Rheoliadau Tribiwnlys Addysg Cymru 2021

Ymholiadau’r Tribiwnlys LL+C

Ymholiadau gan Ysgrifennydd y Tribiwnlys LL+C

24.   Rhaid i Ysgrifennydd y Tribiwnlys ar unrhyw adeg ar ôl cael y cais apelio neu’r cais hawlio—

(a) gofyn i bob parti—

(i) a yw’r parti yn bwriadu bod yn bresennol yn y gwrandawiad ai peidio;

(ii) a yw’r parti yn dymuno cael ei gynrychioli yn y gwrandawiad yn unol â rheoliad 50 ac, os felly, enw’r cynrychiolydd;

(iii) a yw’r parti yn bwriadu galw tystion ac, os felly, enwau’r tystion arfaethedig, eu galwedigaethau, ac a oes arbenigwr meddygol neu arbenigwr arall yn eu plith;

(iv) a oes ar y parti, neu dyst, angen cymorth oherwydd nam cyfathrebu ac, os felly, manylion y math o gymorth cyfathrebu sy’n ofynnol;

(v) a oes gan y parti, neu dyst y bwriedir ei alw, unrhyw anableddau a all olygu y byddai’n ofynnol gwneud addasiadau rhesymol;

(vi) a yw’r parti yn dymuno i berson fod yn bresennol fel sylwedydd yn y gwrandawiad ac, os felly, enw’r person hwnnw;

(vii) a yw’r parti yn dymuno i unrhyw berson fod yn bresennol yn y gwrandawiad i gyfleu safbwyntiau a dymuniadau’r plentyn neu’r person ifanc ac, os felly, enw a chyfeiriad y person hwnnw ac, os yw’n berthnasol, cysylltiad y person â’r plentyn neu’r person ifanc;

(b) rhoi gwybod i bob parti—

(i) am effaith rheoliad 40(6) a darpariaeth rheoliad 42(2), a

(ii) pan fo ateb i unrhyw un neu ragor o’r ymholiadau o dan baragraff (a) yn newid ar ôl i barti ymateb i’r ymholiadau hynny, fod rhaid i’r parti o dan sylw roi gwybod yn ysgrifenedig ar unwaith i Ysgrifennydd y Tribiwnlys.

Gwybodaeth Cychwyn

I1 Rhl. 24 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Methiant i ymateb i ymholiadau a wneir gan Ysgrifennydd y Tribiwnlys LL+C

25.—( 1) Caiff y Llywydd orchymyn—

(a) bod y cais apelio neu’r cais hawlio yn cael ei ddileu ar y sail bod methiant yr apelydd neu’r hawlydd i gydymffurfio ag ymholiadau, a wneir gan Ysgrifennydd y Tribiwnlys o dan reoliad 24, yn rhagfarnu neu’n oedi gwrandawiad teg yr apêl neu’r hawliad;

(b) na chaiff yr awdurdod lleol, corff llywodraethu’r SAB neu’r corff cyfrifol gymryd unrhyw gam pellach yn yr apêl neu’r hawliad na bod yn bresennol yn y gwrandawiad na chael ei gynrychioli yno ar y sail bod methiant i gydymffurfio ag ymholiadau, a wneir gan Ysgrifennydd y Tribiwnlys o dan reoliad 24, yn rhagfarnu neu’n oedi gwrandawiad teg yr apêl neu’r hawliad.

(2) Cyn gwneud gorchymyn o dan baragraff (1), rhaid i’r Llywydd roi hysbysiad i’r parti y mae’r Llywydd yn bwriadu gwneud gorchymyn yn ei erbyn, gan wahodd sylwadau ganddo, a rhaid i’r Llywydd ystyried unrhyw sylwadau a gyflwynir.

(3) At ddibenion y rheoliad hwn—

(a) rhaid i hysbysiad sy’n gwahodd sylwadau roi gwybod i’r parti y caiff, o fewn cyfnod (nad yw’n llai na 5 niwrnod gwaith) a bennir yn yr hysbysiad, naill ai cyflwyno sylwadau ysgrifenedig neu ofyn am gyfle i gyflwyno sylwadau llafar;

(b) bydd sylwadau wedi eu gwneud—

(i) yn achos sylwadau ysgrifenedig, os cyflwynir hwy o fewn y cyfnod penodedig, a

(ii) yn achos sylwadau llafar, os yw’r parti sy’n bwriadu eu cyflwyno wedi gofyn am gyfle i wneud hynny o fewn y cyfnod penodedig.

(4) Os yw cais apelio neu gais hawlio yn cael ei ddileu o dan baragraff (1)(a), ystyrir bod yr achos y mae’r apêl neu’r hawliad yn ymwneud ag ef wedi ei derfynu.

Gwybodaeth Cychwyn

I2 Rhl. 25 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Pŵer i ddileu’r apêl neu’r hawliad LL+C

26.—( 1) Rhaid i Ysgrifennydd y Tribiwnlys, yn ystod unrhyw gam yn yr apêl neu’r hawliad, os yw’r awdurdod lleol, corff llywodraethu’r SAB neu’r corff cyfrifol yn gwneud cais neu os yw’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys yn cyfarwyddo felly, gyflwyno hysbysiad i’r apelydd neu’r hawlydd sy’n datgan bod cynnig wedi ei wneud i ddileu’r cyfan neu ran o’r apêl neu’r hawliad, ar un o’r seiliau a bennir ym mharagraff (2) neu oherwydd diffyg erlyniad.

(2) Y seiliau y cyfeirir atynt ym mharagraff (1) yw—

(a) bod yr apêl wedi ei gwneud neu’r hawliad wedi ei wneud ac eithrio yn unol â’r Rheoliadau hyn;

(b) nad yw’r apêl neu’r hawliad o fewn awdurdodaeth y Tribiwnlys, neu nad yw o fewn awdurdodaeth y Tribiwnlys mwyach;

(c) nad yw’r apêl neu’r hawliad yn datgelu seiliau rhesymol;

(d) bod yr apêl neu’r hawliad yn camddefnyddio proses y Tribiwnlys.

(3) Rhaid i’r hysbysiad o dan baragraff (1) wahodd yr apelydd neu’r hawlydd i gyflwyno sylwadau.

(4) At ddibenion y rheoliad hwn—

(a) rhaid i hysbysiad sy’n gwahodd sylwadau roi gwybod i’r apelydd neu’r hawlydd y caiff yr apelydd neu’r hawlydd, o fewn cyfnod (nad yw’n llai na 5 niwrnod gwaith) a bennir yn yr hysbysiad, naill ai cyflwyno sylwadau ysgrifenedig neu ofyn am gyfle i gyflwyno sylwadau llafar;

(b) mae sylwadau wedi eu gwneud—

(i) yn achos sylwadau ysgrifenedig, os cyflwynir hwy o fewn y cyfnod penodedig, a

(ii) yn achos sylwadau llafar, os yw’r parti sy’n bwriadu eu cyflwyno wedi gofyn am gyfle i wneud hynny o fewn y cyfnod penodedig.

(5) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, ar ôl ystyried unrhyw sylwadau a gyflwynir gan yr apelydd neu’r hawlydd, orchymyn bod y cyfan neu ran o’r apêl neu’r hawliad yn cael ei ddileu neu ei dileu, ar un o’r seiliau a bennir ym mharagraff (2) neu oherwydd diffyg erlyniad.

