Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2023

Rhagolygol

Diogelu adeiladau rhestredig ar frys LL+C

144 Gwaith brys i ddiogelu adeilad rhestredig LL+C

(1) Caiff awdurdod lleol gyflawni unrhyw waith y mae’n ystyried ei fod yn angenrheidiol ar frys ar gyfer diogelu adeilad rhestredig yn ei ardal.

(2) Caiff Gweinidogion Cymru gyflawni unrhyw waith y maent yn ystyried ei fod yn angenrheidiol ar frys ar gyfer diogelu unrhyw adeilad rhestredig.

(3) Mae’r gwaith y caniateir ei gyflawni o dan yr adran hon yn cynnwys gwaith i ategu neu gysgodi’r adeilad rhestredig dros dro.

(4) Os yw’r adeilad rhestredig neu unrhyw ran ohono yn cael ei ddefnyddio at ddiben preswyl, dim ond os na fyddai’n ymyrryd yn afresymol â’r defnydd hwnnw y caniateir cyflawni gwaith o dan yr adran hon.

(5) Rhaid rhoi o leiaf 7 niwrnod clir o rybudd ysgrifenedig o’r bwriad i gyflawni gwaith o dan yr adran hon—

(a) i bob perchennog ar yr adeilad rhestredig, a

(b) os yw’r adeilad neu unrhyw ran ohono yn cael ei ddefnyddio at ddiben preswyl, i bob meddiannydd ar yr adeilad.

(6) Rhaid i’r rhybudd ddisgrifio’r gwaith y cynigir ei gyflawni.

(7) Ni chaniateir cyflawni gwaith o dan yr adran hon mewn perthynas—

(a) ag adeilad sy’n heneb gofrestredig (ond gweler adran 61),

(b) ag adeilad crefyddol esempt, neu

(c) ag adeilad rhestredig ar dir y Goron.

Gwybodaeth Cychwyn

I1 A. 144 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 212(2)

145 Pŵer i’w gwneud yn ofynnol i berchennog dalu costau gwaith diogelu LL+C

(1) Pan fo gwaith ar gyfer diogelu adeilad rhestredig wedi ei gyflawni gan awdurdod lleol neu Weinidogion Cymru o dan adran 144, caiff yr awdurdod lleol neu (yn ôl y digwydd) Weinidogion Cymru gyflwyno hysbysiad i unrhyw berchennog ar yr adeilad rhestredig sy’n ei gwneud yn ofynnol i’r perchennog dalu costau’r gwaith.

(2) Pan fo’r gwaith yn waith i ategu neu gysgodi’r adeilad rhestredig dros dro neu’n cynnwys gwaith o’r fath—

(a) mae’r costau y caniateir eu hadennill yn cynnwys unrhyw wariant parhaus sy’n ymwneud â rhoi ar gael y cyfarpar neu’r deunyddiau a ddefnyddir, a

(b) caniateir rhoi hysbysiadau o dan is-adran (1) o bryd i’w gilydd mewn cysylltiad â’r gwariant parhaus hwnnw.

(3) Mae is-adran (4) yn gymwys os yw’r perchennog, o fewn 28 o ddiwrnodau ar ôl y diwrnod y cyflwynir hysbysiad o dan is-adran (1), yn cwyno’n ysgrifenedig i Weinidogion Cymru—

(a) bod rhywfaint neu’r cyfan o’r gwaith yn ddiangen ar gyfer diogelu’r adeilad rhestredig,

(b) yn achos gwaith i ategu neu gysgodi adeilad rhestredig dros dro, fod y trefniadau dros dro wedi parhau am gyfnod afresymol o amser,

(c) bod y swm a bennir yn yr hysbysiad yn afresymol, neu

(d) y byddai adennill y swm hwnnw yn achosi caledi i’r perchennog.

