Rheolau Etholiadau Lleol (Cymunedau) (Cymru) 2021

Llenwi seddi sydd wedi digwydd dod yn wag LL+C

5.—( 1) Mae’r rheol hon yn gymwys pan roddir hysbysiad cyhoeddus o sedd sydd wedi digwydd dod yn wag i gynghorydd cymuned yn unol ag adran 87(2) o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972.

(2) Caniateir gwneud cais am etholiad i lenwi’r swydd wag cyn diwedd y cyfnod o 14 diwrnod sy’n dechrau drannoeth ar ôl i hysbysiad cyhoeddus o’r swydd wag gael ei roi.

(3) Rhaid i unrhyw gais o’r fath gael ei wneud gan ddeg o etholwyr i swyddog priodol cyngor y sir neu’r fwrdeistref sirol y lleolir y gymuned ynddo.

(4) Caniateir i’r cais gael ei wneud—

(a) drwy i’r deg etholwr ddarparu i’r swyddog priodol un ddogfen sy’n cynnwys y cais a honno wedi ei llofnodi gan bob un ohonynt, neu

(b) drwy i bob un o’r deg etholwr ddarparu dogfen i’r swyddog priodol sy’n cynnwys y cais a honno wedi ei llofnodi gan yr etholwr hwnnw.

(5) Pan wneir cais, rhaid cynnal etholiad i lenwi’r swydd sydd wedi digwydd dod yn wag oni bai bod y swydd wag wedi digwydd yn ystod chwe mis olaf y cynghorydd (ynglŷn â hynny gweler paragraff (12)).

(6) Pan fo etholiad yn ofynnol, rhaid ei gynnal ar ddiwrnod a benodir gan y swyddog canlyniadau, sy’n gorfod bod cyn diwedd y cyfnod o 60 niwrnod sy’n dechrau â’r diwrnod y rhoddir hysbysiad cyhoeddus o’r swydd wag.

(7) Pan nad yw etholiad yn ofynnol—

(a) os digwyddodd y swydd wag yn ystod chwe mis olaf y cynghorydd, caiff y cyngor cymuned gyfethol person i lenwi’r swydd wag;

(b) fel arall, rhaid i’r cyngor cymuned gyfethol person i lenwi’r swydd wag.

(8) Pan fo’r cyngor cymuned yn penderfynu cyfethol person neu pan fo’n ofynnol iddo gyfethol person, rhaid gwneud hyn cyn gynted ag y bo’n ymarferol ar ôl diwedd y cyfnod o 14 diwrnod sy’n dechrau drannoeth ar ôl i hysbysiad cyhoeddus o’r swydd wag gael ei roi.

(9) Pan na fydd swydd wag yn cael ei llenwi drwy etholiad neu drwy gyfethol person, rhaid ei llenwi yn yr etholiad cyffredin nesaf o gynghorwyr ar gyfer y gymuned.

(10) Ym mharagraff (3), ystyr “etholwr” yw person sydd, ar y diwrnod y gwneir y cais, wedi ei gofrestru yn y gofrestr etholwyr llywodraeth leol ar gyfer yr ardal etholiadol y mae’r swydd wag wedi digwydd ynddi, ac eithrio person nad yw o oedran pleidleisio ar y diwrnod hwnnw neu sydd â chofnod dienw.

(11) Wrth gyfrifo’r cyfnod o 14 diwrnod a grybwyllir ym mharagraffau (2) ac (8), a’r cyfnod o 60 niwrnod a grybwyllir ym mharagraff (6), mae unrhyw ddiwrnod sy’n ddiwrnod eithriedig i’w ddiystyru.

(12) Mae cyfeiriadau yn y rheol hon at chwe mis olaf cynghorydd yn gyfeiriadau at y cyfnod o chwe mis sy’n dod i ben gyda diwrnod disgwyliedig yr etholiad cyffredin nesaf o gynghorwyr ar gyfer y gymuned.

Gwybodaeth Cychwyn

I1 Rule 5 mewn grym ar 17.12.2021, gweler rheol 1