(6) Caniateir gwneud gorchymyn o dan baragraff (5) heb gynnal gwrandawiad, oni fydd yr apelydd neu’r hawlydd yn gofyn am gyfle i gyflwyno sylwadau llafar.

(7) Os cyflwynir sylwadau llafar yn unol â pharagraff (6), caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ystyried y sylwadau llafar ar ddechrau’r gwrandawiad o sylwedd yr apêl neu’r hawliad.

(8) Os yw’r cyfan o gais apelio neu gais hawlio yn cael ei ddileu o dan baragraff (5), bernir bod yr achos y mae’r apêl neu’r hawliad yn ymwneud ag ef wedi ei derfynu.

Gwybodaeth Cychwyn

I3 Rhl. 26 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Gorchymyn i ddiwygio datganiad achos LL+C

27.—( 1) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, os yw’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys yn meddwl ei bod yn addas, yn ystod unrhyw gam o’r apêl neu’r hawliad, orchymyn bod datganiad achos parti yn cael ei ddiwygio ar y sail nad yw’n datgelu seiliau rhesymol dros wneud yr apêl neu’r hawliad neu oherwydd ei fod yn camddefnyddio proses y Tribiwnlys.

(2) Cyn gwneud gorchymyn o dan baragraff (1), rhaid i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys roi hysbysiad i’r parti y mae’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys yn bwriadu gwneud gorchymyn yn ei erbyn, gan wahodd sylwadau ganddo, a rhaid i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys ystyried unrhyw sylwadau a gyflwynir.

(3) At ddibenion y rheoliad hwn—

(a) rhaid i hysbysiad sy’n gwahodd sylwadau roi gwybod i’r parti y caiff, o fewn cyfnod (nad yw’n llai na 5 niwrnod gwaith) a bennir yn yr hysbysiad, naill ai cyflwyno sylwadau ysgrifenedig neu ofyn am gyfle i gyflwyno sylwadau llafar;

(b) bydd sylwadau wedi eu cyflwyno—

(i) yn achos sylwadau ysgrifenedig, os cyflwynir hwy o fewn y cyfnod a bennir felly, a

(ii) yn achos sylwadau llafar, os yw’r parti sy’n bwriadu eu cyflwyno wedi gofyn am gyfle i wneud hynny o fewn y cyfnod a bennir felly.

Gwybodaeth Cychwyn

I4 Rhl. 27 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Tystiolaeth a chyflwyniadau LL+C

28.—( 1) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys roi cyfarwyddydau ar—

(a) y materion y mae’n ofynnol cael tystiolaeth neu gyflwyniadau yn eu cylch,

(b) natur y dystiolaeth neu’r cyflwyniadau sy’n ofynnol,

(c) pa un a ganiateir i’r partïon ddarparu tystiolaeth arbenigol ai peidio neu a yw’n ofynnol iddynt wneud hynny ac, os felly, a oes rhaid i’r partïon ar y cyd benodi un arbenigwr i ddarparu tystiolaeth o’r fath,

(d) y modd y mae unrhyw dystiolaeth neu gyflwyniadau i’w darparu, a all gynnwys cyfarwyddyd i’w rhoi—

(i) ar lafar mewn gwrandawiad, neu

(ii) fel cyflwyniadau ysgrifenedig neu ddatganiad tyst ysgrifenedig, ac

(e) yr amser erbyn pryd y mae unrhyw dystiolaeth neu gyflwyniadau i’w darparu.

(2) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys gyfarwyddo, mewn perthynas ag apêl—

(a) rhiant y plentyn i roi’r plentyn ar gael i’w archwilio neu ei asesu gan berson proffesiynol sydd â chymhwyster addas, neu

(b) y person sy’n gyfrifol am ysgol neu leoliad addysgol i ganiatáu i berson proffesiynol sydd â chymhwyster addas gael mynediad i’r ysgol neu’r lleoliad addysgol at ddiben asesu’r plentyn neu’r ddarpariaeth a wneir, neu sydd i’w gwneud, ar gyfer y plentyn.

(3) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ystyried bod methiant gan berson, sy’n barti yn yr apêl, i gydymffurfio â gofyniad a wneir o dan baragraff (2), yn absenoldeb unrhyw reswm da dros fethiant o’r fath, yn fethiant i gydweithredu â’r Tribiwnlys.

(4) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys—

(a) derbyn tystiolaeth, pa un a fyddai’r dystiolaeth yn dderbyniadwy ai peidio mewn treial sifil yng Nghymru neu Loegr;

(b) allgáu tystiolaeth a fyddai fel arall yn dderbyniadwy—

(i) pan na ddarparwyd y dystiolaeth o fewn yr amser a ganiateid gan gyfarwyddyd,

(ii) pan ddarparwyd y dystiolaeth fel arall mewn modd nad oedd yn cydymffurfio â chyfarwyddyd, neu

(iii) pan fyddai’n annheg derbyn y dystiolaeth fel arall.

Gwybodaeth Cychwyn

I5 Rhl. 28 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Rheoli’r achos a chyfarwyddydau LL+C

29.—( 1) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, ar ysgogiad y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, neu pan wneir cais gan barti, roi pa gyfarwyddydau bynnag i barti ar unrhyw fater sy’n codi mewn cysylltiad â’r apêl neu’r hawliad y mae’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys yn meddwl ei bod yn addas, gan gynnwys gohirio’r achos, neu’r cyfarwyddydau hynny a ddarperir yn rheoliadau 31 a 32, i alluogi’r partïon i baratoi ar gyfer y gwrandawiad neu i gynorthwyo’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys i benderfynu’r materion.

(2) Rhaid i gais gan barti am gyfarwyddydau gael ei wneud yn ysgrifenedig i Ysgrifennydd y Tribiwnlys.

(3) Rhaid i barti sy’n cyflwyno cais am gyfarwyddydau i Ysgrifennydd y Tribiwnlys, oni chyflwynir cydsyniad ysgrifenedig y parti arall gyda’r cais, gyflwyno copi o’r cais i’r parti arall.

(4) Os yw’r parti arall yn gwrthwynebu’r cyfarwyddydau a geisir, rhaid i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys ystyried y gwrthwynebiad ac, os yw’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys yn ystyried bod angen hynny er mwyn penderfynu’r cais, rhaid iddo roi cyfle i’r partïon i gyflwyno sylwadau.

(5) Pe na fyddai, ym marn y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, amser rhesymol cyn gwrandawiad y rhoddwyd hysbysiad ohono o dan reoliad 37(1) i gydymffurfio â chyfarwyddyd y mae parti yn gwneud cais amdano, caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys—

(a) os yw wedi ei fodloni y gall cydymffurfio â’r cyfarwyddyd gynorthwyo’r panel tribiwnlys i benderfynu’r materion, ohirio’r gwrandawiad, cyn ei gychwyn, o dan reoliad 48, neu

(b) gwrthod y cais.