(4) Rhaid i Weinidogion Cymru—

(a) penderfynu i ba raddau y mae sail dda i gŵyn y perchennog, a

(b) cyflwyno hysbysiad o’u penderfyniad—

(i) i’r perchennog, a

(ii) os rhoddwyd yr hysbysiad o dan is-adran (1) gan awdurdod lleol, i’r awdurdod hwnnw.

(5) Rhaid i’r hysbysiad o benderfyniad Gweinidogion Cymru ddatgan—

(a) y rhesymau dros y penderfyniad, a

(b) y swm y maent wedi penderfynu y caniateir iddo gael ei adennill.

(6) Caiff perchennog neu awdurdod lleol y cyflwynir hysbysiad iddo o dan is-adran (4)(b), o fewn 28 o ddiwrnodau ar ôl y diwrnod y cyflwynir yr hysbysiad, apelio i’r llys sirol yn erbyn penderfyniad Gweinidogion Cymru.

Gwybodaeth Cychwyn

I2 A. 145 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 212(2)

146 Darpariaeth bellach ynghylch adennill costau gwaith diogelu LL+C

(1) Mae’r costau y caiff awdurdod lleol neu Weinidogion Cymru eu hadennill o dan adran 145 yn dwyn llog, ar y gyfradd a bennir mewn rheoliadau a wneir gan Weinidogion Cymru, o’r adeg y daw’r hysbysiad o dan is-adran (1) o’r adran honno yn weithredol hyd nes y caiff yr holl symiau sy’n ddyledus o dan yr adran honno eu hadennill.

(2) Mae’r costau ac unrhyw log yn adenilladwy gan yr awdurdod lleol neu (yn ôl y digwydd) Weinidogion Cymru fel dyled.

(3) Mae’r costau ac unrhyw log, o’r adeg pan ddaw’r hysbysiad o dan adran 145(1) yn weithredol hyd nes iddynt gael eu hadennill, yn bridiant ar y tir y mae’r adeilad rhestredig o dan sylw arno.

(4) Mae’r pridiant yn cymryd effaith, ar yr adeg y daw’r hysbysiad yn weithredol, fel pridiant cyfreithiol sy’n bridiant tir lleol.

(5) At ddiben gorfodi’r pridiant, mae gan yr awdurdod lleol neu (yn ôl y digwydd) Weinidogion Cymru yr un pwerau a rhwymedïau o dan Ddeddf Cyfraith Eiddo 1925 (p. 20) ac fel arall fel pe bai neu pe baent yn forgeisai drwy weithred sydd â phwerau i werthu’r tir, gwneud lesoedd, derbyn ildio lesoedd a phenodi derbynnydd.

(6) Mae’r pŵer i benodi derbynnydd yn arferadwy ar unrhyw adeg ar ôl diwedd 1 mis yn dechrau â’r diwrnod y mae’r pridiant yn cymryd effaith.

(7) At ddibenion yr adran hon mae hysbysiad o dan adran 145(1) yn dod yn weithredol—

(a) pan na fo unrhyw gŵyn wedi ei gwneud i Weinidogion Cymru o fewn y cyfnod y cyfeirir ato yn adran 145(3), ar ddiwedd y cyfnod hwnnw;

(b) pan fo cwyn wedi ei gwneud ond na wneir apêl i’r llys sirol o fewn y cyfnod y cyfeirir ato yn adran 145(6), ar ddiwedd y cyfnod hwnnw;

(c) pan fo apêl wedi ei gwneud a bod y penderfyniad ar yr apêl yn cadarnhau penderfyniad Gweinidogion Cymru o dan adran 145(4) (gydag amrywiad neu heb amrywiad), ar adeg y penderfyniad;

(d) pan fo apêl wedi ei gwneud ond ei bod yn cael ei thynnu’n ôl, ar adeg y tynnu’n ôl.

Gwybodaeth Cychwyn

I3 A. 146 ddim mewn grym ar y Cydsyniad Brenhinol, gweler a. 212(2)