Rheoliadau’r Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Gwasanaethau Fferyllol) (Cymru) 2020

NODYN ESBONIADOL

(Nid yw’r nodyn hwn yn rhan o’r Rheoliadau)

Mae’r Rheoliadau hyn yn dirymu ac yn disodli Rheoliadau’r Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Gwasanaethau Fferyllol) (Cymru) 2013 (O.S. 2013/898) (“Rheoliadau 2013”) fel y Rheoliadau sydd, yng Nghymru, yn llywodraethu’r modd y darperir gwasanaethau fferyllol fel rhan o’r Gwasanaeth Iechyd Gwladol o dan Ran 7 o Ddeddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006.

Mae Rhan 1 yn cynnwys darpariaethau rhagarweiniol, gan gynnwys pennu dyddiadau gwahanol pan ddaw’r darpariaethau i rym. Daw Rhannau 1 i 4 a Rhannau 9 i 11 i rym ar 1 Hydref 2020. Daw Rhannau 5 i 8 i rym ar 1 Hydref 2021.

Mae Rhan 2 yn nodi’r gofynion sy’n ymwneud â llunio asesiadau o anghenion fferyllol (“AAFfau”). Mae AAFf yn ddatganiad o’r asesiad y mae rhaid i bob Bwrdd Iechyd Lleol ei wneud, o leiaf bob 5 mlynedd, o’r anghenion yn ei ardal am wasanaethau fferyllol a ddarperir fel rhan o’r Gwasanaeth Iechyd Gwladol yng Nghymru. Mae’r Rhan hon yn cynnwys y gofynion ymgynghori y mae rhaid iddynt gael eu bodloni cyn cwblhau a chyhoeddi AAFf (rheoliad 7) a’r materion y mae rhaid i Fwrdd Iechyd Lleol roi sylw iddynt wrth lunio AAFf (rheoliad 8) – ac mae Atodlen 1 ar ôl hynny yn nodi’r wybodaeth y mae rhaid ei chynnwys mewn AAFfau. Wrth aros am ddiwygiad llawn o AAFf, caiff Bwrdd Iechyd Lleol, mewn datganiad atodol, ymdrin â newidiadau i argaeledd gwasanaethau fferyllol ers i’r AAFf gael ei gyhoeddi (rheoliad 6). Mae’n ofynnol i Fwrdd Iechyd Lleol gyhoeddi ei AAFf ac unrhyw AAFfau dilynol ar ei wefan (rheoliad 9).

Mae Rhan 3 yn nodi’r gofynion i bob Bwrdd Iechyd Lleol lunio a chynnal ar gyfer ei ardal—

(a) rhestrau fferyllol o fferyllwyr GIG a chontractwyr cyfarpar GIG sy’n ymgymryd â darparu gwasanaethau fferyllol o fangreoedd yn yr ardal, a

(b) rhestrau meddygon fferyllol o feddygon sy’n ymgymryd â darparu gwasanaethau fferyllol o fangreoedd yn yr ardal.

Mae hefyd yn nodi’r telerau gwasanaeth, sef y telerau y cynhwysir personau ar eu sail mewn rhestr fferyllol neu restr meddygon fferyllol, a’r telerau y mae’r personau hynny yn ymgymryd â darparu gwasanaethau fferyllol ar eu sail, fel rhan o’r Gwasanaeth Iechyd Gwladol.

Mae Rhan 4 yn gwneud darpariaeth i Fwrdd Iechyd Lleol benderfynu, ei hunan neu ar gais Pwyllgor Meddygol Lleol neu Bwyllgor Fferyllol Lleol, pa un a yw ardal benodol, o fewn yr ardal y sefydlwyd y Bwrdd Iechyd Lleol ar ei chyfer, oherwydd ei natur wledig, yn ardal reoledig neu’n rhan o ardal reoledig ai peidio. Arwyddocâd y penderfyniad bod ardal yn ardal reoledig yw y caiff meddygon, o dan amgylchiadau penodol, ddarparu gwasanaethau fferyllol i gleifion cymwys penodol (os yw’r meddygon hynny wedi eu cynnwys mewn rhestr meddygon fferyllol). Nodir y gweithdrefnau y mae rhaid i Fwrdd Iechyd Lleol eu dilyn wrth benderfynu a yw ardal yn ardal reoledig neu’n rhan o ardal reoledig yn Atodlen 3. Nodir hawliau i apelio i Weinidogion Cymru mewn cysylltiad â phenderfyniadau a wneir gan Fyrddau Iechyd Lleol yn Atodlen 4.

