Rheoliadau Tribiwnlys Prisio Cymru 2010

Rheoliadau 11, 12 a 13

ATODLEN 2 Gweithdrefn ethol

Rhan 1 – Cyffredinol

1.   Rhaid i'r aelodau cymwys wneud penodiad o fewn tri mis wedi i swydd fynd yn wag.

2.   Rhaid i'r person neu'r personau a benodir fod yn aelod neu aelodau o'r Tribiwnlys Prisio (ond yn ddarostyngedig i baragraff 12(a)) a rhaid penderfynu arno neu arnynt drwy etholiad.

3.   Rhaid i'r Cyngor Llywodraethu sicrhau y gwneir y trefniadau ar gyfer y pleidleisio sy'n ofynnol o dan y Rheoliadau hyn.

4.   Rhaid i'r trefniadau wneud darpariaeth fel a ddisgrifir ym mharagraffau 5 i 22.

5.   Rhaid i'r Cyngor Llywodraethu bennu dyddiad ar gyfer etholiad (“diwrnod yr etholiad”).

6.   Rhaid i'r prif weithredwr drefnu ar gyfer cyhoeddi hysbysiad rhagarweiniol o etholiad, a hysbysu pob aelod ohono, o leiaf 56 diwrnod cyn diwrnod yr etholiad.

7.   Rhaid cyflwyno enwebiadau i'r prif weithredwr, a rhaid iddo'u cael ar ddiwrnod a bennir gan y Cyngor Llywodraethu na fydd yn ddiweddarach na 35 diwrnod cyn diwrnod yr etholiad.

8.   Yn ddarostyngedig i baragraff 9(a), os na fydd nifer yr ymgeiswyr yn fwy na nifer y swyddi gwag, rhaid penodi'r ymgeisydd neu ymgeiswyr.

9.—( a) Mewn achos pan etholir cynrychiolydd rhanbarthol yn ogystal â dirprwy gynrychiolydd rhanbarthol, os oes dau neu ragor o ymgeiswyr, rhaid cynnal etholiad gan ddefnyddio papurau pleidleisio (“pôl”).

(b) Yn achos etholiadau eraill, os yw nifer y personau a enwebir ar gyfer swydd yn fwy na nifer y swyddi gwag, rhaid cynnal pôl.

10.   Mewn achos pan etholir y Llywydd—

(a) bydd gan bob aelod cymwys un bleidlais; a

(b) penderfynir ar y person a benodir drwy ei ethol drwy fwyafrif syml o'r pleidleisiau a fwrir.

11.   Mewn achos pan etholir cadeiryddion—

(a) bydd gan bob aelod cymwys y nifer o bleidleisiau sy'n hafal i'r nifer priodol, ac ni chaiff fwrw mwy nag un bleidlais dros ymgeisydd unigol; a

(b) yr aelodau a etholir fydd y nifer priodol o aelodau sydd â'r niferoedd uchaf o'r pleidleisiau a fwriwyd.

12.   Mewn achos pan etholir cynrychiolwyr rhanbarthol—

(a) rhaid i'r person sydd i'w benodi fod—

(i) yn aelod o'r Tribiwnlys Prisio, a benodwyd gan y Llywydd a gan gyngor o fewn y rhanbarth lle'r aeth swydd cynrychiolydd rhanbarthol yn wag; a

(ii) yn Gadeirydd;

(b) bydd gan bob aelod cymwys un bleidlais; ac

(c) os oes swyddi'n wag ar gyfer cynrychiolydd rhanbarthol yn ogystal â dirprwy gynrychiolydd rhanbarthol, yr aelod a etholir yn gynrychiolydd rhanbarthol fydd yr aelod sydd â'r nifer uchaf o'r pleidleisiau a fwriwyd, a'r aelod a etholir yn ddirprwy gynrychiolydd rhanbarthol fydd yr aelod sydd â'r nifer ail uchaf o'r pleidleisiau a fwriwyd.

13.   Os ceir canlyniad cyfartal mewn unrhyw etholiad, rhaid penderfynu ar y person neu'r personau a etholir o blith yr ymgeiswyr sydd â'r niferoedd cyfartal o bleidleisiau drwy fwrw coelbren.

14.   Rhaid i'r prif weithredwr anfon hysbysiad o bôl at bob aelod cymwys, i gyrraedd o leiaf 21 diwrnod cyn diwrnod yr etholiad.

15.   Rhaid i'r hysbysiad o bôl—

(a) ddatgan diben y pôl, a'r dyddiad olaf ar gyfer derbyn papurau pleidleisio;

(b) cael ei anfon ynghyd â phapur pleidleisio sy'n datgan nifer yr ymgeiswyr sydd i'w hethol ac yn cynnwys rhestr o'r ymgeiswyr cymwys;

(c) cael ei anfon ynghyd ag unrhyw ddatganiad, na chaiff fod yn fwy na 500 gair, a gyflenwir gan ymgeisydd ar gyfer ei ddosbarthu gyda'r hysbysiad o bôl.

