpose of section 9ZA.”

(c) ym mharagraff 10, ar ôl is-baragraff (2) mewnosoder—

“(3) This paragraph does not apply to a register of local government electors for an area in Wales.”

(d) ym mharagraff 10B, ar ôl is-baragraff (3) mewnosoder—

“(4) Paragraph (b) of sub-paragraph (1) does not apply to a register of local government electors for an area in Wales.”

Gwybodaeth Cychwyn

I4 A. 4 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

PENNOD 3 LL+C PEILOTA A DIWYGIO ETHOLIADAU CYMREIG

Peilotau etholiadau Cymreig LL+C

5 Rheoliadau peilot: pwerau LL+C

(1) Caiff Gweinidogion Cymru drwy reoliadau wneud darpariaeth peilota etholiadau Cymreig (“rheoliadau peilot”).

(2) Mae darpariaeth peilota etholiadau Cymreig yn ddarpariaeth—

(a) sy’n ymwneud ag un neu ragor o faterion etholiadol perthnasol,

(b) sy’n cael effaith am gyfnod penodedig neu ar gyfer etholiad Cymreig penodedig,

(c) sy’n gymwys mewn perthynas ag ardal etholiadol neu ddwy neu ragor o ardaloedd etholiadol, a

(d) naill ai—

(i) nad yw mewn deddfwriaeth etholiadau,

(ii) sy’n wahanol i ddarpariaeth mewn deddfwriaeth etholiadau, neu

(iii) sy’n gysylltiedig â darpariaeth o’r math a bennir yn is-baragraff (i) neu (ii).

(3) Y materion etholiadol perthnasol yw—

(a) cofrestru personau sy’n gymwys i bleidleisio mewn etholiad Cymreig, gan gynnwys (ymhlith pethau eraill)—

(i) hawliau a dyletswyddau unigolion o ran cofrestru,

(ii) gweinyddu’r broses gofrestru a’r gofrestr etholwyr,

(iii) mynediad at y gofrestr etholwyr a chyhoeddi’r gofrestr honno,

ond nid yw’n cynnwys unrhyw amod cymhwystra ar gyfer cofrestru y darperir ar ei gyfer mewn deddfwriaeth sylfaenol;

(b) pryd, ble a sut y mae pleidleisio mewn etholiad Cymreig i ddigwydd;

(c) sut y mae’r pleidleisiau a fwrir mewn etholiad Cymreig i’w cyfrif;

(d) cyfathrebu â phleidleiswyr ynghylch etholiad Cymreig;

(e) y prosesau a’r gweithdrefnau cyn pleidleisio, wrth bleidleisio neu ar ôl pleidleisio mewn etholiad Cymreig.

(4) Mae darpariaeth peilota etholiadau Cymreig hefyd yn cynnwys darpariaeth a wneir at ddiben profi sut y mae’r newidiadau a wneir gan‍ adrannau 3 a 4yn gweithio yn ymarferol—

(a) sy’n cael effaith am gyfnod penodedig neu ar gyfer etholiad Cymreig penodedig,

(b) sy’n gymwys mewn perthynas ag ardal etholiadol neu ddwy neu ragor o ardaloedd etholiadol, ac

(c) y mae ei heffaith yn cyfateb i effaith y diwygiadau a wneir gan‍ adrannau 3 a 4 (neu’r is-ddeddfwriaeth y caniateir ei gwneud yn rhinwedd yr adrannau hynny).

(5) Caiff rheoliadau peilot roi ar waith gynigion ar gyfer rheoliadau peilot a wneir o dan y Ddeddf hon gydag addasiadau i’r cynnig neu hebddynt.

(6) Caiff rheoliadau peilot greu, dileu neu addasu troseddau.

(7) Ni chaiff rheoliadau peilot greu trosedd y caniateir ei chosbi (nac addasu trosedd fel y daw’n drosedd y caniateir ei chosbi)—

(a) ar euogfarn ar dditiad, drwy garcharu am gyfnod sy’n hwy nag un flwyddyn;

(b) ar euogfarn ddiannod, drwy garcharu am gyfnod sy’n hwy na’r terfyn cymwys ar gyfer trosedd ddiannod neu drosedd neillffordd (yn ôl y digwydd) o dan adran 224(1A) o’r Cod Dedfrydu (fel y mae’n cael effaith o bryd i’w gilydd).

(8) Yn yr adran hon—

• ystyr “ardal etholiadol” (“electoral area”) yw—

  (a)

  mewn perthynas â dychwelyd aelod o Senedd Cymru, un o etholaethau’r Senedd;

  (b)

  mewn perthynas ag etholiad llywodraeth leol, ardal cyngor y mae’r etholiad yn gymwys iddo neu unrhyw ran o ardal cyngor o’r fath;

• ystyr “deddfwriaeth etholiadau” (“elections legislation”) yw deddfiad (pryd bynnag y caiff ei basio neu ei wneud) sy’n gymwys mewn perthynas—

  (a)

  ag etholiad Cymreig, neu

  (b)

  â chofrestru personau sy’n gymwys i bleidleisio mewn etholiad Cymreig;

• ystyr “deddfwriaeth sylfaenol” (“primary legislation”) yw darpariaeth sydd wedi ei chynnwys mewn Deddf gan Senedd Cymru neu mewn Deddf gan Senedd y Deyrnas Unedig;

• ystyr “etholiad Cymreig” (“Welsh election”) yw etholiad ar gyfer dychwelyd aelod o—

  (a)

  Senedd Cymru;

  (b)

  cyngor sir neu gyngor bwrdeistref sirol yng Nghymru;

  (c)

  cyngor cymuned yng Nghymru;

• ystyr “penodedig” ac “a bennir” (“specified”) yw wedi ei bennu mewn rheoliadau peilot.

Gwybodaeth Cychwyn

I5 A. 5 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

6 Rheoliadau peilot: gofynion LL+C

(1) Rhaid i reoliadau peilot bennu—

(a) amcan y peilot y maent yn gwneud darpariaeth ar ei gyfer;

(b) y diwrnod cyn yr hwn y mae rhaid i’r Comisiwn Etholiadol anfon ei adroddiad o dan adran 17.

(2) Ni chaiff rheoliadau peilot wneud darpariaeth sy’n gymwys i ardal prif gyngor (neu unrhyw rhan ohoni) oni bai—

(a) bod y prif gyngor yn cydsynio iddi, neu

(b) os nad yw’r cyngor yn cydsynio iddi, fod Gweinidogion Cymru wedi rhoi sylw i unrhyw argymhellion a wnaed gan Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru ynghylch a ddylai’r rheoliadau gael eu gwneud heb gydsyniad y prif gyngor.

(3) Nid yw is-adran (2) yn gymwys i reoliadau peilot nad ydynt ond yn cynnwys darpariaeth o’r math a bennir yn adran 5(4) os ydynt wedi eu gwneud cyn diwedd y cyfnod o 12 mis sy’n dechrau â’r diwrnod y mae’r Ddeddf hon yn cael y Cydsyniad Brenhinol.

(4) Ni chaiff rheoliadau peilot addasu adran 9D o Ddeddf 1983 (canfasiad blynyddol) nac unrhyw ddarpariaeth arall sy’n ymwneud â chanfasiad o dan yr adran honno oni bai bod y rheoliadau yn rhoi cynnig ar waith (gydag addasiadau neu hebddynt) gan swyddog cofrestru o dan adran 11.

(5) Cyn gwneud unrhyw reoliadau peilot o dan adran 5 sy’n ymwneud â chofrestru etholiadol heb gais, rhaid i Weinidogion Cymru ymgynghori ag unrhyw randdeiliaid y maent yn ystyried eu bod yn briodol, ond yn benodol, â’r rheini y maent yn barnu eu bod yn cynrychioli grwpiau hyglwyf.

Gwybodaeth Cychwyn

I6 A. 6 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

7 Rheoliadau peilot: y weithdrefn LL+C

(1) Mae’r pŵer i wneud rheoliadau peilot yn arferadwy drwy offeryn statudol.

(2) Pan osodir offeryn statudol neu offeryn statudol drafft sy’n cynnwys rheoliadau peilot gerbron Senedd Cymru at ddibenion yr adran hon, rhaid i Weinidogion Cymru hefyd osod gerbron y Senedd gopi o’r adroddiad ar y rheoliadau a lunnir gan Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru o dan adran 14.

(3) Os yw offeryn statudol neu offeryn statudol drafft sy’n cynnwys rheoliadau peilot a osodir gerbron Senedd Cymru yn gwneud darpariaeth sy’n gymwys i ardal prif gyngor (neu unrhyw ran ohoni) nad yw’r cyngor wedi rhoi ei gydsyniad iddi, rhaid i Weinidogion Cymru hefyd osod datganiad gerbron y Senedd sy’n egluro pam y maent yn ystyried y dylai’r ddarpariaeth gael ei gwneud heb gydsyniad y cyngor.

(4) Ni chaniateir gwneud offeryn statudol y mae’r is-adran hon yn gymwys iddo oni bai bod drafft o’r offeryn wedi ei osod gerbron Senedd Cymru ac wedi ei gymeradwyo ganddi drwy benderfyniad.

(5) Mae is-adran (4) yn gymwys i offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau peilot sy’n gwneud darpariaeth—

(a) sy’n gymwys i ardal prif gyngor (neu unrhyw ran ohoni) ac nad yw’r cyngor wedi rhoi ei gydsyniad iddi,

(b) ar gyfer peilot etholiad Cymreig sy’n dod o fewn adran 5(4), neu

(c) sy’n creu trosedd, neu’n ehangu cwmpas trosedd.