(6) Rhaid i gyfarwyddyd—

(a) cynnwys datganiad o’r canlyniadau posibl i’r apêl neu’r hawliad fel y’u darperir gan reoliad 33, pe bai parti yn methu â chydymffurfio â’r cyfarwyddyd o fewn yr amser a ganiateir gan y Llywydd neu’r panel tribiwnlys;

(b) oni chafodd y person y cyfeirir y cyfarwyddyd ato gyfle i wrthwynebu’r cyfarwyddyd, neu wedi cydsynio’n ysgrifenedig i’r cais am y cyfarwyddyd, gynnwys datganiad i’r perwyl y caiff y person hwnnw wneud cais i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys o dan reoliad 30 am amrywio’r cyfarwyddyd neu ei osod o’r neilltu.

(7) Pan fo’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys, yn unol â rheoliad 35(1), yn gorchymyn—

(a) bod apêl i’w gwrando ar y cyd â hawliad, ni chaiff y cyfarwyddydau a roddir o dan baragraff (1) ymwneud ond â’r apêl;

(b) bod hawliad i’w wrando ar y cyd ag apêl, ni chaiff y cyfarwyddydau a roddir o dan baragraff (1) ymwneud ond â’r hawliad.

(8) Pan fo paragraff (7)(a) yn gymwys, caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ystyried a yw’n fuddiol, o ran penderfynu’r apêl a’r hawliad yn effeithlon, ac er budd y partïon, roi’r un cyfarwyddydau, neu gyfarwyddydau tebyg, mewn cysylltiad â’r apêl â’r rheini a roddir yn yr hawliad.

(9) Pan fo paragraff (7)(b) yn gymwys, caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ystyried a yw’n fuddiol, o ran penderfynu’r hawliad a’r apêl yn effeithlon, ac er budd y partïon, roi’r un cyfarwyddydau, neu gyfarwyddydau tebyg, mewn perthynas â’r hawliad â’r rheini a roddir yn yr apêl.

(10) Pan fo’n ymddangos i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys fod mater yn codi mewn apêl neu hawliad y mae rhaid ei benderfynu cyn y gwrandawiad ar sylwedd yr apêl neu’r hawliad, ac na ellir ei benderfynu’n briodol drwy roi cyfarwyddydau, caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys wysio’r partïon i ymddangos gerbron y Llywydd neu’r panel tribiwnlys at y diben hwn, a chaiff roi unrhyw gyfarwyddydau angenrheidiol sy’n ymwneud â’u hymddangosiad.

Gwybodaeth Cychwyn

I6 Rhl. 29 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Amrywio cyfarwyddydau neu eu gosod o’r neilltu LL+C

30.—( 1) Pan na chafodd parti y cyfeirir cyfarwyddyd ato gyfle i wrthwynebu rhoi’r cyfarwyddyd, ac na chydsyniodd yn ysgrifenedig â’r cais am y cyfarwyddyd hwnnw, caiff y parti hwnnw wneud cais i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys, ar unrhyw adeg drwy hysbysiad i Ysgrifennydd y Tribiwnlys, i’r cyfarwyddyd gael ei amrywio neu ei osod o’r neilltu.

(2) Ni chaiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys amrywio’r cyfarwyddyd na’i osod o’r neilltu heb yn gyntaf hysbysu’r partïon ac ystyried unrhyw sylwadau a gyflwynir ganddynt.

Gwybodaeth Cychwyn

I7 Rhl. 30 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Manylion a datganiadau atodol LL+C

31.   Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys roi cyfarwyddydau sy’n ei gwneud yn ofynnol i unrhyw barti ddarparu, naill ai yn neu gyda datganiad achos y parti hwnnw, unrhyw fanylion neu ddatganiadau atodol sy’n rhesymol ofynnol ar gyfer penderfynu’r apêl neu’r hawliad.

Gwybodaeth Cychwyn

I8 Rhl. 31 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Datgelu dogfennau a deunydd arall LL+C

32.—( 1) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys—

(a) cyfarwyddo parti i gyflwyno i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys erbyn dyddiad penodedig unrhyw ddogfen neu ddeunydd arall sy’n ofynnol gan y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, ac y mae o fewn pŵer y parti hwnnw i’w chyflwyno neu ei gyflwyno;

(b) rhoi cyfarwyddyd ar—

(i) unrhyw fater y mae’n ofynnol datgelu tystiolaeth yn ei gylch,

(ii) natur a graddau’r datgeliad,

(iii) y modd y mae’r ddogfen neu’r dystiolaeth arall i’w darparu i’r Tribiwnlys, a

(iv) allgáu unrhyw ddogfen neu dystiolaeth arall sy’n amherthnasol, yn ddiangen neu a gafwyd yn amhriodol.

(2) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys osod amod ar gyflenwi copi o unrhyw ddogfen neu ddeunydd arall a gyflwynir wrth gydymffurfio â chyfarwyddyd a roddir o dan baragraff (1), na chaiff y parti sy’n ei gael ddefnyddio’r copi ond at ddibenion yr apêl neu’r hawliad.

(3) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys wneud ymgymeriad ysgrifenedig i gadw’r amod y cyfeirir ato ym mharagraff (2) yn ofynnol cyn cyflenwi copi.

(4) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys roi gorchymyn i barti ar gyfer y math o ddatgelu neu archwilio dogfennau (gan gynnwys cymryd copïau) y gellid ei ganiatáu o dan Reolau Trefniadaeth Sifil 1998(1).

(5) Rhaid i orchymyn o dan baragraff (4) gynnwys cyfeiriad—

(a) mewn perthynas ag apêl, fod unrhyw berson sydd, heb esgus rhesymol, yn methu â chydymffurfio â’r gofynion ynghylch datgelu neu archwilio dogfennau, yn agored, o dan adran 79 o Ddeddf 2018, ar euogfarn ddiannod i ddirwy nad yw’n uwch na lefel 3 ar y raddfa safonol, a

(b) mewn perthynas â hawliad, fod unrhyw berson sydd, heb esgus rhesymol, yn methu â chydymffurfio â’r gofynion ynghylch datgelu neu archwilio dogfennau, yn agored, o dan baragraff 6(8) o Atodlen 17 i Ddeddf 2010, ar euogfarn ddiannod i ddirwy nad yw’n uwch na lefel 3 ar y raddfa safonol.

Gwybodaeth Cychwyn

I9 Rhl. 32 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Methiant i gydymffurfio â chyfarwyddydau LL+C

33.—( 1) Os nad yw parti wedi cydymffurfio â chyfarwyddyd a roddir o dan y Rheoliadau hyn o fewn yr amser a bennir yn y cyfarwyddyd, caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys—

(a) pan yr apelydd neu’r hawlydd yw’r parti diffygiol, wrthod yr apêl neu’r hawliad heb wrandawiad;

(b) pan yr awdurdod lleol, corff llywodraethu’r SAB neu’r corff cyfrifol yw’r parti diffygiol, benderfynu’r apêl neu’r hawliad heb wrandawiad;

(c) cynnal gwrandawiad—

(i) heb hysbysu’r parti diffygiol, lle nad yw’r parti diffygiol yn bresennol nac yn cael ei gynrychioli, neu

(ii) pan fo’r partïon wedi eu hysbysu am y gwrandawiad yn unol â rheoliad 37(1), a chyfarwyddo nad oes hawlogaeth gan y parti diffygiol, nac unrhyw berson sy’n bwriadu cynrychioli’r parti hwnnw neu roi tystiolaeth ar ei ran, i fod yn bresennol yn y gwrandawiad.

