Atodlen 1 - Comisiynydd y Gymraeg
311.Mae Atodlen 1 yn cael ei chyflwyno gan adran 2 o’r Mesur. Mae Atodlen 1 yn gwneud darpariaeth ynghylch statws y Comisiynydd a’i benodi, ac ynghylch materion ariannol.
Paragraff 1 - Statws
312.Mae’r paragraff hwn yn gwneud darpariaeth ynghylch statws cyfreithiol y Comisiynydd. Rhaid peidio â barnu bod y Comisiynydd yn was neu’n asiant i’r Goron na bod ganddo unrhyw statws, imiwnedd neu fraint sydd gan y Goron, a rhaid peidio â barnu bod eiddo’r Comisiynydd yn eiddo i’r Goron neu’n eiddo sy’n cael ei ddal ar ran y Goron. Mae is-adran (4) yn gosod dyletswydd ar Weinidogion Cymru, wrth iddynt arfer swyddogaethau mewn perthynas â’r Comisiynydd, i roi sylw i faterion penodedig yn ymwneud ag annibyniaeth weithrediadol y Comisiynydd.
Paragraff 2 - Dilysrwydd gweithredoedd
313.Mae’r paragraff hwn yn sicrhau nad yw diffyg wrth benodi’r Comisiynydd neu unrhyw aelod o’r Panel Cynghori (neu yn achos person sy’n arfer swyddogaethau ar ran y Comisiynydd, diffyg wrth benodi’r person hwnnw) yn effeithio ar ddilysrwydd gweithredoedd sy’n cael eu cyflawni gan y Comisiynydd, neu gan berson sy’n arfer swyddogaethau’r Comisiynydd.
Paragraff 3 - Penodi
314.Mae’r paragraff hwn yn nodi’r paramedrau y mae’n rhaid i Brif Weinidog Cymru weithredu o’u mewn wrth benodi’r Comisiynydd.
Paragraff 4 - Tâl cydnabyddiaeth, lwfansau a phensiynau
315.Mae’r paragraff hwn yn caniatáu i Weinidogion Cymru dalu tâl cydnabyddiaeth, lwfansau, arian rhodd a phensiynau i’r Comisiynydd, a symiau ar gyfer pensiynau neu tuag at bensiynau personau sydd wedi bod yn Gomisiynydd.
Paragraff 5 - Telerau penodi
316.Mae’r paragraff hwn yn sicrhau bod y Comisiynydd yn dal ei swydd yn unol â thelerau ei benodi, yn ddarostyngedig i ddarpariaethau eraill Atodlen 1. Mae is-baragraff (3) yn ei gwneud yn ofynnol i delerau penodi’r Comisiynydd ddarparu bod y Comisiynydd yn dal ei swydd yn llawn-amser.
Paragraff 6 - Cyfnod y penodiad
317.Mae’r paragraff hwn yn darparu bod person sy’n cael ei benodi’n Gomisiynydd yn dal ei swydd am gyfnod o 7 mlynedd yn ddarostyngedig i ddarpariaethau Rhan 3 o Atodlen 1 sy’n ymdrin ag anghymhwyso, ac ag ymddiswyddiad y Comisiynydd neu ddiswyddo’r Comisiynydd.
Paragraff 7 - Rheoliadau penodi
318.Mae’r paragraff hwn yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru wneud darpariaeth ynghylch penodi’r Comisiynydd drwy reoliadau (“rheoliadau penodi”).
Paragraff 8 - Dirprwyo swyddogaethau penodi etc
319.Mae’r paragraff hwn yn rhoi pŵer i Brif Weinidog Cymru, drwy orchymyn, i ddirprwyo swyddogaeth penodi’r Comisiynydd ac unrhyw rai neu’r cyfan o’i swyddogaethau sy’n ymwneud â’r Comisiynydd i Weinidogion Cymru.
Paragraff 9 - Ymddiswyddo
320.Mae’r paragraff hwn yn caniatáu i’r Comisiynydd ymddiswyddo drwy roi hysbysiad ysgrifenedig o nid llai na thri mis i Brif Weinidog Cymru.
Paragraff 10 - Anghymhwyso
321.Mae person yn peidio â bod yn Gomisiynydd os yw wedi’i anghymhwyso rhag bod yn Gomisiynydd ar sail cyflogaeth.
