Gorchymyn Deddf Rheoleiddio ac Arolygu Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2016 (Cychwyn Rhif 6, Arbedion a Darpariaethau Trosiannol) 2019

NODYN ESBONIADOL

(Nid yw’r nodyn hwn yn rhan o’r Gorchymyn)

Hwn yw’r chweched Gorchymyn Cychwyn a wneir gan Weinidogion Cymru o dan Ddeddf Rheoleiddio ac Arolygu Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2016 (“y Ddeddf”).

Mae erthygl 2 a’r Atodlen yn dwyn i rym ddarpariaethau yn y Ddeddf sy’n ymwneud â rheoleiddio darparwyr gwasanaethau gofal cymdeithasol penodol.

Mae adran 6 o’r Ddeddf yn cael ei dwyn i rym ar 29 Ebrill 2019 er mwyn caniatáu i geisiadau i gofrestru gael eu gwneud mewn cysylltiad â gwasanaeth mabwysiadu, gwasanaeth maethu, gwasanaeth lleoli oedolion neu wasanaeth eirioli. 29 Ebrill 2019 yw’r dyddiad dod i rym ar gyfer y darpariaethau yn Rhan 1 fel y maent yn gymwys i bersonau sy’n darparu gwasanaeth mabwysiadu, gwasanaeth maethu, gwasanaeth lleoli oedolion neu wasanaeth eirioli. Mae erthygl 2 hefyd yn cychwyn diwygiadau canlyniadol perthnasol yn Rhan 1 o Atodlen 3 i’r Ddeddf.

Mae erthyglau 3 i 13 yn gwneud arbedion a darpariaethau trosiannol er mwyn ymdrin â’r cyfnodau y mae rhaid i berson sydd wedi ei gofrestru o dan Ran 2 o Ddeddf Safonau Gofal 2000 (“Deddf 2000”) wneud cais i Weinidogion Cymru i gofrestru ynddynt a’r cyfnodau y bydd yn esempt rhag y gofyniad i fod wedi ei gofrestru o dan y Ddeddf ac yn parhau i gael ei reoleiddio o dan Ran 2 o Ddeddf 2000 ynddynt.

Mae erthygl 3 yn darparu diffiniad o “gwasanaeth trosiannol” i ddisgrifio asiantaeth berthnasol sydd wedi ei chynnwys mewn cais i gofrestru o dan y Ddeddf. Asiantaeth berthnasol yw asiantaeth fabwysiadu wirfoddol, asiantaeth cymorth mabwysiadu, cynllun lleoli oedolion neu asiantaeth faethu a gynhelir gan berson sydd wedi ei gofrestru o dan Ran 2 o Ddeddf 2000 yn union cyn y diwrnod penodedig (29 Ebrill 2019). Mae “gwasanaeth trosiannol” hefyd yn cynnwys asiantaeth berthnasol y mae ei darparwr eisoes wedi ei gofrestru o dan y Ddeddf yn wasanaeth cartref gofal, gwasanaeth llety diogel, gwasanaeth canolfan breswyl i deuluoedd neu wasanaeth cymorth cartref. Yn yr achos hwnnw, bydd angen i’r darparwr sydd eisoes wedi ei gofrestru o dan y Ddeddf wneud cais i amrywio ei gofrestriad er mwyn darparu gwasanaeth mabwysiadu, gwasanaeth maethu, gwasanaeth lleoli oedolion neu wasanaeth eirioli.

Mae erthygl 4 yn datgymhwyso, am gyfnod trosiannol, adran 5 o’r Ddeddf. Mae adran 5 yn ei gwneud yn drosedd darparu gwasanaeth rheoleiddiedig heb fod wedi ei gofrestru o dan y Ddeddf. Ni fydd person sy’n cynnal asiantaeth berthnasol yn atebol o dan adran 5 tan y dyddiad perthnasol (31 Awst 2019) ond, ar yr amod ei fod wedi cyflwyno cais i gofrestru, neu i amrywio ei gofrestriad, o dan y Ddeddf cyn y dyddiad perthnasol, mae’r cyfnod trosiannol yn cael ei estyn i’r amser pan benderfynir ar y cais hwnnw.

Mae erthygl 5 yn darparu, pan fo asiantaeth berthnasol yn ddarostyngedig i ganslo o dan Ddeddf 2000 ond na phenderfynir ar y broses ar y dyddiad erbyn pryd y byddai rhaid gwneud cais i gofrestru fel arfer o dan adran 6 o’r Ddeddf, yna y caiff y dyddiad ei ohirio i ddyddiad sydd 6 wythnos ar ôl penderfynu ar y broses ganslo. Yr effaith felly yw estyn y cyfnod trosiannol. Gwneir darpariaeth debyg yn erthygl 6 mewn perthynas â gwasanaeth perthnasol sy’n ddarostyngedig i ganslo o dan y Ddeddf. Mae gwasanaeth perthnasol yn wasanaeth cartref gofal, gwasanaeth llety diogel, gwasanaeth canolfan breswyl i deuluoedd neu wasanaeth cymorth cartref, a ddarperir gan berson sydd hefyd yn darparu asiantaeth berthnasol.