(2) Yn y rheoliad hwn, ystyr “y parti diffygiol” yw’r parti sydd wedi methu â chydymffurfio â’r cyfarwyddyd.

Gwybodaeth Cychwyn

I10 Rhl. 33 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Cydgrynhoi apelau neu hawliadau LL+C

34.—( 1) Os oes mwy nag un apêl yn ymwneud â’r un plentyn neu’r un person ifanc, neu’n galw am benderfyniad ar yr un mater i raddau sylweddol, caiff y Llywydd orchymyn bod yr apelau yn cael eu gwrando gyda’i gilydd.

(2) Os oes mwy nag un hawliad yn ymwneud â’r un plentyn neu’r un person ifanc, neu’n galw am benderfyniad ar yr un mater i raddau sylweddol, caiff y Llywydd orchymyn bod yr hawliadau yn cael eu gwrando gyda’i gilydd.

(3) Caiff y Llywydd wneud gorchymyn sy’n amrywio neu’n dirymu gorchymyn cynharach a wnaed o dan baragraff (1) neu (2).

(4) Yn ddarostyngedig i baragraff (5), caiff y Llywydd ddyroddi gorchymyn o dan y rheoliad hwn ar gais ysgrifenedig y naill barti neu’r llall neu ar ysgogiad y Llywydd ei hunan.

(5) Ni chaniateir gwneud gorchymyn o dan y rheoliad hwn ond os yw’n ymddangos, ym marn y Llywydd, ei bod yn deg ac yn gyfiawn gwneud hynny, a chyn gwneud gorchymyn, rhaid rhoi cyfle i bob parti, ym mhob un o’r apelau neu’r hawliadau yr effeithir arnynt, i gael ei glywed.

Gwybodaeth Cychwyn

I11 Rhl. 34 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Cydgrynhoi hawliadau gydag apelau LL+C

35.—( 1) Yn ddarostyngedig i baragraffau (2) a (3), pan fo hawliad yn ymwneud â’r un plentyn neu’r un person ifanc a’i fod naill ai’n deillio o’r un amgylchiadau neu’n galw am benderfyniad ar yr un mater, i raddau sylweddol, ag apêl, caiff y Llywydd orchymyn bod yr hawliad yn cael ei wrando ar y cyd â’r apêl.

(2) Nid oes dim ym mharagraff (1) sy’n caniatáu i’r Llywydd wneud gorchymyn os yw person wedi methu â gwneud apêl o fewn y terfynau amser a bennir gan reoliad 10 neu gan unrhyw estyniad amser i wneud apêl o’r fath a roddir o dan y Rheoliadau hyn.

(3) Ni chaiff y Llywydd wneud gorchymyn o dan baragraff (1) ond pe na fyddai gwneud y gorchymyn yn achosi oedi gormodol i benderfynu’r apêl, a chan gydymffurfio yn ogystal â gofynion paragraff (6).

(4) Caiff y Llywydd wneud gorchymyn sy’n amrywio neu’n dirymu gorchymyn cynharach a wnaed o dan baragraff (1).

(5) Yn ddarostyngedig i baragraff (6), caiff y Llywydd ddyroddi gorchymyn o dan y rheoliad hwn ar gais ysgrifenedig y naill barti neu’r llall neu ar ysgogiad y Llywydd ei hunan.

(6) Ni chaniateir gwneud gorchymyn o dan y rheoliad hwn ond os yw’n ymddangos, ym marn y Llywydd, ei bod yn deg ac yn gyfiawn gwneud hynny, a chyn gwneud gorchymyn, rhaid rhoi cyfle i bob parti, ym mhob un o’r hawliadau neu’r apelau yr effeithir arnynt, i gael ei glywed.

Gwybodaeth Cychwyn

I12 Rhl. 35 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Ychwanegu ac amnewid partïon LL+C

36.—( 1) Caiff person wneud cais i gael ei gysylltu yn barti yn yr apêl neu’r hawliad.

(2) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys wneud gorchymyn i gysylltu person yn barti yn yr apêl neu’r hawliad—

(a) os gwneir cais ysgrifenedig o dan baragraff (1), neu

(b) ar ysgogiad y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ei hun, os nad oes cais ysgrifenedig wedi ei wneud ond bod y person yn cydsynio i gael ei gysylltu yn barti yn yr apêl neu’r hawliad.

(3) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys wneud gorchymyn i amnewid parti—

(a) os yw’r person anghywir wedi ei enwi’n barti, neu

(b) os yw’r amnewid wedi dod yn angenrheidiol oherwydd newid mewn amgylchiadau er pan ddechreuwyd yr apêl neu’r hawliad.

(4) Os gwneir gorchymyn o dan baragraff (2) neu (3), caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys wneud unrhyw gyfarwyddydau canlyniadol, neu ymholiadau o dan reoliad 24, y mae’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys yn ystyried eu bod yn briodol.

(5) Oni fydd y Llywydd neu’r panel tribiwnlys yn cyfarwyddo fel arall, rhaid trin person a benodir neu a amnewidir o dan y rheoliad hwn fel parti at ddiben unrhyw ddarpariaeth yn y Rheoliadau hyn sy’n ei gwneud yn ofynnol cyflwyno dogfen i barti yn yr apêl neu’r hawliad, anfon dogfen ato neu roi hysbysiad iddo.

Gwybodaeth Cychwyn

I13 Rhl. 36 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Hysbysu am ddyddiad, lleoliad ac amser gwrandawiadau LL+C

37.—( 1) Yn ddarostyngedig i ddarpariaethau paragraff (2) a rheoliad 39, rhaid i Ysgrifennydd y Tribiwnlys, ar ôl ymgynghori â’r partïon, bennu dyddiad, lleoliad ac amser y gwrandawiad ac anfon hysbysiad sy’n pennu dyddiad, lleoliad ac amser y gwrandawiad at bob parti.

(2) Os yw Ysgrifennydd y Tribiwnlys wedi gofyn i barti ddarparu manylion o’r adegau y byddai ar gael i fod yn bresennol mewn gwrandawiad ac nad yw’r parti hwnnw wedi cydymffurfio â’r cais, caiff Ysgrifennydd y Tribiwnlys fwrw ymlaen i restru’r apêl neu’r hawliad ar gyfer gwrandawiad heb ymgynghori pellach.

(3) Yn ddarostyngedig i baragraff (4), rhaid i’r hysbysiad o wrandawiad y cyfeirir ato ym mharagraff (1) gael ei anfon—

(a) mewn perthynas â gwrandawiad o dan reoliad 23, 25, 26, 53 neu 54, heb fod yn hwyrach na 5 niwrnod gwaith cyn y dyddiad a bennir ar gyfer gwrandawiad,

(b) mewn unrhyw achos arall, heb fod yn hwyrach na 10 niwrnod gwaith cyn y dyddiad a bennir ar gyfer y gwrandawiad, neu

(c) mewn unrhyw achos, o fewn cyfnod o amser byrrach cyn y dyddiad a bennir ar gyfer y gwrandawiad yn is-baragraff (a) neu (b) y mae’r partïon yn cytuno arno.