(6) Mae offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau peilot nad yw is-adran (5) yn gymwys iddo yn ddarostyngedig i’w ddiddymu yn unol â phenderfyniad gan Senedd Cymru.‍

Gwybodaeth Cychwyn

I7 A. 7 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

Cynigion ar gyfer peilotau LL+C

8 Cynigion ar gyfer peilotau a wneir gan Weinidogion Cymru LL+C

(1) Cyn gwneud rheoliadau peilot nad ydynt wedi bod yn destun cynnig o dan adrannau 9 i 11, rhaid i Weinidogion Cymru ymgynghori â phob swyddog canlyniadau ar gyfer ardal y bydd y rheoliadau yn gymwys iddi ynghylch eu cynigion ar gyfer y peilot y mae’r rheoliadau i ddarparu ar ei gyfer.

(2) Ar ôl ymgynghori yn unol ag is-adran (1) a chyn gwneud rheoliadau peilot sy’n ymwneud ag unrhyw fater etholiadol perthnasol, rhaid i Weinidogion Cymru—

(a) cyflwyno cynigion i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru ar gyfer y peilot y darperir ar ei gyfer mewn rheoliadau, a

(b) rhoi sylw i adroddiad y Comisiwn ar y cynigion o dan adran 14.

(3) Nid yw’r adran hon yn gymwys i reoliadau peilot nad ydynt ond yn cynnwys darpariaeth o’r math a bennir yn adran 5(4) os ydynt wedi eu gwneud cyn diwedd y cyfnod o 12 mis sy’n dechrau â’r diwrnod y mae’r Ddeddf hon yn cael y Cydsyniad Brenhinol.

Gwybodaeth Cychwyn

I8 A. 8 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

9 Cynigion ar gyfer peilotau a wneir gan brif gynghorau LL+C

(1) Caiff prif gyngor gynnig i Weinidogion Cymru fod rheoliadau peilot yn cael eu gwneud mewn perthynas ag unrhyw fater etholiadol perthnasol i’r graddau y mae’n ymwneud ag etholiadau llywodraeth leol.

(2) Cyn gwneud cynnig o dan is-adran (1), rhaid i’r prif gyngor ymgynghori â Gweinidogion Cymru.

(3) Ar ôl ymgynghori yn unol ag is-adran (2) a chyn gwneud cynnig o dan is-adran (1), rhaid i’r prif gyngor—

(a) cyflwyno’r cynnig i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru ar gyfer y peilot y darperir ar ei gyfer mewn rheoliadau, a

(b) rhoi sylw i adroddiad y Comisiwn ar y cynnig o dan adran 14.

(4) Os yw prif gyngor yn gwneud cynnig o dan is-adran (1), rhaid iddo anfon copi o adroddiad Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru ar y cynigion o dan adran 14 at Weinidogion Cymru.

Gwybodaeth Cychwyn

I9 A. 9 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

10 Cynigion ar gyfer peilotau a wneir ar y cyd gan y Comisiwn Etholiadol a phrif gynghorau LL+C

(1) Caiff y Comisiwn Etholiadol ac un neu ragor o brif gynghorau (“cynghorau perthnasol”), gan weithredu ar y cyd, gynnig i Weinidogion Cymru fod rheoliadau peilot yn cael eu gwneud mewn perthynas ag unrhyw fater etholiadol perthnasol i’r graddau y mae’n ymwneud ag etholiadau llywodraeth leol.

(2) Cyn gwneud cynnig o dan is-adran (1), rhaid i’r Comisiwn Etholiadol a phob cyngor perthnasol sy’n gweithredu ar y cyd ymgynghori â Gweinidogion Cymru.

(3) Ar ôl ymgynghori yn unol ag is-adran (2) a chyn gwneud cynnig o dan is-adran (1), rhaid i’r Comisiwn Etholiadol a phob cyngor perthnasol sy’n gweithredu ar y cyd—

(a) cyflwyno’r cynnig i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru ar gyfer y peilot y darperir ar ei gyfer mewn rheoliadau, a

(b) rhoi sylw i adroddiad y Comisiwn ar y cynnig o dan adran 14.

(4) Os yw’r Comisiwn Etholiadol a phob cyngor perthnasol sy’n gweithredu ar y cyd yn gwneud cynnig o dan is-adran (1), rhaid iddynt anfon copi o adroddiad Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru ar y cynnig o dan adran 14 at Weinidogion Cymru.

Gwybodaeth Cychwyn

I10 A. 10 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

11 Cynigion ar gyfer peilotau a wneir gan swyddogion cofrestru etholiadol LL+C

(1) Caiff swyddog cofrestru etholiadol gynnig i Weinidogion Cymru fod rheoliadau peilot yn cael eu gwneud mewn perthynas â chanfod—

(a) enwau a chyfeiriadau personau nad ydynt wedi eu cofrestru mewn cofrestr ond y mae ganddynt hawlogaeth i fod yn gofrestredig;

(b) y personau hynny sydd wedi eu cofrestru mewn cofrestr ond nad oes ganddynt hawlogaeth i fod yn gofrestredig.

(2) Cyn gwneud cynnig o dan is-adran (1), rhaid i swyddog cofrestru etholiadol ymgynghori â Gweinidogion Cymru.

(3) Ar ôl ymgynghori yn unol ag is-adran (2) a chyn gwneud cynnig o dan is-adran (1), rhaid i’r swyddog cofrestru etholiadol—

(a) cyflwyno’r cynnig i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru ar gyfer y peilot y darperir ar ei gyfer mewn rheoliadau, a

(b) rhoi sylw i adroddiad y Comisiwn ar y cynnig o dan adran 14.

(4) Os bydd swyddog cofrestru etholiadol yn gwneud cynnig o dan is-adran (1), rhaid i’r swyddog anfon copi o adroddiad Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru ar y cynnig o dan adran 14 at Weinidogion Cymru.

Gwybodaeth Cychwyn

I11 A. 11 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

12 Cynigion ar y cyd ar gyfer peilotau LL+C

(1) Caiff person y caniateir iddo wneud cynnig o dan unrhyw un o adrannau 9 i 11 wneud y cynnig ar y cyd ag un neu ragor o bersonau eraill sy’n gwneud cynnig o dan unrhyw un o’r adrannau hynny.

(2) Nid yw unrhyw ddyletswydd i ymgynghori â pherson y mae’r person yn gwneud cynnig ar y cyd ag ef yn gymwys.

(3) Os yw’r cynnig ar y cyd yn ymwneud â materion nad oes gan y person y pŵer i’w cynnig, caiff y person wneud y cynnig o hyd, i’r graddau y mae gan y person y pŵer i wneud hynny.

Gwybodaeth Cychwyn

I12 A. 12 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

13 Argymhellion y Comisiwn Etholiadol LL+C

Caiff y Comisiwn Etholiadol argymell cynigion ar gyfer rheoliadau peilot i berson y caniateir iddo wneud cynnig o dan unrhyw un o adrannau 9 i 11.

Gwybodaeth Cychwyn

I13 A. 13 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

Gwerthuso cynigion ar gyfer peilot LL+C

14 Gwerthuso cynigion ar gyfer peilot LL+C

(1) Pan fydd cynigion ar gyfer rheoliadau peilot yn cael eu cyflwyno i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru o dan adrannau 8 i 11, rhaid i’r Comisiwn lunio adroddiad ar y cynigion.

(2) Rhaid i’r adroddiad gynnwys asesiad o’r canlynol—

(a) pa un a yw amcan y peilot arfaethedig yn ddymunol;

(b) costau tebygol y peilot arfaethedig a’i ddichonoldeb.

(3) Wrth wneud ei asesiad at ddibenion yr adroddiad, rhaid i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru roi sylw i unrhyw ffactorau perthnasol a bennir mewn rheoliadau a wneir gan Weinidogion Cymru.

(4) Caiff yr adroddiad gynnwys argymhellion ar unrhyw fater y mae Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru yn ystyried ei fod yn berthnasol i’r peilot arfaethedig.

(5) Rhaid i awdurdod cyhoeddus sy’n cyflwyno cynigion i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru o dan unrhyw un o adrannau 8 i 11 roi i’r Comisiwn unrhyw gymorth sy’n rhesymol ofynnol gan y Comisiwn mewn cysylltiad â llunio’r adroddiad.

(6) Rhaid i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru anfon ei adroddiad at y person a gyflwynodd y cynnig cyn diwedd cyfnod o 6 wythnos sy’n dechrau â’r diwrnod y mae’n cael y cynigion.

(7) Rhaid i Weinidogion Cymru gyhoeddi adroddiad a anfonir atynt o dan yr adran hon neu adrannau 9 i 11 pan fyddant yn gwneud y rheoliadau peilot.

(8) Mae’r pŵer i wneud rheoliadau yn is-adran (3) yn arferadwy drwy offeryn statudol.

(9) Mae offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau o dan is-adran (3) yn ddarostyngedig i’w ddiddymu yn unol â phenderfyniad gan Senedd Cymru.