16.   Rhaid cyflwyno'r hysbysiad sy'n ofynnol o dan baragraff 15 i bob person sy'n aelod cymwys ar y dyddiad yr anfonir yr hysbysiad.

17.   Rhaid i'r prif weithredwr anfon papur pleidleisio dyblyg at unrhyw aelod cymwys sy'n gwneud cais mewn ysgrifen, os yw'n ymddangos i'r prif weithredwr nad yw'r aelod wedi cael y papur gwreiddiol, neu fod y papur wedi ei ddifetha, wedi mynd ar goll neu wedi ei ddinistrio.

18.   Rhaid i aelod cymwys lenwi'r papur pleidleisio ei hunan, drwy roi croes ar ochr dde'r papur gyferbyn ag enw'r ymgeisydd y dymuna bleidleisio iddo, nodi ei gyfeiriad yn y blwch priodol (os na ddangosir ef eisoes) a llofnodi'r papur pleidleisio yn bersonol.

19.   Rhaid i'r prif weithredwr wrthod unrhyw bapur pleidleisio sydd heb ei lofnodi, neu wedi ei lenwi'n amhriodol neu sydd â'i fwriad yn amwys.

20.   Ar ddiwrnod yr etholiad rhaid i'r prif weithredwr gyfrif y papurau pleidleisio ar gyfer pob ymgeisydd.

21.   Rhaid i'r prif weithredwr gyhoeddi adroddiad ar y pôl, a fydd yn cynnwys—

(a) cyfanswm nifer y papurau pleidleisio a ddychwelwyd;

(b) nifer y papurau pleidleisio a wrthodwyd a'r seiliau dros wneud hynny;

(c) cyfanswm nifer y pleidleisiau a fwriwyd dros bob ymgeisydd; ac

(ch) enw'r ymgeisydd neu enwau'r ymgeiswyr a etholwyd.

22.—( 1) Os yw ymgeisydd yn tynnu ei enwebiad yn ôl, neu os hysbysir y prif weithredwr o farwolaeth ymgeisydd, ar ôl y diwrnod olaf ar gyfer cael enwebiadau ond cyn dosbarthu papurau pleidleisio, rhaid dilyn y weithdrefn ganlynol—

(i) os oes dau neu ragor o ymgeiswyr yn weddill, rhaid i'r etholiad fynd ymlaen, ym mhob modd, fel pe na bai'r ymgeisydd wedi ei enwebu;

(ii) os un ymgeisydd yn unig sy'n weddill rhaid datgan bod yr ymgeisydd hwnnw wedi ei ethol.

(2) Os yw ymgeisydd yn tynnu ei enwebiad yn ôl, neu os hysbysir y prif weithredwr o farwolaeth ymgeisydd, ar ôl dosbarthu papurau pleidleisio ond cyn dyddiad yr etholiad, rhaid dilyn y weithdrefn ganlynol—

(i) os oes dau neu ragor o ymgeiswyr yn weddill, rhaid i'r etholiad fynd ymlaen;

(ii) os un ymgeisydd yn unig sy'n weddill, rhaid anwybyddu'r papurau pleidleisio a datgan bod yr ymgeisydd hwnnw wedi ei ethol.

(3) Yn ddarostyngedig i is-baragraff (4), pan fo dau neu ragor o ymgeiswyr i gael eu hethol mewn unrhyw etholiad, rhaid dilyn gweithdrefnau gydag addasiadau angenrheidiol a fydd yn cyrraedd y canlyniad cyfatebol.

(4) Pan fo'r amgylchiadau a nodir yn is-baragraff (1) neu (2) yn digwydd yn achos etholiad ar gyfer cynrychiolydd rhanbarthol yn ogystal â dirprwy gynrychiolydd rhanbarthol—

(a) os oes dau neu ragor o ymgeiswyr yn weddill, rhaid i'r etholiad fynd ymlaen, ym mhob modd, fel pe na bai'r ymgeisydd (y tynnwyd ei enwebiad yn ôl neu'r hysbyswyd y prif weithredwr o'i farwolaeth) erioed wedi ei enwebu;

(b) os un ymgeisydd yn unig sy'n weddill, rhaid datgan bod yr ymgeisydd hwnnw wedi ei ethol yn gynrychiolydd rhanbarthol.