(4) Rhaid i Ysgrifennydd y Tribiwnlys gynnwys yn yr hysbysiad o wrandawiad, neu gyda’r hysbysiad o wrandawiad—

(a) gwybodaeth a chanllawiau, ar ffurf a gymeradwyir gan y Llywydd, ynghylch presenoldeb y partïon a’r tystion yn y gwrandawiad, dod â dogfennau, a’r hawl i gynrychiolaeth neu gymorth fel y’i darperir gan reoliad 50, a

(b) datganiad sy’n esbonio’r canlyniadau posibl os methir â bod yn bresennol, a’r hawl sydd gan y canlynol i gyflwyno sylwadau ysgrifenedig—

(i) yr apelydd neu’r hawlydd os nad yw’r apelydd neu’r hawlydd yn bresennol nac yn cael ei gynrychioli;

(ii) yr awdurdod lleol, corff llywodraethu’r SAB neu’r corff cyfrifol os na chaiff ei gynrychioli ac os yw wedi cyflwyno datganiad o’i achos, oni bai ei fod wedi datgan yn ysgrifenedig nad yw’n gwrthwynebu’r apêl neu’r hawliad, neu wedi tynnu’n ôl ei wrthwynebiad i’r apêl neu’r hawliad.

(5) Yn ddarostyngedig i baragraff (6), caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys newid lleoliad ac amser unrhyw wrandawiad, a rhaid i Ysgrifennydd y Tribiwnlys roi i’r partïon heb fod yn llai na 5 niwrnod gwaith (neu gyfnod llai y mae’r partïon yn cytuno arno) o rybudd ynghylch lleoliad ac amser newydd y gwrandawiad.

(6) Os yw’r partïon yn bresennol pan fydd y Llywydd neu’r panel tribiwnlys yn cyhoeddi lleoliad ac amser newydd y gwrandawiad, ni fydd yn ofynnol rhoi hysbysiad pellach.

(7) Nid oes dim ym mharagraff (1) neu (5) sy’n gosod rhwymedigaeth ar Ysgrifennydd y Tribiwnlys i ymgynghori ag unrhyw berson nad oes hawlogaeth ganddo i gael ei gynrychioli yn y gwrandawiad, neu anfon hysbysiad at unrhyw berson o’r fath.

Gwybodaeth Cychwyn

I14 Rhl. 37 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Trosglwyddiadau LL+C

38.—( 1) Yn ddarostyngedig i baragraff (2), caiff y Llywydd atgyfeirio achos mewn perthynas ag apêl i’r Tribiwnlys Haen Gyntaf os oes awdurdodaeth gan y Tribiwnlys Haen Gyntaf mewn perthynas â’r achos.

(2) Ni chaniateir gwneud atgyfeiriad o dan baragraff (1) oni fydd hysbysiad wedi ei roi i’r partïon.

(3) Os trosglwyddir achos mewn perthynas ag apêl i’r Tribiwnlys gan y Tribiwnlys Haen Gyntaf, caiff y Tribiwnlys barhau â’r achos os oes awdurdodaeth gan y Tribiwnlys mewn perthynas â’r achos hwnnw.

Gwybodaeth Cychwyn

I15 Rhl. 38 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Pŵer i benderfynu’r apêl neu’r hawliad heb wrandawiad LL+C

39.—( 1) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys benderfynu’r apêl neu’r hawliad neu unrhyw fater penodol heb wrandawiad—

(a) os yw’r partïon yn cytuno felly yn ysgrifenedig, neu

(b) o dan yr amgylchiadau a ddisgrifir yn rheoliad 23 (methiant i gyflwyno datganiad achos ac absenoldeb gwrthwynebiad) neu 33 (methiant i gydymffurfio â chyfarwyddydau).

(2) Cyn gwneud penderfyniad o dan baragraff (1), rhaid i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys ystyried unrhyw sylwadau ysgrifenedig a gyflwynwyd eisoes gan y partïon (at ddiben y rheoliad hwn, trinnir y cais apelio neu’r cais hawlio a datganiadau achos y partïon fel pe baent yn sylwadau ysgrifenedig).

Gwybodaeth Cychwyn

I16 Rhl. 39 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Gwrandawiadau cyhoeddus a phreifat: trefniadau ac eithriadau LL+C

40.—( 1) Yn ddarostyngedig i baragraff (2), rhaid cynnal pob un o wrandawiadau’r Tribiwnlys yn breifat.

(2) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys wneud gorchymyn bod gwrandawiad neu ran o wrandawiad i’w gynnal neu i’w chynnal yn gyhoeddus os yw’r partïon yn cytuno i gael gwrandawiad cyhoeddus ac os yw’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys wedi ei fodloni—

(a) na fyddai gwrandawiad cyhoeddus yn rhagfarnu lles neu fuddiannau’r plentyn neu’r person ifanc, a

(b) y byddai gwrandawiad cyhoeddus yn caniatáu gwrandawiad teg o’r apêl neu’r hawliad.

(3) Yn ddarostyngedig i baragraff (6), mae hawlogaeth gan y personau a ganlyn i fod yn bresennol mewn gwrandawiad er ei fod yn cael ei gynnal yn breifat—

(a) y partïon,

(b) cynrychiolwyr y partïon,

(c) tystion y partïon, a

(d) unrhyw berson sydd wedi ei benodi i weithredu fel cyfaill achos yn unol â rheoliad 61.

(4) Mae hawlogaeth gan y personau a ganlyn hefyd i fod yn bresennol mewn gwrandawiad er ei fod yn cael ei gynnal yn breifat—

(a) y plentyn, pan na fo’r plentyn yn barti yn yr apêl neu’r hawliad;

(b) rhiant i’r plentyn, pan na fo’r rhiant yn barti yn yr apêl neu’r hawliad;

(c) y clerc i’r panel tribiwnlys ac Ysgrifennydd y Tribiwnlys;

(d) y Llywydd, Cadeirydd neu aelod o’r panel lleyg (pan nad yw’n eistedd fel aelod o’r panel tribiwnlys);

(e) person sy’n cael ei hyfforddi fel Cadeirydd, aelod o’r panel lleyg neu fel clerc i’r panel tribiwnlys;

(f) person sy’n gweithredu ar ran y Llywydd i hyfforddi neu oruchwylio clercod i banelau tribiwnlys;

(g) cyfieithydd ar y pryd;

(h) unrhyw berson sy’n rhoi cymorth angenrheidiol arall i berson sy’n eistedd fel aelod o’r panel tribiwnlys neu sydd â hawlogaeth i fod yn bresennol yn y gwrandawiad o ganlyniad i’r rheoliad hwn;

(i) unrhyw berson a enwir gan yr apelydd neu’r hawlydd wrth ymateb i’r ymholiad o dan reoliad 24(a)(vi) neu (vii) oni fydd y Llywydd neu’r panel tribiwnlys wedi penderfynu na chaiff unrhyw berson o’r fath fod yn bresennol yn y gwrandawiad ac wedi hysbysu’r apelydd neu’r hawlydd yn unol â hynny.

(5) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, gyda chydsyniad y partïon neu eu cynrychiolwyr sy’n bresennol mewn gwirionedd, ganiatáu i unrhyw berson arall fod yn bresennol mewn gwrandawiad a gynhelir yn breifat.