Gwybodaeth Cychwyn

I14 A. 14 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

15 Fforymau peilotau etholiadau Cymreig LL+C

(1) Mae’r adran hon yn gymwys—

(a) os yw Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru wedi llunio adroddiad ar un neu ragor o gynigion ar gyfer rheoliadau peilot o dan adran 14,

(b) os yw’r cynigion ar gyfer—

(i) peilot yn ardal mwy nag un prif gyngor, neu

(ii) peilotau gwahanol yn ardaloedd prif gynghorau gwahanol i ddigwydd yn yr un etholiad cyffredinol i Senedd Cymru neu yn yr un etholiadau cyffredin ar gyfer cynghorwyr, ac

(c) os yw’r Comisiwn yn ystyried ei bod yn debygol y bydd y peilot neu’r peilotau yn digwydd.

(2) Rhaid i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru sefydlu fforwm ar gyfer trafod materion sy’n ymwneud â’r peilot neu’r peilotau, gyda golwg ar ddarparu gwybodaeth a chyngor i bersonau sy’n rhoi’r peilot neu’r peilotau ar waith.

(3) Rhaid i fforwm a sefydlir o dan is-adran (2) gynnwys—

(a) swyddogion canlyniadau pob prif gyngor sy’n cymryd rhan yn y peilot neu’r peilotau;

(b) cynrychiolaeth o blith gweinyddwyr etholiadol o bob prif gyngor sy’n cymryd rhan yn y peilot neu’r peilotau;

(c) un neu ragor o aelodau Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru a chanddynt brofiad perthnasol.

(4) Caiff Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru wahodd unrhyw berson y maent yn ystyried ei fod yn briodol i gymryd rhan mewn fforwm.

Gwybodaeth Cychwyn

I15 A. 15 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

Canllawiau ar beilotau LL+C

16 Canllawiau ar beilotau LL+C

(1) Mewn perthynas â phob offeryn sy’n cynnwys rheoliadau peilot, rhaid i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru roi canllawiau ysgrifenedig i bersonau sy’n gyfrifol am roi’r rheoliadau ar waith.

(2) Rhaid i’r canllawiau gynnwys cyngor ynghylch—

(a) y trefniadau y mae eu hangen ar gyfer y peilot;

(b) yr hyfforddiant staff sy’n ofynnol ar gyfer y peilot;

(c) rhedeg y peilot yn unol â’r rheoliadau peilot.

(3) Caiff y canllawiau gynnwys gwybodaeth neu gyngor ar unrhyw fater arall y mae Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru yn ystyried ei fod yn berthnasol i’r peilot.

(4) Caiff Gweinidogion Cymru drwy reoliadau bennu materion pellach y mae rhaid i Gomisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru eu cynnwys yn y canllawiau.

(5) Mae’r pŵer i wneud rheoliadau yn is-adran (4) yn arferadwy drwy offeryn statudol.

(6) Mae offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau o dan is-adran (4) yn ddarostyngedig i’w ddiddymu yn unol â phenderfyniad gan Senedd Cymru.

Gwybodaeth Cychwyn

I16 A. 16 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

Gwerthuso peilotau LL+C

17 Gwerthuso’r rheoliadau peilot LL+C

(1) Rhaid i’r Comisiwn Etholiadol lunio adroddiad ar weithrediad y rheoliadau peilot cyn y diwrnod a bennir o dan adran 6(1)(b).

(2) Rhaid i’r adroddiad gynnwys, yn benodol—

(a) disgrifiad—

(i) o’r ffordd yr oedd y ddarpariaeth a wnaed gan y rheoliadau peilot yn wahanol i’r darpariaethau a fyddai wedi bod yn gymwys fel arall, neu

(ii) yn achos rheoliadau peilot sy’n cynnwys darpariaeth o’r math a bennir yn adran 5(4), y darpariaethau sy’n cael eu profi;

(b) copi o’r rheoliadau peilot;

(c) asesiad o lwyddiant y rheoliadau peilot, neu fel arall, wrth gyflawni’r amcan a bennir yn y rheoliadau peilot;

(d) asesiad o ran a ddylai darpariaeth sy’n debyg i’r ddarpariaeth honno a wnaed gan y rheoliadau peilot fod yn gymwys yn gyffredinol, ac ar sail barhaol, mewn perthynas ag etholiadau Cymreig neu unrhyw fath o etholiad Cymreig.

(3) Rhaid i’r prif gyngor ar gyfer unrhyw ardal neu unrhyw ran o ardal y mae rheoliadau peilot yn gymwys iddi roi i’r Comisiwn unrhyw gymorth sy’n rhesymol ofynnol gan y Comisiwn mewn cysylltiad â llunio’r adroddiad.

(4) Caiff y cymorth gynnwys—

(a) gwneud trefniadau ar gyfer canfod safbwyntiau etholwyr ynghylch sut y gweithredwyd darpariaethau’r rheoliadau peilot;

(b) adrodd i’r Comisiwn honiadau o droseddau etholiadol neu gamymarfer arall.

(5) Rhaid i’r Comisiwn anfon copi o’r adroddiad—

(a) at Weinidogion Cymru,

(b) at bob swyddog canlyniadau ar gyfer yr etholiad yr oedd y rheoliadau peilot yn gymwys iddo, oni bai nad yw’r adroddiad ond yn ymwneud â chynigion a wneir o dan adran 11, ac

(c) os yw’r adroddiad yn ymwneud â chynigion a wneir o dan adran 11, at bob swyddog cofrestru etholiadol ar gyfer ardal yr oedd y rheoliadau peilot yn gymwys iddi,

cyn y diwrnod a bennir yn y rheoliadau peilot.

(6) Rhaid i swyddog canlyniadau sy’n cael adroddiad o dan is-adran (5) gyhoeddi’r adroddiad cyn diwedd y cyfnod o un mis sy’n dechrau â’r diwrnod y mae’r swyddog yn cael yr adroddiad gan y Comisiwn, oni bai nad yw’r adroddiad ond yn ymwneud â chynigion a wneir o dan adran 11.

(7) Rhaid i swyddog cofrestru etholiadol sy’n cael adroddiad o dan is-adran (5) gyhoeddi’r adroddiad cyn diwedd y cyfnod o un mis sy’n dechrau â’r diwrnod y mae’r swyddog yn cael yr adroddiad gan y Comisiwn.

Gwybodaeth Cychwyn

I17 A. 17 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

Diwygio yn dilyn peilotau LL+C

18 Rheoliadau diwygio etholiadol LL+C

(1) Mae’r pŵer yn is-adran (3) yn gymwys—

(a) os yw Gweinidogion Cymru yn ystyried, yng ngoleuni adroddiad a wneir o dan adran 17 ar weithrediad rheoliadau peilot, y byddai’n ddymunol cyflawni’r canlyniad diwygio yn is-adran (2) (“y canlyniad diwygio”), a

(b) os yw’r Comisiwn Etholiadol yn argymell gwneud rheoliadau o dan yr adran hon i gyflawni’r canlyniad diwygio.

(2) Y canlyniad diwygio yw bod darpariaeth sy’n debyg i’r ddarpariaeth honno a wneir gan y rheoliadau peilot yn gymwys yn gyffredinol, ac ar sail barhaol, mewn perthynas ag etholiadau Cymreig neu unrhyw fath o etholiad Cymreig.

(3) Caiff Gweinidogion Cymru drwy reoliadau wneud darpariaeth ar gyfer materion etholiadol perthnasol, neu mewn cysylltiad â hwy, er mwyn cyflawni’r canlyniad diwygio (“rheoliadau diwygio etholiadol”).

(4) Nid oes dim byd yn yr adran hon sy’n effeithio ar bwerau eraill Gweinidogion Cymru i wneud darpariaeth ar gyfer materion etholiadol perthnasol, neu mewn cysylltiad â hwy, er mwyn cyflawni’r canlyniad diwygio.

(5) Caiff rheoliadau diwygio etholiadol greu, dileu neu addasu troseddau.

(6) Ni chaiff rheoliadau diwygio etholiadol greu trosedd y caniateir ei chosbi (neu addasu trosedd fel y daw’n drosedd y caniateir ei chosbi)—

(a) ar euogfarn ar dditiad, drwy garcharu am gyfnod sy’n hwy nag un flwyddyn;

(b) ar euogfarn ddiannod, drwy garcharu am gyfnod sy’n hwy na’r terfyn cymwys ar gyfer trosedd ddiannod neu drosedd neillffordd (yn ôl y digwydd) o dan adran 224(1A) o’r Cod Dedfrydu (fel y mae’n cael effaith o bryd i’w gilydd).

(7) Caiff rheoliadau diwygio etholiadol roi, dileu neu addasu pŵer i wneud is-ddeddfwriaeth.

(8) Os bydd rheoliadau diwygio etholiadol yn creu pŵer i wneud is-ddeddfwriaeth, rhaid i’r rheoliadau ddarparu—

(a) bod yr is-ddeddfwriaeth i gael ei gwneud drwy offeryn statudol, a

(b) na chaniateir gwneud yr offeryn oni bai bod drafft ohono wedi ei osod gerbron Senedd Cymru ac wedi ei gymeradwyo ganddi drwy benderfyniad.

Gwybodaeth Cychwyn

I18 A. 18 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

19 Rheoliadau diwygio etholiadol: y weithdrefn LL+C

(1) Mae’r pŵer i wneud rheoliadau diwygio etholiadol yn arferadwy drwy offeryn statudol.