Mae Rhan 5 yn nodi’r mathau o geisiadau mewn cysylltiad â chynnwys personau mewn rhestrau fferyllol, neu ddiwygio rhestrau fferyllol, a’r profion y mae rhaid i Fwrdd Iechyd Lleol eu cymhwyso wrth benderfynu’r ceisiadau hynny. O dan reoliad 15 (ceisiadau i gynnwys person mewn rhestr fferyllol neu i ddiwygio rhestr fferyllol) a rheoliad 18 (ceisiadau am gydsyniad rhagarweiniol ac effaith cydsyniad rhagarweiniol), ni chaiff y Bwrdd Iechyd Lleol ganiatáu ceisiadau ond os yw wedi ei fodloni y byddai’n diwallu angen am wasanaethau fferyllol, neu am wasanaethau fferyllol o fath penodedig, yn ardal y Bwrdd Iechyd Lleol perthnasol ac sydd wedi eu cynnwys yn AAFf y Bwrdd Iechyd Lleol hwnnw. Yn ogystal, y sefyllfa gyffredinol yw, os yw’r fangre mewn ardal reoledig, fod rhaid i’r Bwrdd Iechyd Lleol fod wedi ei fodloni na fydd caniatáu’r cais yn niweidio darpariaeth briodol gwasanaethau meddygol sylfaenol, gwasanaethau gweinyddu na gwasanaethau fferyllol mewn unrhyw ardal (y prawf niweidio). Gwneir eithriad i’r sefyllfa gyffredinol pan fo’r Bwrdd Iechyd Lleol yn penderfynu bod y fangre a bennir mewn cais mewn lleoliad neilltuedig (o dan reoliad 17 (lleoliadau mewn ardaloedd rheoledig sy’n lleoliadau neilltuedig)).

Caiff person sydd wedi ei gynnwys eisoes mewn rhestr fferyllol wneud cais i adleoli’r fangre y mae’n darparu gwasanaethau fferyllol ohoni. Mae rheoliad 19 (ceisiadau sy’n ymwneud ag adleoli o fewn ardal Bwrdd Iechyd Lleol) yn nodi pa bryd y caiff Bwrdd Iechyd Lleol ganiatáu cais o’r fath. Asesir ceisiadau sy’n dod o fewn rheoliad 20 (ceisiadau sy’n ymwneud ag adleoli rhwng ardaloedd Byrddau Iechyd Lleol cyfagos), rheoliad 21 (ceisiadau sy’n ymwneud ag adleoli dros dro) a rheoliad 22 (ceisiadau sy’n ymwneud â newid perchnogaeth) yn unol â’r meini prawf penodol a nodir yn narpariaethau’r rheoliadau hynny. Nodir y gweithdrefnau y mae rhaid i Fwrdd Iechyd Lleol eu dilyn wrth benderfynu ceisiadau o dan Ran 5 yn Atodlen 3, a nodir yr hawliau i apelio i Weinidogion Cymru mewn cysylltiad â phenderfyniadau a wneir gan Fyrddau Iechyd Lleol yn Atodlen 4.