(6) Heb ragfarnu unrhyw bwerau eraill a all fod ganddo, caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys allgáu o wrandawiad, neu o ran ohono—

(a) person y mae ei ymddygiad, ym marn y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, wedi amharu, neu’n debygol o amharu, ar y gwrandawiad;

(b) person y mae ei bresenoldeb, ym marn y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, wedi ei gwneud, neu’n debygol o’i gwneud, yn anodd i unrhyw berson roi tystiolaeth, neu gyflwyno’r sylwadau sy’n angenrheidiol ar gyfer cynnal y gwrandawiad yn briodol;

(c) cynrychiolydd neu dyst nad oedd parti wedi ei enwi, heb esgus rhesymol, mewn ymateb i’r ymholiad gan Ysgrifennydd y Tribiwnlys o dan reoliad 24.

(7) Ac eithrio fel y’i darperir yn rheoliad 43(3) a (4), ni chaiff unrhyw un o’r personau a grybwyllir ym mharagraff (4) neu (5), ac eithrio yn achos y personau a bennir yn is-baragraffau (c), (g) ac (h) o baragraff (4) fel sy’n ofynnol gan eu priod ddyletswyddau, gymryd unrhyw ran yn y gwrandawiad nac ychwaith (pan fo ganddynt hawlogaeth neu ganiatâd i aros) yn ystyriaethau’r panel tribiwnlys.

Gwybodaeth Cychwyn

I17 Rhl. 40 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Gorchmynion sy’n cyfyngu ar adrodd LL+C

41.—( 1) Os yw’n ymddangos yn briodol gwneud hynny, caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys wneud gorchymyn sy’n cyfyngu ar gyhoeddi, neu’n gwahardd cyhoeddi, unrhyw fater sy’n debygol o arwain aelodau o’r cyhoedd at adnabod yr apelydd, yr hawlydd, y plentyn neu berson arall, pan ystyrir na ddylai fod modd ei adnabod.

(2) Yn y rheoliad hwn, mae “cyhoeddi”, heb ragfarnu cyffredinolrwydd yr ymadrodd hwnnw, yn cynnwys—

(a) cyhoeddi unrhyw fater mewn gwasanaeth rhaglenni, fel y diffinnir “programme service” gan adran 201(1) o Ddeddf Darlledu 1990(2), a

(b) peri i unrhyw fater gael ei gyhoeddi.

(3) Caniateir gwneud gorchymyn o dan y rheoliad hwn mewn cysylltiad â chyfnod cyfyngedig, a chaiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys amrywio neu ddirymu’r gorchymyn hwnnw.

Gwybodaeth Cychwyn

I18 Rhl. 41 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Y weithdrefn mewn gwrandawiad LL+C

42.—( 1) Ar ddechrau’r gwrandawiad, rhaid i’r Cadeirydd esbonio’r drefn y mae’r panel tribiwnlys yn bwriadu ei mabwysiadu ar gyfer yr achos.

(2) Rhaid i’r panel tribiwnlys gynnal y gwrandawiad mewn modd y mae’n ystyried ei fod yn briodol er mwyn egluro’r materion a thrin yr achos yn unol â’r prif amcan fel sy’n ofynnol gan reoliad 4.

(3) Rhaid i’r panel tribiwnlys benderfynu ym mha drefn y clywir y partïon ac y penderfynir ar y materion.

(4) Caiff y panel tribiwnlys, os yw wedi ei fodloni ei bod yn deg ac yn gyfiawn gwneud hynny, ganiatáu—

(a) i’r apelydd neu’r hawlydd ddibynnu ar seiliau nas datganwyd yn y cais apelio neu’r cais hawlio neu’r datganiad achos, a rhoi tystiolaeth nas cyflwynwyd i’r awdurdod lleol, corff llywodraethu’r SAB neu’r corff cyfrifol, cyn iddo wneud y penderfyniad a herir neu ar yr un pryd ag y gwnaed y penderfyniad hwnnw;

(b) i’r awdurdod lleol, corff llywodraethu’r SAB neu’r corff cyfrifol ddibynnu ar seiliau nas pennwyd yn ei ddatganiad achos.

(5) Os yw aelod o’r panel tribiwnlys a chanddo dri aelod ac eithrio’r Cadeirydd yn absennol, ar ddechrau’r gwrandawiad neu ar ôl hynny—

(a) caiff y ddau aelod arall, gyda chydsyniad y partïon, gynnal y gwrandawiad, ac os digwydd hynny mae’r panel tribiwnlys i’w ystyried fel pe bai wedi ei gyfansoddi’n briodol, a chaiff y ddau aelod hynny wneud penderfyniad y panel tribiwnlys, a

(b) ni chaiff yr aelod sy’n absennol ailymuno â’r gwrandawiad.

Gwybodaeth Cychwyn

I19 Rhl. 42 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Tystiolaeth mewn gwrandawiad LL+C

43.—( 1) Yn ddarostyngedig i reoliad 40(6), mae hawlogaeth gan y partïon yn ystod y gwrandawiad i roi tystiolaeth, galw tystion, holi unrhyw dyst ac annerch y panel tribiwnlys ar y dystiolaeth, gan gynnwys y dystiolaeth ysgrifenedig a gyflwynwyd cyn y gwrandawiad, yn ogystal ag yn gyffredinol ar destun yr apêl neu’r hawliad.

(2) Nid oes hawlogaeth gan barti i alw mwy na dau dyst i roi tystiolaeth ar lafar oni fydd y Llywydd neu’r panel tribiwnlys wedi rhoi caniatâd ar gais gan barti (yn ogystal ag unrhyw dyst y mae ei bresenoldeb yn ofynnol yn unol â pharagraff (6)).

(3) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ganiatáu i’r personau a ganlyn roi tystiolaeth ac annerch y panel tribiwnlys ar destun yr apêl neu’r hawliad―

(a) y plentyn, pan na fo’r plentyn yn barti yn yr apêl neu’r hawliad;

(b) rhiant y plentyn, pan na fo’r rhiant yn barti yn yr apêl neu’r hawliad;

(c) person sydd wedi cyflwyno datganiad o addasrwydd i’r Tribiwnlys yn unol â rheoliad 61 er mwyn gweithredu fel cyfaill achos.

(4) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ganiatáu—

(a) i’r person, os oes un, a enwir mewn ymateb i ymholiad o dan reoliad 24(a)(vii) roi tystiolaeth ac annerch y panel tribiwnlys ar safbwyntiau a dymuniadau’r plentyn neu’r person ifanc, a

(b) i’r awdurdod lleol neu’r corff cyfrifol holi’r person a bennir yn is-baragraff (a) mewn perthynas ag unrhyw dystiolaeth neu anerchiad a wneir i’r panel tribiwnlys.

(5) Caniateir rhoi tystiolaeth gerbron y panel tribiwnlys—

(a) ar lafar, neu

(b) drwy ddatganiad ysgrifenedig os cyflwynir y dystiolaeth honno gyda’r cais apelio neu’r cais hawlio neu’r datganiad achos neu yn unol â rheoliad 47.

(6) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, yn ystod unrhyw gam o’r apêl neu’r hawliad, wneud presenoldeb unrhyw un sy’n gwneud unrhyw ddatganiad ysgrifenedig yn ofynnol.

(7) Caniateir i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys gael tystiolaeth o unrhyw ffaith sy’n ymddangos yn berthnasol i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys.

(8) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ei gwneud yn ofynnol i unrhyw barti neu dyst roi tystiolaeth ar lw neu drwy gadarnhad, ac at y diben hwnnw caniateir gweinyddu llw neu gadarnhad ar y ffurf gywir, neu ei gwneud yn ofynnol i unrhyw dystiolaeth a roddir drwy ddatganiad ysgrifenedig gael ei rhoi drwy ddatganiad o wirionedd.