(2) Pan fydd offeryn statudol neu offeryn statudol drafft sy’n cynnwys rheoliadau diwygio etholiadol yn cael ei osod gerbron Senedd Cymru at ddibenion yr adran hon, rhaid i Weinidogion Cymru hefyd osod gerbron y Senedd gopi o’r adroddiad ar y rheoliadau sydd wedi ei lunio gan y Comisiwn Etholiadol o dan adran 17.

(3) Ni chaniateir gwneud offeryn statudol y mae’r is-adran hon yn gymwys iddo oni bai bod drafft o’r offeryn wedi ei osod gerbron Senedd Cymru ac wedi ei gymeradwyo ganddi drwy benderfyniad.

(4) Mae is-adran (3) yn gymwys i offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau diwygio etholiadol sy’n gwneud darpariaeth—

(a) i addasu deddfwriaeth sylfaenol,

(b) i greu trosedd neu ehangu ei chwmpas, neu

(c) i greu neu ddiwygio pŵer i ddeddfu.

(5) Mae unrhyw offeryn statudol arall sy’n cynnwys rheoliadau diwygio etholiadol yn ddarostyngedig i’w ddiddymu yn unol â phenderfyniad gan Senedd Cymru, oni bai bod drafft o’r offeryn wedi ei osod gerbron Senedd Cymru ac wedi ei gymeradwyo ganddi drwy benderfyniad.

(6) Mae is-adran (7) yn gymwys os yw Gweinidogion Cymru o’r farn mai’r weithdrefn briodol ar gyfer offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau diwygio etholiadol yw iddo fod yn ddarostyngedig i’w ddiddymu yn unol â phenderfyniad gan Senedd Cymru.

(7) Ni chaiff Gweinidogion Cymru wneud yr offeryn fel ei fod yn ddarostyngedig i’r weithdrefn honno oni bai—

(a) bod amod 1 wedi ei fodloni, a

(b) bod naill ai amod 2 neu 3 wedi ei fodloni.

(8) Amod 1 yw bod Gweinidogion Cymru—

(a) wedi gwneud datganiad ysgrifenedig i’r perwyl y dylai’r offeryn yn eu barn hwy fod yn ddarostyngedig i’w ddiddymu yn unol â phenderfyniad gan Senedd Cymru, a

(b) wedi gosod gerbron y Senedd—

(i) drafft o’r offeryn, a

(ii) memorandwm sy’n cynnwys y datganiad a rhesymau Gweinidogion Cymru dros eu barn.

(9) Amod 2 yw bod pwyllgor yn Senedd Cymru a chanddo’r gorchwyl o wneud hynny wedi gwneud argymhelliad o ran y weithdrefn briodol ar gyfer yr offeryn.

(10) Amod 3 yw bod y cyfnod o 14 o ddiwrnodau sy’n dechrau â’r diwrnod cyntaf ar ôl y diwrnod y gosodwyd yr offeryn drafft gerbron Senedd Cymru fel y’i crybwyllir yn is-adran (8) wedi dod i ben heb i unrhyw argymhelliad gael ei wneud fel y’i crybwyllir yn is-adran (9).

(11) Nid oes dim byd yn yr adran hon sy’n atal Gweinidogion Cymru rhag penderfynu ar unrhyw adeg cyn gwneud offeryn statudol y mae is-adran (5) yn gymwys iddo y dylai gweithdrefn arall fod yn gymwys i’r offeryn.

(12) Os yw’r rheoliadau drafft a osodwyd o dan yr adran hon, ar ôl i’r cyfnod o 40 o ddiwrnodau ddod i ben, wedi eu cymeradwyo drwy benderfyniad gan Senedd Cymru, caiff Gweinidogion Cymru wneud rheoliadau gan ddilyn ffurf y rheoliadau drafft, yn ddarostyngedig i is-adran (13).

(13) Mae’r weithdrefn yn is-adrannau (14) i (19) yn gymwys i’r rheoliadau drafft yn lle’r weithdrefn yn is-adran (12)—

(a) os yw naill ai Senedd Cymru yn penderfynu felly o fewn y cyfnod o 30 o ddiwrnodau, neu

(b) os yw pwyllgor yn Senedd Cymru a chanddo’r gorchwyl o adrodd ar y rheoliadau drafft yn argymell felly o fewn y cyfnod o 30 o ddiwrnodau ac nad yw Senedd Cymru drwy benderfyniad yn gwrthod yr argymhelliad o fewn y cyfnod hwnnw.

(14) Rhaid i Weinidogion Cymru roi sylw—

(a) i unrhyw sylwadau,

(b) i unrhyw benderfyniad gan Senedd Cymru, ac

(c) i unrhyw argymhellion gan bwyllgor yn Senedd Cymru a chanddo’r gorchwyl o adrodd ar y rheoliadau drafft,

a wneir yn ystod y cyfnod o 60 o ddiwrnodau mewn cysylltiad â’r rheoliadau drafft.

(15) Os yw Gweinidogion Cymru, ar ôl i’r cyfnod o 60 o ddiwrnodau ddod i ben, yn dymuno bwrw ymlaen â’r rheoliadau drafft heb newidiadau o sylwedd pan fo newidiadau o sylwedd wedi eu hargymell gan bwyllgor yn Senedd Cymru a chanddo’r gorchwyl o adrodd ar y rheoliadau drafft—

(a) rhaid i Weinidogion Cymru osod gerbron Senedd Cymru ddatganiad sy’n egluro eu rhesymau dros beidio â derbyn argymhellion y pwyllgor (pa un ai’n gyfan gwbl neu’n rhannol), a

(b) os yw’r rheoliadau drafft wedi eu cymeradwyo drwy benderfyniad gan Senedd Cymru yn ddiweddarach, caiff Gweinidogion Cymru wneud rheoliadau gan ddilyn ffurf y rheoliadau drafft.

(16) Os‍ yw Gweinidogion Cymru, ar ôl i’r cyfnod o 60 o ddiwrnodau ddod i ben, yn dymuno bwrw ymlaen â’r rheoliadau drafft heb newidiadau o sylwedd pan na fo unrhyw newidiadau o sylwedd wedi eu hargymell gan bwyllgor yn Senedd Cymru a chanddo’r gorchwyl o adrodd ar y rheoliadau drafft ac os yw’r rheoliadau drafft wedi eu cymeradwyo drwy benderfyniad gan Senedd Cymru, caiff Gweinidogion Cymru wneud rheoliadau gan ddilyn ffurf y rheoliadau drafft.

(17) Os yw Gweinidogion Cymru, ar ôl i’r cyfnod o 60 o ddiwrnodau ddod i ben, yn dymuno bwrw ymlaen â’r rheoliadau drafft ond gyda newidiadau o sylwedd, rhaid i Weinidogion Cymru osod gerbron Senedd Cymru—

(a) rheoliadau drafft diwygiedig, a

(b) datganiad sy’n rhoi crynodeb o’r newidiadau a gynigir ac, os yw is-adran (18) yn gymwys, sy’n egluro rhesymau Gweinidogion Cymru dros beidio â derbyn (pa un ai’n gyfan gwbl neu’n rhannol) argymhellion gan bwyllgor yn Senedd Cymru a chanddo’r gorchwyl o adrodd ar y rheoliadau drafft.

(18) Mae’r is-adran hon yn gymwys—

(a) os yw’r newidiadau o sylwedd yn y rheoliadau drafft diwygiedig yn sylweddol wahanol i’r newidiadau sydd wedi eu hargymell gan y pwyllgor, neu

(b) os nad yw’r rheoliadau drafft diwygiedig yn cynnwys newidiadau o sylwedd sydd wedi eu hargymell gan y pwyllgor.

(19) Os yw’r rheoliadau drafft diwygiedig wedi eu cymeradwyo drwy benderfyniad gan Senedd Cymru, caiff Gweinidogion Cymru wneud rheoliadau gan ddilyn ffurf y rheoliadau drafft diwygiedig.

(20) At ddibenion yr adran hon mae rheoliadau wedi eu gwneud gan ddilyn ffurf y rheoliadau drafft neu’r rheoliadau drafft diwygiedig os nad ydynt yn cynnwys newidiadau o sylwedd i’w darpariaethau.

(21) Yn yr adran hon mae cyfeiriadau at y cyfnodau “30 o ddiwrnodau”, “40 o ddiwrnodau” a “60 o ddiwrnodau” mewn perthynas ag unrhyw reoliadau drafft yn gyfeiriadau at y cyfnodau o 30, 40 a 60 o ddiwrnodau sy’n dechrau â’r diwrnod y gosodwyd y rheoliadau drafft gerbron Senedd Cymru.

(22) At ddibenion is-adrannau (10) a (21) nid oes unrhyw ystyriaeth i gael ei rhoi i unrhyw adeg pan fydd Senedd Cymru wedi ei diddymu neu ar doriad am fwy na 4 diwrnod.

(23) Nid yw adran 6(1) o Ddeddf Offerynnau Statudol 1946 (p. 36) fel y’i cymhwysir gan adran 11A o’r Ddeddf honno (gweithdrefn amgen ar gyfer offerynnau penodol a osodir ar ffurf ddrafft gerbron Senedd Cymru) yn gymwys mewn perthynas ag unrhyw offeryn statudol y mae’r adran hon yn gymwys iddo.

Gwybodaeth Cychwyn

I19 A. 19 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

Cyffredinol LL+C

20 Cyhoeddi LL+C

(1) Pan fo’r Bennod hon yn gosod dyletswydd i gyhoeddi unrhyw beth, rhaid iddo gael ei gyhoeddi—

(a) yn electronig, a

(b) mewn unrhyw fodd arall y mae’r person sy’n ddarostyngedig i’r ddyletswydd yn ystyried ei fod yn briodol.