Paragraff 11 - Diswyddo
322.Mae’r paragraff hwn yn rhoi pŵer i Brif Weinidog Cymru i ddiswyddo’r Comisiynydd o dan amgylchiadau penodol.
Paragraff 12 - Taliadau pan fydd yn peidio â dal y swydd
323.Mae’r paragraff hwn yn rhoi’r disgresiwn i Weinidogion Cymru i dalu iawndal i berson sy’n rhoi’r gorau i swydd y Comisiynydd.
Paragraff 13 - Anghymhwyso rhag bod yn Gomisiynydd
324.Mae’r paragraff hwn yn darparu bod person sy’n cael ei gyflogi mewn un o’r swyddi sydd wedi’u rhestru yn cael ei anghymhwyso rhag bod yn Gomisiynydd.
Paragraff 14 - Taliadau gan Weinidogion Cymru
325.Mae’r paragraff hwn yn darparu i Weinidogion Cymru bŵer penodol i ariannu’r Comisiynydd.
Paragraff 15 - Blwyddyn ariannol
326.Mae’r paragraff hwn yn gwneud darpariaeth ynghylch blwyddyn ariannol y Comisiynydd.
Paragraff 16 - Swyddog cyfrifyddu
327.Mae’r paragraff hwn yn gwneud darpariaeth ynghylch cyfrifoldebau’r Comisiynydd fel y swyddog cyfrifyddu ar gyfer swyddfa’r Comisiynydd.
328.Mae is-baragraff (5) yn rhoi pŵer i Bwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus Cynulliad Cenedlaethol Cymru i gymryd tystiolaeth, os bydd Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus Tŷ’r Cyffredin (“y Pwyllgor Seneddol”) yn gofyn iddo wneud hynny, gan y Comisiynydd ar ei ran a chyflwyno adroddiad ynghylch y dystiolaeth a chyfleu’r dystiolaeth i’r Pwyllgor Seneddol.
Paragraff 17 - Amcangyfrifon
329.Mae’r paragraff hwn yn gosod dyletswydd ar y Comisiynydd i baratoi amcangyfrif o incwm a threuliau swyddfa’r Comisiynydd ar gyfer pob blwyddyn ariannol heblaw’r un gyntaf, gan gyflwyno’r amcangyfrif i Weinidogion Cymru. Rhaid i Weinidogion Cymru, yn eu tro, archwilio’r amcangyfrif a gyflwynir iddyn nhw a gosod yr amcangyfrif hwnnw gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru.
Paragraff 18 - Cyfrifon
330.Mae’r paragraff hwn yn gosod dyletswydd ar y Comisiynydd i gadw cofnodion cyfrifyddu priodol, gan baratoi cyfrifon ar gyfer pob blwyddyn ariannol yn unol â’r cyfarwyddiadau sy’n cael eu rhoi, gyda chydsyniad y Trysorlys, gan Weinidogion Cymru.
Paragraff 19 - Archwilio
331.Mae’r paragraff hwn yn ei gwneud yn ofynnol i’r Comisiynydd gyflwyno’r cyfrifon a fydd yn cael eu paratoi ar gyfer blwyddyn ariannol i Archwilydd Cyffredinol Cymru.
332.Mae’r paragraff hefyd yn ei gwneud yn ofynnol i Archwilydd Cyffredinol Cymru archwilio ac ardystio pob set o gyfrifon a fydd yn cael ei chyflwyno iddo, cyflwyno adroddiad arnyn nhw a’u gosod gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru.
Paragraff 20 - Archwilio’r defnydd o adnoddau
333.Mae’r paragraff hwn yn darparu y caiff Archwilydd Cyffredinol Cymru gynnal archwiliadau i ddarbodaeth, effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd wrth ddefnyddio adnoddau i gyflawni swyddogaethau’r Comisiynydd. Wrth gynnal archwiliadau o dan y paragraff hwn, does gan Archwilydd Cyffredinol Cymru ddim hawl i amau rhagoriaethau amcanion polisi’r Comisiynydd.
Paragraff 21 - Dehongli
334.Mae’r paragraff hwn yn diffinio “rheoliadau penodi” a “panel dethol” at ddibenion yr Atodlen hon.