Gwybodaeth Cychwyn

I20 Rhl. 43 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Newid tyst LL+C

44.—( 1) Caiff parti newid y person a enwir yn dyst gan y parti hwnnw, mewn ymateb i ymholiad a wneir o dan reoliad 24, os yw Ysgrifennydd y Tribiwnlys yn cael hysbysiad ysgrifenedig ac os cyflwynir copi o’r hysbysiad i’r parti arall heb fod yn hwyrach na 5 niwrnod gwaith cyn y gwrandawiad.

(2) Rhaid i unrhyw gais i newid tyst, a wneir llai na 5 niwrnod gwaith cyn y gwrandawiad, gael ei benderfynu gan y Llywydd neu’r panel tribiwnlys.

Gwybodaeth Cychwyn

I21 Rhl. 44 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Gwysio tyst LL+C

45.—( 1) Yn ddarostyngedig i baragraffau (2) i (5), caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, ar gais gan barti neu ar ysgogiad y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ei hun, ei gwneud yn ofynnol drwy wŷs i unrhyw berson—

(a) bod yn bresennol fel tyst mewn gwrandawiad, ar yr adeg honno ac yn y lle hwnnw a bennir yn y wŷs, ac mewn unrhyw ohiriad o’r gwrandawiad hwnnw cyn ei gychwyn neu ar ôl ei gychwyn, a

(b) yn y gwrandawiad, iddo ateb unrhyw gwestiynau neu ddangos unrhyw ddogfennau neu ddeunydd arall sydd yng ngwarchodaeth, neu sydd o dan reolaeth, y person hwnnw ac sy’n ymwneud ag unrhyw fater o dan sylw yn yr apêl neu’r hawliad.

(2) Ni chaniateir gorfodi unrhyw berson i roi unrhyw dystiolaeth neu ddangos unrhyw ddogfen neu ddeunydd arall na ellid gorfodi’r person i’w rhoi neu i’w dangos mewn treial o achos mewn llys barn.

(3) Wrth arfer y pŵer a roddir gan y rheoliad hwn, rhaid i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys ystyried yr angen i ddiogelu unrhyw fater sy’n ymwneud ag amgylchiadau o natur bersonol agos neu amgylchiadau ariannol, neu sy’n cynnwys gwybodaeth a gyflëwyd neu a gafwyd yn gyfrinachol.

(4) Ni chaniateir ei gwneud yn ofynnol drwy wŷs i berson fod yn bresennol oni roddwyd o leiaf 5 niwrnod gwaith o rybudd o’r gwrandawiad i’r person hwnnw, neu, os rhoddwyd llai na 5 niwrnod gwaith, oni fydd y person wedi rhoi gwybod i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys fod y person yn derbyn y rhybudd a roddwyd.

(5) Ni chaniateir ei gwneud yn ofynnol drwy wŷs i berson fod yn bresennol a rhoi tystiolaeth neu ddangos unrhyw ddogfen, oni fydd swm o arian wedi ei dalu neu wedi ei gynnig, sy’n rhesymol ddigonol i dalu treuliau angenrheidiol presenoldeb y person hwnnw.

(6) Rhaid i barti sy’n ceisio gwŷs tyst wneud cais ysgrifenedig i Ysgrifennydd y Tribiwnlys, o leiaf 8 niwrnod gwaith cyn y gwrandawiad, neu’n ddiweddarach os yw’r person y mae’r wŷs i’w chyfeirio ato yn cydsynio’n ysgrifenedig.

(7) Rhaid i wŷs tyst gynnwys—

(a) mewn perthynas ag apêl, datganiad bod unrhyw berson sydd, heb esgus rhesymol, yn methu â chydymffurfio ag unrhyw ofyniad i fod yn bresennol i roi tystiolaeth ac, os yw’r wŷs yn gwneud hynny’n ofynnol, i ddangos dogfennau, yn agored o dan adran 79 o Ddeddf 2018, ar euogfarn ddiannod i ddirwy nad yw’n uwch na lefel 3 ar y raddfa safonol,

(b) mewn perthynas â hawliad, datganiad bod unrhyw berson sydd, heb esgus rhesymol, yn methu â chydymffurfio ag unrhyw ofyniad i fod yn bresennol i roi tystiolaeth ac, os yw’r wŷs yn gwneud hynny’n ofynnol, i ddangos dogfennau, yn agored o dan baragraff 6(8) o Atodlen 17 i Ddeddf 2010, ar euogfarn ddiannod i ddirwy nad yw’n uwch na lefel 3 ar y raddfa safonol, ac

(c) datganiad o effaith paragraff (8).

(8) Caiff person y cyfeirir gwŷs tyst ato wneud cais i’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys, drwy roi hysbysiad i Ysgrifennydd y Tribiwnlys, i amrywio’r wŷs neu ei gosod o’r neilltu.

(9) Ni chaiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys amrywio’r wŷs tyst na’i gosod o’r neilltu heb yn gyntaf hysbysu’r parti a wnaeth gais am ddyroddi’r wŷs tyst ac ystyried unrhyw sylwadau a gyflwynir gan y parti hwnnw.

Gwybodaeth Cychwyn

I22 Rhl. 45 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Tystiolaeth dros y ffôn, drwy gyswllt fideo neu drwy ddulliau eraill LL+C

46.   Caiff y Llywydd, ar gais parti neu ar ysgogiad y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ei hun, ganiatáu i barti neu i dyst roi tystiolaeth dros y ffôn, drwy gyswllt fideo neu drwy unrhyw ddull arall o gyfathrebu, os yw wedi ei fodloni na fyddai hynny’n rhagfarnu cyflawni prif amcan y Rheoliadau hyn.

Gwybodaeth Cychwyn

I23 Rhl. 46 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Tystiolaeth ysgrifenedig sy’n hwyr LL+C

47.—( 1) Ar ddechrau’r gwrandawiad, caiff parti gyflwyno tystiolaeth ysgrifenedig bellach ar gyfer ei derbyn—

(a) os yw’r partïon yn cytuno i dderbyn y dystiolaeth bellach, neu

(b) os yw’r dystiolaeth yn bodloni’r amodau a nodir ym mharagraff (2).

(2) Yr amodau y cyfeirir atynt ym mharagraff (1)(b) yw—

(a) nad oedd y dystiolaeth ar gael ac nad oedd modd, yn rhesymol, iddi fod ar gael i’r parti hwnnw cyn diwedd cyfnod y datganiad achos, a

(b) y cyflwynwyd copi o’r dystiolaeth i Ysgrifennydd y Tribiwnlys a chyflwynwyd copi o’r dystiolaeth i’r parti arall o leiaf 5 niwrnod gwaith cyn y gwrandawiad.

(3) Ni chaniateir derbyn tystiolaeth ysgrifenedig bellach a gyflwynir yn unol â pharagraff (1)(b), yn ddarostyngedig i baragraff (4), ond os yw’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys o’r farn, ar ôl ystyried unrhyw sylwadau gan y parti arall, nad yw graddau a ffurf y dystiolaeth honno yn debygol o rwystro cynnal y gwrandawiad yn effeithlon.