(2) Mae’r ddyletswydd i gyhoeddi yn electronig—

(a) yn ddyletswydd i ddarparu mynediad yn rhad ac am ddim, a

(b) yn ddyletswydd i gyhoeddi ar wefan y person, os oes gan y person un.

(3) Caniateir i gopïau o unrhyw beth a gyhoeddir o dan is-adran (1) gael eu cyflenwi yn rhad ac am ddim neu ar ôl talu unrhyw ffi, nad yw’n fwy na chost cyflenwi’r copi, a benderfynir gan y person sy’n ddarostyngedig i’r ddyletswydd i gyhoeddi.

Gwybodaeth Cychwyn

I20 A. 20 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

21 Rheoliadau: darpariaeth ategol LL+C

Caiff rheoliadau peilot a rheoliadau diwygio etholiadol—

(a) gwneud darpariaeth ganlyniadol, darpariaeth atodol, darpariaeth ddeilliadol, darpariaeth drosiannol neu ddarpariaeth arbed;

(b) addasu unrhyw ddeddfiad (pa bryd bynnag y caiff ei basio neu ei wneud);

(c) gwneud darpariaeth wahanol at ddibenion gwahanol neu ar gyfer ardaloedd gwahanol.

Gwybodaeth Cychwyn

I21 A. 21 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

22 Dehongli’r Bennod hon LL+C

Yn y Bennod hon—

• mae “addasu” (“modify”) yn cynnwys diddymu, dirymu a diwygio;

• mae i “mater etholiadol perthnasol” (“relevant electoral matter”) yr ystyr a roddir gan adran 5;

• ystyr “rheoliadau diwygio etholiadol” (“electoral reform regulations”) yw rheoliadau a wneir o dan adran 18;

• ystyr “rheoliadau peilot” (“pilot regulations”) yw rheoliadau a wneir o dan adran 5;

• ystyr “swyddog canlyniadau” (“returning officer”) yw swyddog canlyniadau (sut bynnag y’i disgrifir)—

  (a)

  a benodir o dan adran 35(1A) o Ddeddf 1983,

  (b)

  a ddynodir yn unol â gorchymyn a wneir o dan adran 13 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 (p. 32), neu

  (c)

  a benodir o dan reoliadau a wneir yn rhinwedd adran 44 neu 45 o Ddeddf Llywodraeth Leol 2000 (p. 22);

• ystyr “swyddog cofrestru etholiadol” (“electoral registration officer”) yw swyddog a benodir o dan adran 8(2A) o Ddeddf 1983.

Gwybodaeth Cychwyn

I22 A. 22 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

23 Diwygiadau canlyniadol LL+C

Mae Rhan 2 o Atodlen 1 yn gwneud diwygiadau canlyniadol sy’n ymwneud â’r Bennod hon.

Gwybodaeth Cychwyn

I23 A. 23 mewn grym ar 10.9.2024, gweler a. 72(1)(a)

PENNOD 4 LL+C HYGYRCHEDD AC AMRYWIAETH: ETHOLIADAU CYMREIG

Rhagolygol

Adroddiadau ar gymorth ar gyfer pleidleiswyr anabl LL+C

24 Adroddiadau gan y Comisiwn Etholiadol LL+C

(1) Mae Deddf Pleidiau Gwleidyddol, Etholiadau a Refferenda 2000 (p. 41) (“Deddf 2000”) wedi ei diwygio fel a ganlyn.

(2) Ar ôl adran 5, mewnosoder—

“5A Further provision about reports on Welsh elections

(1) After an ordinary election of councillors for counties and county boroughs in Wales or communities in Wales, the Electoral Commission must prepare and publish (in such manner as the Commission may determine) a report on the administration of the election.

(2) Subsection (3) applies to—

(a) a report under section 5 relating to a Senedd Cymru general election;

(b) a report under subsection (1).

(3) The report must include a description of the steps taken by returning officers to assist persons with disabilities that would otherwise adversely affect their right to vote at the election.

(4) In subsection (3)—

• “disability”, in relation to doing a thing, includes a short term inability to do it;

• “returning officer”—

  (a)

  in the case of a Senedd Cymru general election, means a returning officer (however described) designated in accordance with an order made under section 13 of the Government of Wales Act 2006 (c. 32);

  (b)

  in the case of an ordinary election of councillors for local government areas, means an officer who is appointed under section 35(1A) of the Representation of the People Act 1983 (c. 2).”

(3) Hyd nes y daw adrannau 8 (etholiadau cyffredinol y Senedd) a 9 (seddi gwag) o Ddeddf Senedd Cymru (Aelodau ac Etholiadau) 2024 (dsc 4) i rym, mae adran 5A(3) o Ddeddf 2000 hefyd yn gymwys i adroddiad o dan adran 5 o’r Ddeddf honno sy’n ymwneud ag etholiad a gynhelir o dan adran 10 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 (p. 32) (etholiad i Senedd Cymru yn achos sedd etholaethol wag).

Gwybodaeth Cychwyn

I24 A. 24 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

Arolwg ymgeiswyr: etholiadau llywodraeth leol LL+C

25 Arolwg o gynghorwyr ac ymgeiswyr aflwyddiannus mewn etholiadau lleol LL+C

(1) Mae Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2011 (mccc 4) wedi ei ddiwygio fel a ganlyn.

(2) Yn adran 1 (dyletswydd i gynnal arolwg)—

(a) yn is-adran (1), yn lle “rheoliadau” rhodder “chyfarwyddyd”;

(b) yn lle is-adran (3) rhodder—

“(3) Caiff Gweinidogion Cymru roi cyfarwyddyd i awdurdodau lleol sydd—

(a) yn pennu’r cwestiynau y mae rhaid eu gofyn mewn arolwg;

(b) yn pennu gofynion ynghylch—

(i) ffurf yr arolwg;

(ii) sut y mae’r arolwg i’w gynnal;

(iii) crynhoi gwybodaeth o’r arolwg.”;

(c) yn is-adran (3A), yn lle “ateb y cwestiynau rhagnodedig” rhodder “ymateb i’r arolwg”;

(d) ar ôl is-adran (3A), mewnosoder—

“(3B) Caiff awdurdod lleol gynnwys cwestiynau mewn arolwg, neu drefnu i gwestiynau gael eu cynnwys mewn arolwg, yn ychwanegol at y cwestiynau sy’n ofynnol drwy gyfarwyddyd gan Weinidogion Cymru o dan yr adran hon.”;

(e) yn is-adran (4), yn lle “rhagnodi” rhodder “pennu mewn cyfarwyddyd”.

(3) Yn adran 2 (cwblhau arolwg a chyhoeddi gwybodaeth), yn is-adran (2), yn lle “ar unrhyw ffurf ragnodedig neu mewn unrhyw ddull rhagnodedig” rhodder “ar y ffurf neu yn y dull a gyfarwyddir gan Weinidogion Cymru”.

(4) Ar ôl adran 3 (canllawiau ynghylch arolygon), mewnosoder—

“3A Cyhoeddi cyfarwyddiadau ynghylch arolygon

Rhaid i Weinidogion Cymru gyhoeddi unrhyw gyfarwyddyd a roddir o adran 1(3) neu 2(2).”

Gwybodaeth Cychwyn

I25 A. 25 mewn grym ar 9.11.2024, gweler a. 72(2)(b)

Rhagolygol

Platfform gwybodaeth am etholiadau Cymreig LL+C

26 Platfform gwybodaeth am etholiadau Cymreig LL+C

(1) Rhaid i Weinidogion Cymru drwy reoliadau ddarparu ar gyfer sefydlu a gweithredu platfform gwybodaeth am etholiadau Cymreig.

(2) Cyfleuster electronig (megis gwefan, rhan o wefan neu gymhwysiad meddalwedd) yw platfform gwybodaeth am etholiadau Cymreig er mwyn darparu gwybodaeth gyfredol, neu fynediad at wybodaeth gyfredol o ffynonellau electronig eraill, i etholwyr ynghylch etholiadau penodedig.

(3) At ddibenion is-adran (2), o ran rheoliadau o dan is-adran (1)—

(a) rhaid iddynt bennu—

(i) etholiadau i Senedd Cymru;

(ii) etholiadau cyffredin i brif gynghorau yng Nghymru;

(b) cânt bennu etholiadau llywodraeth leol eraill yng Nghymru.

(4) Caiff rheoliadau o dan is-adran (1) (ymhlith pethau eraill) wneud darpariaeth—

(a) sy’n rhoi swyddogaethau i bersonau neu gategorïau o bersonau a bennir yn y rheoliadau;

(b) ynghylch cyhoeddi gwybodaeth ar y platfform, gan gynnwys—

(i) cyhoeddi datganiadau gan ymgeiswyr a gwybodaeth arall am ymgeiswyr a phleidiau gwleidyddol cofrestredig;

(ii) gwybodaeth am y trefniadau hygyrchedd sydd ar waith mewn gorsafoedd pleidleisio;

(c) sy’n rhoi esemptiad rhag atebolrwydd sifil a throseddol mewn cysylltiad â chyhoeddi datganiadau gan ymgeiswyr a gwybodaeth arall am ymgeiswyr a phleidiau gwleidyddol cofrestredig;

(d) sy’n sicrhau bod yr wybodaeth ar y platfform ar gael drwy ddulliau ac eithrio rhai electronig.