Mae erthygl 7 yn arbed darpariaethau perthnasol yn Rhan 2 o Ddeddf 2000 fel bod y darpariaethau yn Rhan 2, a rheoliadau a wneir o dan Ran 2, yn parhau i fod yn gymwys i’r rheini y mae eu gweithgaredd wedi ei lywodraethu ganddynt yn ystod y cyfnod trosiannol. Mae’r arbedion yn gymwys i ddarparwyr, i’r awdurdod cofrestru, i’r Tribiwnlys Haen Gyntaf ac i Lysoedd Ynadon ond nid i reolwyr. Mae cofrestriad rheolwr sydd wedi ei gofrestru o dan Ran 2 o Ddeddf 2000 yn dod i ben felly ar 29 Ebrill 2019.

Mae erthygl 8 yn caniatáu i Weinidogion Cymru ohirio ystyried cais i gofrestru o dan y Ddeddf pan fo’r gwasanaeth trosiannol yn un sy’n ddarostyngedig i un o’r mesurau gorfodi penodedig o dan Ddeddf 2000, tan ar ôl canlyniad y broses sy’n ymwneud â’r mesur gorfodi. Gwneir darpariaeth debyg yn erthygl 9 mewn perthynas â gwasanaeth perthnasol (pan fo darparwr y gwasanaeth perthnasol hefyd yn darparu gwasanaeth trosiannol) sy’n ddarostyngedig i un o’r mesurau gorfodi penodedig o dan y Ddeddf.

Mae erthygl 10 yn caniatáu i Weinidogion Cymru drin cais i gofrestru o dan Ddeddf 2000 na phenderfynwyd arno fel pe bai’n gais i gofrestru o dan adran 6 o’r Ddeddf, neu gais i amrywio cofrestriad o dan adran 11(1)(a) o’r Ddeddf, a gofyn am unrhyw wybodaeth ychwanegol i’w galluogi i wneud hynny.

Mae erthygl 11 yn caniatáu i Weinidogion Cymru beidio â phenderfynu ar gais i amrywio neu ddileu amodau cofrestru a wneir gan ddarparwr sydd, yn y cyfnod trosiannol, yn dal i gael ei reoleiddio o dan Ddeddf 2000 ac yn lle hynny, cânt ei ystyried fel rhan o gais y darparwr i gofrestru o dan y Ddeddf.

Mae erthygl 12 yn darparu, os yw rheolwr asiantaeth yn ddarostyngedig i hysbysiad o benderfyniad i ganslo ei gofrestriad a bod y rheolwr, cyn i’r cyfnod trosiannol ddod i ben, wedi cyflwyno apêl i’r Tribiwnlys Haen Gyntaf, yna y bydd cofrestriad y rheolwr yn parhau hyd nes y penderfynir ar yr apêl neu y rhoddir y gorau iddi.

Mae erthygl 13 yn gwneud darpariaeth ar gyfer personau sydd wedi bod yn darparu gwasanaethau mabwysiadu, gwasanaethau maethu, gwasanaethau lleoli oedolion neu wasanaethau eirioli yng Nghymru cyn 29 Ebrill 2019 ond nad ydynt wedi gallu cofrestru o dan Ddeddf 2000 naill ai am fod eu busnes yn gangen o asiantaeth sydd wedi ei chofrestru yn Lloegr ond sydd yng Nghymru (yn achos asiantaeth fabwysiadu wirfoddol); eu bod wedi eu rhagwahardd rhag cofrestru’n gyrff anghorfforedig (yn achos asiantaeth cymorth mabwysiadu anghorfforedig); nad yw’n ofynnol iddynt gofrestru ar hyn o bryd (yn achos gwasanaeth eirioli); neu fod eu busnes wedi ei leoli y tu allan i Gymru (yn achos asiantaeth faethu, asiantaeth cymorth mabwysiadu neu gynllun lleoli oedolion). Pan fo’r darparwyr hyn yn gwneud cais i gofrestru o dan adran 6 o’r Ddeddf erbyn 31 Awst 2019 byddant yn gallu parhau i ddarparu gwasanaethau ac ni fyddant yn agored i’w herlyn o dan adran 5 o’r Ddeddf.