Mae Rhan 6 yn nodi’r ceisiadau y caiff meddygon eu gwneud er mwyn bodloni’r amodau, a fydd wedyn yn caniatáu iddynt wneud trefniadau â Bwrdd Iechyd Lleol i ddarparu gwasanaethau fferyllol i’w cleifion cymwys mewn ardaloedd rheoledig. Rhaid i feddygon wneud cais am gydsyniad amlinellol a chymeradwyaeth mangre o dan reoliad 30 (cydsyniad amlinellol a chymeradwyaeth mangre) a rhaid i Fyrddau Iechyd Lleol ystyried ceisiadau o’r fath yn unol â’r prawf niweidio a’r pellter rhwng y fangre y mae’r meddyg yn dymuno darparu gwasanaethau fferyllol ohoni a fferyllfeydd cyfagos. Caiff meddyg sydd wedi cael cydsyniad amlinellol a chymeradwyaeth mangre wneud trefniadau â Bwrdd Iechyd Lleol i ddarparu gwasanaethau fferyllol o dan reoliad 26 (trefniadau ar gyfer darparu gwasanaethau fferyllol gan feddygon). Nodir y gweithdrefnau y mae rhaid i Fwrdd Iechyd Lleol eu dilyn wrth benderfynu ceisiadau o dan Ran 6 yn Atodlen 3, a nodir yr hawliau i apelio i Weinidogion Cymru mewn cysylltiad â phenderfyniadau a wneir gan Fyrddau Iechyd Lleol yn Atodlen 4.

Mae Rhan 7 yn ymdrin â seiliau addasrwydd, ac â chynnwys enw person mewn rhestrau fferyllol a dileu enw person ohonynt. Mae’n darparu ar gyfer gohirio a gwrthod, ar sail addasrwydd, geisiadau i gynnwys person mewn rhestr fferyllol (rheoliadau 36 a 37), ac i gynnwys person mewn rhestr fferyllol fod yn ddarostyngedig i amodau (rheoliad 38). Ar gyfer materion addasrwydd penodol, gan gynnwys pan fo person wedi ei euogfarnu o drosedd yn y Deyrnas Unedig ac wedi ei ddedfrydu i garchar am gyfnod sy’n hwy na 6 mis, rhaid i Fwrdd Iechyd Lleol ddileu enw’r person o restr fferyllol yn unol â rheoliad 40 (dileu enw person o restr fferyllol am resymau eraill).

Mae Rhan 8 yn nodi rhai amodau sydd i’w gosod ar fferyllwyr GIG a chontractwyr cyfarpar GIG fel rhan o’u telerau gwasanaeth â’r Bwrdd Iechyd Lleol, sy’n cynnwys gofynion sy’n ymwneud â chydweithredu â’r Bwrdd Iechyd Lleol ynghylch datrys anghydfodau yn lleol (rheoliad 49). Mae’r amodau Rhan 8 hyn yn ychwanegol at y prif delerau gwasanaeth ar gyfer fferyllwyr GIG, sydd yn Atodlen 5, ac ar gyfer contractwyr cyfarpar GIG, sydd yn Atodlen 6.

Mae’r telerau gwasanaeth yn Atodlen 5 yn cynnwys rhwymedigaethau i ddarparu’r hyn a ddisgrifir fel y gwasanaethau hanfodol y mae rhaid eu darparu ym mhob fferyllfa. Mae’r gwasanaethau hanfodol hyn yn cynnwys nid yn unig gwasanaethau gweinyddu ond gwasanaethau eraill, er enghraifft gwasanaethau gwaredu mewn cysylltiad â chyffuriau diangen a hybu ffyrdd iach o fyw. Yn ogystal â darparu gwasanaethau hanfodol, mae fferyllwyr GIG yn ddarostyngedig i ofynion gorfodol eraill yn rhinwedd Atodlen 5, er enghraifft o ran cael systemau llywodraethu clinigol derbyniol a darparu gwybodaeth am faterion addasrwydd. Mae ystod y gwasanaethau angenrheidiol y mae’n ofynnol i gontractwyr cyfarpar GIG eu darparu a nodir yn Atodlen 6 yn fwy cyfyngedig, ond mae hefyd yn cynnwys gofynion o ran gweinyddu a gofynion gorfodol ychwanegol o ran llywodraethu clinigol a darparu gwybodaeth am faterion addasrwydd. Mae’r ddau fath hyn o ddarparwr gwasanaethau fferyllol hefyd yn ddarostyngedig i ofynion manwl o ran eu horiau agor a newidiadau iddynt. Mae Atodlenni 5 a 6 hefyd yn nodi’r telerau gwasanaeth GIG ar gyfer fferyllwyr GIG a chontractwyr cyfarpar GIG mewn perthynas â Phrotocolau Prinder Difrifol (PPDau), pan fo rhaid i’r fferyllydd GIG neu’r contractwr cyfarpar GIG, pan fydd PPD yn ei le, ystyried a yw’n rhesymol ac yn briodol cyflenwi yn unol â’r PPD yn hytrach na chyflawni’r presgripsiwn GIG ar gyfer y cynnyrch hwnnw.