(5) Rhaid i reoliadau o dan is-adran (1) ei gwneud yn ofynnol—

(a) i adroddiad gael ei gyhoeddi ynghylch arfer swyddogaethau a roddir gan y rheoliadau—

(i) yn achos swyddogaethau a arferir mewn cysylltiad ag etholiadau Senedd Cymru, cyn diwedd cyfnod o 12 mis sy’n dechrau â diwrnod y pôl ar gyfer yr etholiad hwnnw;

(ii) yn achos swyddogaethau a arferir mewn cysylltiad ag etholiadau cyffredin prif gynghorau, cyn diwedd cyfnod o 12 mis sy’n dechrau â diwrnod y pôl ar gyfer yr etholiadau hynny;

(b) i’r adroddiadau gael eu gosod gerbron Senedd Cymru.

(6) Mae’r pŵer i wneud rheoliadau o dan yr adran hon yn arferadwy drwy offeryn statudol.

(7) Ni chaniateir gwneud offeryn statudol sy’n cynnwys darpariaeth mewn rheoliadau o’r math a ddisgrifir yn is-adran (4)(c) oni bai bod drafft o’r offeryn wedi ei osod gerbron Senedd Cymru a’i gymeradwyo ganddi drwy benderfyniad.

(8) Mae offeryn statudol sy’n cynnwys unrhyw ddarpariaeth arall mewn rheoliadau o dan yr adran hon yn ddarostyngedig i’w ddiddymu yn unol â phenderfyniad gan Senedd Cymru.

(9) Yn yr adran hon—

• ystyr “etholiadau llywodraeth leol” (“local government elections”) yw etholiadau ar gyfer—

  (a)

  cynghorwyr i ward etholiadol sir neu fwrdeistref sirol,

  (b)

  cynghorwyr i ward gymunedol neu, yn achos cymuned lle nad oes wardiau, i’r gymuned, neu

  (c)

  maer etholedig neu aelod gweithredol etholedig o dan reoliadau a wneir yn rhinwedd adran 44 o Ddeddf Llywodraeth Leol 2000 (p. 22);

• ystyr “penodedig” ac “a bennir” (“specified”) yw wedi ei bennu mewn rheoliadau a wneir o dan is-adran (1).

Gwybodaeth Cychwyn

I26 A. 26 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

Amrywiaeth ymhlith personau sy’n ceisio swydd etholedig LL+C

Rhagolygol

27 Gwasanaethau i hybu amrywiaeth ymhlith personau sy’n ceisio swydd etholedig LL+C

(1) Rhaid i Weinidogion Cymru wneud trefniadau ar gyfer darparu gwasanaethau i hybu amrywiaeth yn nodweddion gwarchodedig ac amgylchiadau economaidd-gymdeithasol personau sy’n ceisio cael eu hethol yn aelodau o Senedd Cymru ac o gynghorau siroedd, bwrdeistrefi sirol a chymunedau yng Nghymru.

(2) Rhaid i Weinidogion Cymru, wrth gyflawni eu dyletswydd o dan is-adran (1), roi sylw i’r canlynol—

(a) a oes grwpiau o bersonau â’r un nodweddion gwarchodedig sy’n cael eu tangynrychioli ymhlith aelodaeth Senedd Cymru neu gynghorau siroedd, bwrdeistrefi sirol a chymunedau yng Nghymru;

(b) dymunoldeb lleihau’r anghydraddoldeb mewn canlyniadau sy’n deillio o anfantais economaidd-gymdeithasol;

(c) dymunoldeb‍ bod gwasanaethau ar gael i bersonau ni waeth a ydynt (neu nad ydynt) yn aelodau o blaid wleidyddol gofrestredig.

(3) Rhaid i’r cwestiwn ynghylch a yw grŵp yn cael ei dangynrychioli ymhlith aelodau corff gael ei ystyried, at ddibenion is-adran (2)(a), drwy gyfeirio at y boblogaeth a wasanaethir gan y corff.

(4) Nid yw is-adran (1) yn ei gwneud yn ofynnol darparu gwasanaethau mewn cysylltiad â phob grŵp a dangynrychiolir a all gael ei nodi at ddibenion is-adran (2)(a).

(5) Y gwasanaethau y caniateir eu darparu o dan is-adran (1) yw darparu—

(a) gwybodaeth;

(b) cyngor;

(c) hyfforddiant;

(d) coetsio a mentora;

(e) profiad gwaith;

(f) cyfarpar;

(g) cymorth â thasgau.

(6) Rhaid i’r trefniadau o dan is-adran (1) sicrhau nad yw Gweinidogion Cymru yn gwneud penderfyniadau mewn achosion penodol ynghylch a yw unigolyn i gael gwasanaeth o dan y trefniadau.

(7) Caiff y trefniadau o dan is-adran (1) gynnwys (ymhlith pethau eraill)—

(a) darparu cymorth ariannol i unigolion a gaiff elwa o wasanaethau er mwyn i’r unigolion brynu’r gwasanaethau eu hunain;

(b) darparu cymorth ariannol i bersonau sy’n darparu gwasanaethau;

(c) cynlluniau cymorth ariannol y gwneir darpariaeth ar eu cyfer drwy reoliadau o dan adran 28.

(8) Caiff Gweinidogion Cymru drwy reoliadau—

(a) ychwanegu gwasanaethau eraill at is-adran (5);

(b) diwygio gwasanaethau a ychwanegir o dan baragraff (a);

(c) dileu gwasanaethau a ychwanegir o dan baragraff (a).

(9) Mae’r pŵer i wneud rheoliadau yn is-adran (8) yn arferadwy drwy offeryn statudol.

(10) Ni chaniateir gwneud offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau o dan is-adran (8) oni bai bod drafft o’r offeryn wedi ei osod gerbron Senedd Cymru ac wedi ei gymeradwyo ganddi drwy benderfyniad.

(11) Yn yr adran hon mae i “nodweddion gwarchodedig” yr ystyr a roddir i “protected characteristics” gan adran 4 o Ddeddf Cydraddoldeb 2010 (p. 15).

(12) Nid oes dim byd yn yr adran hon sy’n cyfyngu unrhyw un o bwerau eraill Gweinidogion Cymru.

Gwybodaeth Cychwyn

I27 A. 27 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

Rhagolygol

28 Cynlluniau cymorth ariannol i hybu amrywiaeth ymhlith personau sy’n ceisio swydd etholedig LL+C

(1) Caiff Gweinidogion Cymru drwy reoliadau ddarparu ar gyfer cynlluniau cymorth ariannol (o unrhyw fath penodedig) i gynorthwyo ymgeiswyr mewn etholiad Cymreig sydd â nodweddion penodedig neu amgylchiadau penodedig i oresgyn rhwystrau rhag cymryd rhan yn yr etholiad sy’n gysylltiedig â’r nodweddion neu’r amgylchiadau hynny.

(2) Rhaid i Weinidogion Cymru drwy reoliadau ddarparu ar gyfer cynllun o gymorth ariannol (o unrhyw fath penodedig) i gynorthwyo ymgeiswyr anabl mewn etholiad Cymreig i oresgyn rhwystrau rhag cymryd rhan yn yr etholiad sy’n gysylltiedig â’u hanabledd.

(3) Caiff y rheoliadau o dan is-adran (2) ddarparu mai i fathau penodedig o ymgeiswyr anabl yn unig y caniateir rhoi cymorth ariannol o dan y cynllun.

(4) Cyn gwneud rheoliadau o dan is-adran (1) neu (2) rhaid i Weinidogion Cymru ymgynghori â’r personau hynny y maent yn ystyried eu bod yn briodol.

(5) Caiff Gweinidogion Cymru wneud taliadau i berson sy’n gweithredu cynllun a sefydlir drwy reoliadau o dan yr adran hon, yn ddarostyngedig i delerau ac amodau a benderfynir gan Weinidogion Cymru, at ddibenion ariannu—

(a) cymorth ariannol a wneir o dan y cynllun, a

(b) costau gweithredu’r cynllun.

(6) Rhaid i reoliadau o dan yr adran hon benodi neu ddarparu ar gyfer penodi person i weithredu’r cynllun y maent yn darparu ar ei gyfer.‍

(7) Ni chaniateir i’r cynllun gael ei weithredu gan bersonau a eithrir (gweler adran 29).

(8) Caiff rheoliadau o dan yr adran hon—

(a) rhoi swyddogaethau (gan gynnwys swyddogaethau sy’n ymwneud ag arfer disgresiwn) i berson;

(b) darparu ar gyfer dirprwyo swyddogaethau person o dan y cynllun—

(i) i staff y person;

(ii) pan fo’r person yn gorff, i aelodau o’r corff neu bwyllgor i’r corff;

(c) ei gwneud yn ofynnol i berson y rhoddir swyddogaethau iddo gadw cyfrifon a chofnodion eraill, a’u rhoi ar gael i edrych arnynt;

(d) ei gwneud yn ofynnol i’r person sy’n gweithredu’r cynllun gyhoeddi gwybodaeth benodedig ynghylch cymorth ariannol a roddir yn unol â’r cynllun.

(9) Ni chaiff rheoliadau o dan yr adran hon osod dyletswydd i gyhoeddi gwybodaeth pan fyddai ei chyhoeddi (gan ystyried y ddyletswydd) yn torri’r ddeddfwriaeth diogelu data (o fewn ystyr Deddf Diogelu Data 2018 (p. 12)).