23.   Nid effeithir ar ddilysrwydd unrhyw etholiad oherwydd unrhyw swydd wag ymhlith aelodau'r Tribiwnlys Prisio.

24.—( 1) Caiff y Cyngor Llywodraethu awdurdodi pleidleisio electronig mewn unrhyw bôl. Caiff unrhyw aelod sy'n gymwys i bleidleisio mewn pôl o'r fath wneud hynny drwy bleidleisio yn electronig os yw'n dymuno.

(2) Rhaid i'r pleidleisio electronig gael ei weinyddu gan y prif weithredwr, er mwyn sicrhau bod y gweithdrefnau pleidleisio electronig yn diogelu cyfrinachedd y pleidleisiau unigol yn y pôl, a sicrhau mai'r aelodau sy'n gymwys i bleidleisio yn y pôl, yn unig, a all bleidleisio o dan y gweithdrefnau hynny.

(3) Rhaid i bob pleidlais a fwrir yn electronig gael ei throsglwyddo i'r prif weithredwr erbyn, fan bellaf, y dyddiad olaf pan fo rhaid i bapurau pleidleisio yn y pôl gyrraedd y prif weithredwr.

(4) Rhaid i aelod sydd wedi dychwelyd papur pleidleisio mewn unrhyw bôl beidio â phleidleisio yn electronig yn y pôl hwnnw, ac ni chaiff aelod sydd wedi pleidleisio yn electronig mewn pôl ddychwelyd papur pleidleisio yn y pôl hwnnw.

25.—( 1) Yn yr Atodlen hon, mae i'r termau canlynol yr ystyron a nodir.

(2) Mae i “nifer priodol” yr un ystyr ag yn rheoliad 12 neu 13, yn ôl fel y digwydd.

(3) Ystyr “aelod cymwys” yw—

(a) mewn achos pan etholir y Llywydd, aelod o'r Tribiwnlys Prisio sy'n aelod ar y dyddiad yr anfonir yr hysbysiad o bôl;

(b) mewn achos pan etholir Cadeiryddion, aelod o'r Tribiwnlys Prisio sy'n aelod ar y dyddiad yr anfonir yr hysbysiad o bôl;

(c) mewn achos pan etholir cynrychiolwyr rhanbarthol, aelod o'r Tribiwnlys Prisio sy'n aelod ar y dyddiad yr anfonir yr hysbysiad o bôl, ac a benodwyd gan y Llywydd a chyngor o fewn y rhanbarth lle'r aeth y swydd yn wag ar gyfer cynrychiolydd rhanbarthol.

(4) Mewn perthynas ag is-baragraffau (3)(a) a (b), mae “aelod o'r Tribiwnlys Prisio” yn cynnwys aelod—

(a) a benodwyd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru neu gan Weinidogion Cymru o dan Reoliadau 2005,

(b) y parhaodd ei benodiad o dan reoliad 21(3), ac

(c) sy'n aelod ar y dyddiad yr anfonir yr hysbysiad o bôl.

(5) Mewn perthynas ag is-baragraff (3)(c), mae “aelod o'r Tribiwnlys Prisio” yn cynnwys aelod—

(a) a benodwyd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru neu gan Weinidogion Cymru o dan Reoliadau 2005, ar gyfer hen Dribiwnlys yr oedd ei ardal yn cyfateb i ardal rhanbarth a bennir yn Atodlen 1 ac yr aeth y swydd yn wag ynddo,

(b) y parhaodd ei benodiad o dan reoliad 21(3), ac

(c) sy'n aelod ar y dyddiad yr anfonir yr hysbysiad o bôl.

Rhan 2 – Pontio

26.   At ddibenion cymhwyso Rhan 1 o'r Atodlen hon i etholiadau'r Llywydd cyntaf a'r cynrychiolwyr rhanbarthol cyntaf—

(a) dyddiad yr etholiad yn y ddau achos yw 22 Mehefin 2010;

(b) rhaid rhoi'r hysbysiad rhagarweiniol, sydd i'w roi o dan baragraff 6 o'r Atodlen hon, erbyn 8 Ebrill 2010 fan bellaf;

(c) rhaid cael yr enwebiadau ddim hwyrach na 21 diwrnod ar ôl rhoi'r hysbysiad rhagarweiniol;

(ch) rhaid anfon yr hysbysiad o bôl, sydd i'w roi o dan baragraff 14 o'r Atodlen hon, i gyrraedd ddim hwyrach na 28 Mai 2010;

(d) y dyddiad y mae'n rhaid ei bennu yn yr hysbysiad o bôl ar gyfer dychwelyd papurau pleidleisio yw 18 Mehefin 2010;

(dd) awdurdodir prif weithredwr yr hen Wasanaeth i gyflawni swyddogaethau a chyfrifoldebau'r prif weithredwr fel y'u pennir yn Rhan 1 o'r Atodlen hon.