Mae Rhan 9 yn nodi’r trefniadau ar gyfer ymdrin â thorri’r telerau gwasanaeth gan fferyllwyr GIG a chontractwyr cyfarpar GIG (ymdrinnir â thoriadau gan feddygon fferyllol o dan eu trefniadau cyfatebol ar gyfer darparu gwasanaethau meddygol sylfaenol i gleifion cofrestredig, y mae rhaid iddynt gael yn eu lle er mwyn bod yn ddarparwyr gwasanaethau fferyllol). Pan na all anghydfod rhwng fferyllydd GIG, neu gontractwr cyfarpar GIG, a’r Bwrdd Iechyd Lleol gael ei ddatrys o dan y gweithdrefnau datrys anghydfodau lleol (neu pan ganiateir i’r weithdrefn honno gael ei hosgoi), mae’r fferyllydd GIG neu’r contractwr cyfarpar GIG yn wynebu’r posibilrwydd o hysbysiad torri neu hysbysiad adfer, y caniateir i daliad gael ei gadw’n ôl fel rhan ohono (rheoliadau 50 i 52). Mewn rhai achosion, gall methiannau mynych i gydymffurfio â’r telerau gwasanaeth, neu fethiannau â chanlyniadau sy’n arbennig o ddifrifol, arwain ar ôl hynny at ddileu enw mangre busnes fferyllydd GIG neu gontractwr cyfarpar GIG o’r rhestr fferyllol berthnasol (rheoliad 53).

Mae Rhan 10 yn ymdrin â thaliadau i fferyllwyr GIG a chontractwyr cyfarpar GIG. Mae rheoliad 55 (y Tariff Cyffuriau a thâl ar gyfer fferyllwyr GIG a chontractwyr cyfarpar GIG) yn darparu ar gyfer cyhoeddi’r Tariff Cyffuriau, sef y prif ddatganiad o hawlogaethau ariannol fferyllwyr GIG a chontractwyr cyfarpar GIG sy’n nodi’r penderfyniadau ar y materion hynny a wnaed gan Weinidogion Cymru fel yr awdurdod penderfynu. Mae rheoliad 56 (Byrddau Iechyd Lleol fel awdurdodau penderfynu) yn gwneud darpariaeth i’r Byrddau Iechyd Lleol fod yn awdurdodau penderfynu pan fo hyn wedi ei nodi yn y Tariff Cyffuriau. Darperir hefyd ar gyfer materion atodol, gan gynnwys gordaliadau a thaliadau i fferyllwyr GIG a chontractwyr cyfarpar GIG.

Mae Rhan 11 yn ymdrin â materion amrywiol, gan gynnwys darpariaethau trosiannol ar gyfer ceisiadau ac apelau a wnaed o dan Reoliadau 2013 cyn ac ar ôl i’r Rheoliadau hyn ddod i rym, yn ogystal â phennu’r dyddiadau gwahanol y mae’r darpariaethau yn Rheoliadau 2013 yn cael eu dirymu arnynt..

Ystyriwyd Cod Ymarfer Gweinidogion Cymru ar gynnal Asesiadau Effaith Rheoleiddiol mewn perthynas â’r Rheoliadau hyn. O ganlyniad, lluniwyd asesiad effaith rheoleiddiol o’r costau a’r manteision sy’n debygol o ddeillio o gydymffurfio â’r Rheoliadau hyn. Gellir cael copi oddi wrth: Yr Adran Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, Llywodraeth Cymru, Parc Cathays, Caerdydd, CF10 3NQ.