(10) Caiff rheoliadau o dan yr adran hon gynnwys darpariaeth—

(a) y rhoddir cymorth ariannol odani yn ddarostyngedig i amodau a bennir gan y cynllun, neu yn unol â’r cynllun;

(b) y mae’n ofynnol i gymorth ariannol gael ei ad-dalu odani mewn amgylchiadau a bennir gan y cynllun, neu yn unol â’r cynllun.

(11) Mae’r pŵer i wneud rheoliadau o dan yr adran hon yn arferadwy drwy offeryn statudol.

(12) Ni chaniateir gwneud offeryn statudol sy’n cynnwys rheoliadau o dan yr adran hon oni bai bod drafft o’r offeryn wedi ei osod gerbron Senedd Cymru ac wedi ei gymeradwyo ganddi drwy benderfyniad.

(13) Yn yr adran hon—

• ystyr “anabl” (“disabled”), mewn perthynas â pherson, yw bod ag amhariad corfforol, meddyliol neu ddeallusol neu amhariad ar y synhwyrau (gan gynnwys amhariad dros dro) a all, mewn rhyngweithiad ag unrhyw rwystr, atal y person rhag cymryd rhan lawn ac effeithiol mewn cymdeithas ar sail gyfartal ag eraill;

• ystyr “penodedig” ac “a bennir” (“specified”) yw wedi ei bennu mewn rheoliadau a wneir o dan yr adran hon.

(14) Nid oes dim byd yn yr adran hon sy’n cyfyngu ar unrhyw un o bwerau eraill Gweinidogion Cymru.

Gwybodaeth Cychwyn

I28 A. 28 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

Rhagolygol

29 Personau a eithrir LL+C

Y personau a eithrir at ddibenion adran 28 yw—

(a) aelod o Lywodraeth Cymru;‍

(b) un o adrannau llywodraeth y Deyrnas Unedig;‍

(c) person a gyflogir yng ngwasanaeth sifil y wladwriaeth;

(d) aelod o Dŷ’r Cyffredin;

(e) aelod o Dŷ’r Arglwyddi;

(f) Aelod o’r Senedd;

(g) Comisiwn Senedd Cymru;

(h) aelod o staff y Senedd (o fewn yr ystyr a roddir i “member of the staff of the Senedd” gan Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 (p. 32));

(i) cyngor sir, bwrdeistref sirol neu gymuned yng Nghymru;

(j) cyd-bwyllgor corfforedig a sefydlir gan reoliadau a wneir o dan Ran 5 o Ddeddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 (dsc 1);

(k) awdurdod Parc Cenedlaethol ar gyfer Parc Cenedlaethol yng Nghymru;

(l) awdurdod tân ac achub a gyfansoddir gan gynllun o dan adran 2 o Ddeddf y Gwasanaethau Tân ac Achub 2004 (p. 21), neu gynllun y mae adran 4 o’r Ddeddf honno yn gymwys iddo;

(m) comisiynydd heddlu a throseddu;

(n) cwmni y mae person a grybwyllir ym mharagraffau (a) i (m) (neu ddau neu ragor o’r personau hynny gyda’i gilydd)—

(i) yn berchen arno yn llwyr,

(ii) yn berchen ar fwyafrif syml o’r cyfranddaliadau ynddo, neu

(iii) yn berchen ar fwy o gyfranddaliadau ynddo nag unrhyw gyfranddaliwr arall;

(o) aelod o gorff a grybwyllir ym mharagraffau (i) i‍ (l);

(p) aelod o staff person a grybwyllir ym mharagraffau‍ (i) i (m);

(q) plaid wleidyddol gofrestredig.

Gwybodaeth Cychwyn

I29 A. 29 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

30 Canllawiau ar gyfer pleidiau gwleidyddol i hybu amrywiaeth ymhlith personau sy’n ceisio swydd etholedig LL+C

(1) Rhaid i Weinidogion Cymru ddyroddi canllawiau ar gyfer pleidiau gwleidyddol cofrestredig ynghylch—

(a) casglu, crynhoi a chyhoeddi gwybodaeth am amrywiaeth ynghylch ymgeiswyr sy’n cynrychioli pleidiau gwleidyddol cofrestredig mewn etholiadau ar gyfer dychwelyd aelodau o Senedd Cymru;

(b) datblygu, cyhoeddi, gweithredu ac adolygu strategaethau—

(i) i hybu amrywiaeth yn nodweddion penodedig ac amgylchiadau penodedig ymgeiswyr sy’n cynrychioli pleidiau gwleidyddol cofrestredig mewn etholiadau Cymreig, a

(ii) i gynorthwyo ymgeiswyr sy’n cynrychioli pleidiau gwleidyddol cofrestredig mewn etholiadau Cymreig i oresgyn rhwystrau sy’n eu hatal rhag cymryd rhan yn yr etholiadau sy’n gysylltiedig â’r ffaith bod ganddynt y nodweddion neu’r amgylchiadau hynny.

(2) O ran Gweinidogion Cymru—

(a) rhaid iddynt gyhoeddi canllawiau o dan yr adran hon;

(b) rhaid iddynt gyhoeddi’r canllawiau cyntaf o dan yr adran hon cyn 1 Mai 2025;

(c) rhaid iddynt adolygu’r canllawiau a gyhoeddir o bryd i’w gilydd, gan roi sylw i gylch etholiadau cyffredinol cyffredin i fod yn aelodau o Senedd Cymru ac, mewn perthynas â chanllawiau o dan is-adran (1)(b), i gylch etholiadau cyffredin i fod yn aelodau o gynghorau siroedd, bwrdeistrefi sirol a chymunedau yng Nghymru ac i fod yn feiri etholedig;

(d) cânt ddiwygio ar unrhyw adeg ganllawiau a gyhoeddir.

(3) Yn yr adran hon—

• ystyr “etholiad Cymreig” (“Welsh election”) yw etholiad ar gyfer dychwelyd—

  (a)

  aelod o Senedd Cymru;

  (b)

  aelod o gyngor sir neu gyngor bwrdeistref sirol yng Nghymru;

  (c)

  aelod o gyngor cymuned yng Nghymru;

  (d)

  maer etholedig;

• ystyr “gwybodaeth am amrywiaeth” (“diversity information”) yw gwybodaeth benodedig sy’n ymwneud â nodweddion personol neu amgylchiadau personol sydd gan berson;

• ystyr “maer etholedig” (“elected mayor”) yw maer etholedig cyngor sir neu gyngor bwrdeistref sirol yng Nghymru;

• ystyr “penodedig” (“specified”) yw wedi ei bennu mewn canllawiau o dan yr adran hon.

Gwybodaeth Cychwyn

I30 A. 30 mewn grym ar 9.11.2024, gweler a. 72(2)(c)

Rhagolygol

Cyffredinol LL+C

31 Dehongli’r Bennod hon LL+C

Yn y Bennod hon—

• ystyr “cymorth ariannol” (“financial assistance”) yw grantiau, benthyciadau neu warantau;

• ystyr “plaid wleidyddol gofrestredig” (“registered political party”) yw plaid a gofrestrwyd o dan Ran 2 o Ddeddf 2000.

Gwybodaeth Cychwyn

I31 A. 31 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

Rhagolygol

PENNOD 5 LL+C CYLLID YMGYRCHU

Gwariant mewn cysylltiad ag etholiadau llywodraeth leol LL+C

32 Gwariant tybiannol: ymgeiswyr mewn etholiadau llywodraeth leol LL+C

Yn adran 90C(1A) o Ddeddf 1983 (gwneud defnydd o eiddo etc. ar ran ymgeisydd), hepgorer “or Wales”.

Gwybodaeth Cychwyn

I32 A. 32 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

Gwariant mewn cysylltiad ag etholiadau Senedd Cymru LL+C

33 Gwariant tybiannol a gwariant gan drydydd parti: etholiadau Senedd Cymru LL+C

(1) Mae Deddf 2000 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

(2) Yn adran 73(1A) (gwariant ymgyrchu tybiannol: defnydd o eiddo etc. ar ran plaid gofrestredig)—

(a) ar ôl “paragraph 3,” mewnosoder “6,”;

(b) ar ôl “parliamentary general elections” mewnosoder “, ordinary or extraordinary general elections to Senedd Cymru,”.

(3) Yn adran 86(1A) (gwariant tybiannol a reolir: defnydd o eiddo etc. ar ran trydydd parti)—

(a) ar ôl “paragraph 3,” mewnosoder “6,”;

(b) ar ôl “parliamentary general elections” mewnosoder “, ordinary or extraordinary general elections to Senedd Cymru,”.

(4) Yn adran 94(8A) (cyfyngiadau ar wariant a reolir: defnydd o eiddo etc. ar ran trydydd parti)—

(a) ar ôl “paragraph 3,” mewnosoder “6,”;

(b) ar ôl “parliamentary general elections” mewnosoder “, ordinary or extraordinary general elections to Senedd Cymru,”.

(5) Yn Atodlen 8A (gwariant a reolir: treuliau cymhwysol), ym mharagraff 3(11)—

(a) ar ôl “paragraph 3,” mewnosoder “6,”;

(b) ar ôl “parliamentary general elections” mewnosoder “, ordinary or extraordinary general elections to Senedd Cymru,”.

Gwybodaeth Cychwyn

I33 A. 33 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

34 Codau ymarfer ar dreuliau LL+C

(1) Ym mharagraff 14A o Atodlen 4A i Ddeddf 1983 (treuliau etholiad: canllawiau gan y Comisiwn Etholiadol)—

(a) yn is-baragraff (1), ar ôl paragraff (b) mewnosoder—

“(c) guidance relating to the application of Part 2 of this Act in relation to expenses incurred for the purposes of a candidate’s election (whether or not election expenses).”;

(b) yn is-baragraff (7)(b), ar ôl “order” mewnosoder “made by statutory instrument”.

(2) Yn adran 156 o Ddeddf 2000 (gorchmynion a rheoliadau)—

(a) yn is-adran (1) ar ôl “State” mewnosoder “or the Welsh Ministers”;

(b) yn is-adran (2)—

(i) daw’r geiriau o “a statutory instrument” hyd at y diwedd yn baragraff (a);

(ii) ar ôl “Parliament” mewnosoder—

“(b) a statutory instrument containing any order or regulations made under this Act by the Welsh Ministers shall be subject to annulment in pursuance of a resolution of Senedd Cymru.”;

(c) yn is-adran (3), ym mharagraff (aa), hepgorer “, other than an order of the Welsh Ministers”;

(d) yn is-adran (4), ar ôl “Parliament” mewnosoder “(in the case of an order made by the Secretary of State) or (in the case of an order made by the Welsh Ministers) a draft of the statutory instrument containing the order has been laid before, and approved by a resolution of, Senedd Cymru”;

(e) yn is-adran (4A) ar ôl “Parliament” mewnosoder “(in the case of an order made by the Secretary of State) or (in the case of an order made by the Welsh Ministers) a draft of the statutory instrument containing the order has been laid before, and approved by a resolution of, Senedd Cymru”;

(f) yn is-adran (5)—

(i) yn y geiriau agoriadol, ar ôl “State” mewnosoder “, the Welsh Ministers,”;

(ii) ym mharagraff (a), ar ôl “State” mewnosoder “, the Welsh Ministers,”.

Gwybodaeth Cychwyn

I34 A. 34 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

35 Personau awdurdodedig nad yw’n ofynnol iddynt dalu drwy asiant etholiad LL+C

Yn adran 73(5) o Ddeddf 1983 (talu treuliau drwy asiant etholiad), ym mharagraff (ca), hepgorer “, otherwise than in relation to an election in Wales under the local government Act,”.

Gwybodaeth Cychwyn

I35 A. 35 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

36 Cyfyngu ar ba drydydd partïon a gaiff fynd i wariant a reolir LL+C

(1) Mae Deddf 2000 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

(2) Ar ôl adran 89A mewnosoder—

“89B Restriction on which third parties may incur controlled expenditure: Senedd Cymru elections

(1) No amount of controlled expenditure may be incurred by or on behalf of a third party during a Welsh devolved regulated period unless the third party falls within any paragraph of section 88(2) (third parties eligible to give notification).

(2) Subsection (1) does not apply to any expenses incurred by or on behalf of a third party during a Welsh devolved regulated period which do not in total exceed £700.

(3) Subsections (4) and (5) apply where expenses are incurred by or on behalf of a third party in contravention of subsection (1).

(4) If the third party is not an individual—

(a) any person who authorised the expenses to be incurred by or on behalf of the third party is guilty of an offence if the person knew or ought reasonably to have known that the expenses would be incurred in contravention of subsection (1), and

(b) the third party is also guilty of an offence.

(5) If the third party is an individual, the individual is guilty of an offence if they knew or ought reasonably to have known that the expenses would be incurred in contravention of subsection (1).

(6) A “Welsh devolved regulated period means a period in relation to which any limit is imposed by paragraph 6 of Schedule 10 (periods involving general elections to Senedd Cymru).”

(3) Yn Atodlen 20 (cosbau), yn y lle priodol yn y tabl mewnosoder—

“Section 89B(4) and (5) (incurring controlled expenditure in contravention of section 89AA(1))	On summary conviction in England and Wales: fine
	On indictment: fine”.

Gwybodaeth Cychwyn

I36 A. 36 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

37 Trydydd partïon sy’n gallu rhoi hysbysiad LL+C

(1) Mae Deddf 2000 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

(2) Yn adran 88 (trydydd partïon a gydnabyddir at ddibenion Rhan 6), ar ôl is-adran (10) mewnosoder—

“(11) The Welsh Ministers may by order amend subsection (2), as it applies for the purposes of a period in relation to which any limit is imposed by paragraph 6 of Schedule 10 (periods involving general elections to Senedd Cymru), by—

(a) adding a description of third party to the list in that subsection,

(b) removing a description of third party from that list, or

(c) varying the description of a third party in that list.

(12) An order under subsection (11)(b) or (c) may be made only where the order gives effect to a recommendation of the Commission.”

(3) Yn adran 156 (gorchmynion a rheoliadau), yn is-adran (4), ar ôl paragraff (de) mewnosoder—

“(df) section 88(11),”.

Gwybodaeth Cychwyn

I37 A. 37 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

38 Cod ymarfer ar reolaethau sy’n ymwneud â thrydydd partïon LL+C

(1) Mae Deddf 2000 wedi ei diwygio fel a ganlyn.

(2) Yn adran 100A (cod ymarfer ar wariant a reolir)—

(a) ar ôl is-adran (1) mewnosoder—

“(1A) The Commission must prepare a code of practice about the operation of this Part in relation to a Welsh devolved regulated period.”;

(b) yn is-adran (2), yn lle “The code” rhodder “A code”;

(c) yn is-adran (3), yn lle “the code” rhodder “a code”;

(d) yn is-adran (4), yn lle “the code” rhodder “a code”;

(e) ar ôl is-adran (5) mewnosoder—

“(5A) It is a defence for a third party charged with an offence under any provision of this Part, where the offence relates to expenditure incurred or treated as incurred by a third party during a Welsh devolved regulated period to show—

(a) that the code, in the form for the time being issued under section 100C, was complied with by the third party in determining whether the expenditure is controlled expenditure for the purposes of this Part, and

(b) that the offence would not have been committed on the basis of the controlled expenditure as determined in accordance with the code.”;

(f) ar ôl is-adran (6) mewnosoder—

“(6A) In this section “Welsh devolved regulated period means a period in relation to which any limit is imposed by paragraph 6 of Schedule 10 (regulated period for general elections to Senedd Cymru).”;

(g) yn is-adran (7), ar ôl “revised code” mewnosoder “under subsection (1)”;

(h) ar ôl is-adran (7) mewnosoder—

“(8) Section 100C sets out consultation and procedural requirements relating to the code or any revised code under subsection (1A).”

(3) Yn adran 100B (cod ymarfer: gofynion ymgynghori a gofynion gweithdrefnol), yn is-adran (1), ar ôl “100A” mewnosoder “(1)”.

(4) Ar ôl adran 100B mewnosoder—

“100C Code of Practice: consultation and procedural requirements on controlled expenditure in Senedd Cymru elections

(1) The Commission must consult the following on a draft of a code under section 100A(1A)—‍

(a) Senedd Cymru (“the Senedd”);

(b) such other persons as the Commission consider appropriate.

(2) After the Commission have carried out the consultation required by subsection (1), the Commission must—

(a) make whatever modifications to the draft code the Commission consider necessary in light of responses to the consultation, and

(b) submit the draft to the Welsh Ministers for approval by the Welsh Ministers.

(3) The Welsh Ministers may approve a draft code either without modifications or with such modifications as the Welsh Ministers may determine.

(4) Once the Welsh Ministers have approved a draft code, they must lay a copy of the draft before‍ the Senedd, whether—

(a) in its original form, or

(b) in a form which incorporates any modifications determined under subsection (3).

(5) If the draft code incorporates modifications, the Welsh Ministers must at the same time lay before the Senedd a statement of their reasons for making them.

(6) If, within the 40-day period, the Senedd resolves not to approve the draft code, the Welsh Ministers must take no further steps in relation to it.

(7) Subsection (6) does not prevent a new draft code from being laid before the Senedd.

(8) If no resolution of the kind mentioned in subsection (6) is made within the 40-day period—

(a) the Welsh Ministers must issue the code in the form of the draft laid before the Senedd,

(b) the code comes into force on the date appointed by the Welsh Ministers by order, and

(c) the Commission must arrange for the code to be published in such manner as the Commission consider appropriate.

(9) References in this section (other than in subsection (1)) to a code or draft code include a revised code or draft revised code.

(10) In this section “the 40-day period”, in relation to a draft code, means the period of 40 days beginning with the day on which the draft is laid before the Senedd, no account being taken of any period during which the Senedd is dissolved or is in recess for more than four days.‍”

(5) Yn adran 156 (gorchmynion a rheoliadau), yn is-adran (3), ar ôl paragraff (za) mewnosoder—

“(zb) an order under section 100C(8);”.

(6) Yn Atodlen 8A (gwariant a reolir: treuliau cymhwysol), ym mharagraff 3(11), yn lle “and 100B” rhodder “, 100B and 100C”.

Gwybodaeth Cychwyn

I38 A. 38 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)

Cyffredinol LL+C

39 Diwygiadau canlyniadol LL+C

Mae Rhan 3 o Atodlen 1 yn gwneud mân ddiwygiadau a diwygiadau canlyniadol sy’n ymwneud â’r Bennod hon.

Gwybodaeth Cychwyn

I39 A. 39 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 72(4)