(4) Ni chaniateir derbyn tystiolaeth ysgrifenedig bellach pe byddai ei derbyn, ym marn y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, yn groes i fuddiannau cyfiawnder.

(5) Os na fodlonir yr amodau ym mharagraff (2), caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys roi caniatâd i barti gyflwyno tystiolaeth ysgrifenedig bellach yn y gwrandawiad os yw’r Llywydd neu’r panel tribiwnlys o’r farn yr achosid risg ddifrifol o ragfarn yn erbyn y parti sy’n ceisio dibynnu ar y dystiolaeth honno pe na dderbynnid hi.

Gwybodaeth Cychwyn

I24 Rhl. 47 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Gohirio gwrandawiad cyn ei gychwyn LL+C

48.—( 1) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys, naill ai ar ysgogiad y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ei hun neu ar gais parti, o dan amgylchiadau eithriadol, wneud gorchymyn i ohirio gwrandawiad cyn ei gychwyn.

(2) Rhaid i gais gan barti o dan baragraff (1)—

(a) cael ei wneud yn ysgrifenedig, gan ddatgan y rhesymau yn llawn, a

(b) dod i law Ysgrifennydd y Tribiwnlys, a chael ei gyflwyno gan y ceisydd i’r parti arall, o leiaf 5 niwrnod gwaith cyn y gwrandawiad.

(3) Os gwneir gorchymyn o dan baragraff (1), rhaid i Ysgrifennydd y Tribiwnlys roi i’r partïon rybudd nad yw’n llai na 5 niwrnod gwaith (neu unrhyw gyfnod byrrach y mae’r partïon yn cytuno arno) o ddyddiad newydd y gwrandawiad.

(4) Nid oes dim ym mharagraff (3) sy’n gosod rhwymedigaeth ar Ysgrifennydd y Tribiwnlys i ymgynghori ag unrhyw berson nad oes hawlogaeth ganddo i gael ei gynrychioli yn y gwrandawiad neu anfon hysbysiad at unrhyw berson o’r fath.

Gwybodaeth Cychwyn

I25 Rhl. 48 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Gohiriadau ar ôl cychwyn a chyfarwyddydau LL+C

49.—( 1) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys ohirio gwrandawiad ar ôl ei gychwyn.

(2) Pan ohirir gwrandawiad ar ôl ei gychwyn—

(a) caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys roi cyfarwyddydau y mae rhaid cydymffurfio â hwy cyn ailgychwyn y gwrandawiad, neu yn y gwrandawiad ar ôl ailgychwyn, a

(b) caiff y Cadeirydd gyhoeddi casgliadau dros dro a wnaed gan y panel tribiwnlys. Nid yw’r casgliadau dros dro yn benderfyniad gan y panel tribiwnlys.

(3) Caiff cyfarwyddyd o dan baragraff (2)(a) ei gwneud yn ofynnol i barti ddarparu unrhyw fanylion, unrhyw dystiolaeth neu unrhyw ddatganiadau sy’n rhesymol ofynnol ar gyfer penderfynu’r apêl neu’r hawliad.

(4) Os yw parti yn methu â chydymffurfio â chyfarwyddyd a wneir o dan baragraff (2)(a), caiff y panel tribiwnlys ystyried y ffaith honno wrth benderfynu’r apêl neu’r hawliad neu wrth benderfynu pa un ai i wneud gorchymyn ar gyfer costau.

(5) Os cyhoeddir lleoliad ac amser y gwrandawiad a ohiriwyd ar ôl ei gychwyn yn y gwrandawiad cyn ei ohirio felly, ni fydd unrhyw hysbysiad pellach yn ofynnol.

Gwybodaeth Cychwyn

I26 Rhl. 49 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Cynrychiolaeth mewn gwrandawiad LL+C

50.—( 1) Yn ddarostyngedig i baragraff (2), mewn unrhyw wrandawiad neu ran o wrandawiad—

(a) caiff yr apelydd neu’r hawlydd gynnal yr apêl neu’r hawliad (gyda chymorth gan un person os yw’r apelydd neu’r hawlydd yn dymuno hynny), neu caniateir iddo ymddangos a chael ei gynrychioli gan un person, pa un a oes cymhwyster cyfreithiol gan y person hwnnw ai peidio;

(b) caiff yr awdurdod lleol, corff llywodraethu’r SAB neu’r corff cyfrifol ymddangos a chael ei gynrychioli gan un person, pa un a oes cymhwyster cyfreithiol gan y person hwnnw ai peidio.

(2) Caiff y Llywydd neu’r panel tribiwnlys roi caniatâd—

(a) i’r apelydd neu’r hawlydd gael cymorth neu gael ei gynrychioli gan fwy nag un person;

(b) i’r awdurdod lleol, corff llywodraethu’r SAB neu’r corff cyfrifol gael ei gynrychioli gan fwy nag un person.

(3) Os nad yw parti yn bwriadu bod yn bresennol neu gael ei gynrychioli yn y gwrandawiad, caiff y parti hwnnw, heb fod yn hwyrach na 5 niwrnod gwaith cyn y gwrandawiad, anfon at Ysgrifennydd y Tribiwnlys sylwadau ysgrifenedig ychwanegol i gefnogi achos y parti hwnnw.

Gwybodaeth Cychwyn

I27 Rhl. 50 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Methiant i fod yn bresennol mewn gwrandawiad LL+C

51.—( 1) Os yw parti yn methu â bod yn bresennol neu’n methu â chael ei gynrychioli mewn gwrandawiad yr hysbyswyd y parti hwnnw amdano, caiff y panel tribiwnlys—

(a) oni bai ei fod wedi ei fodloni bod rheswm digonol dros absenoldeb o’r fath, wrando a phenderfynu’r apêl neu’r hawliad yn absenoldeb y parti, neu

(b) gohirio’r gwrandawiad cyn ei gychwyn neu ar ôl ei gychwyn, fel y bo’n briodol.

(2) Cyn penderfynu apêl neu hawliad yn absenoldeb parti, rhaid i’r panel tribiwnlys ystyried unrhyw sylwadau ysgrifenedig a gyflwynwyd gan y parti hwnnw mewn ymateb i’r hysbysiad o wrandawiad ac, at ddiben y rheoliad hwn, trinnir y cais apelio neu’r cais hawlio a datganiadau achos y partïon fel pe baent yn sylwadau ysgrifenedig.

Gwybodaeth Cychwyn

I28 Rhl. 51 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

Penderfyniad y panel tribiwnlys LL+C

52.—( 1) At ddibenion gwneud ei benderfyniad rhaid i’r panel tribiwnlys, ac at ddibenion trafod mater gweithdrefnol, caiff y panel tribiwnlys, er gwaethaf unrhyw beth a gynhwysir yn y Rheoliadau hyn, orchymyn i bob person adael eisteddiad y panel tribiwnlys ac eithrio aelodau’r panel tribiwnlys ac unrhyw un neu ragor o’r personau a grybwyllir yn rheoliad 40(4)(c) i (f), neu, fel sy’n ofynnol gan eu priod ddyletswyddau, reoliad 40(4)(g) ac (h).

(2) Caiff panel tribiwnlys a chanddo dri aelod wneud penderfyniad drwy fwyafrif, a phan fo gan y panel tribiwnlys ddau aelod, bydd gan y Cadeirydd ail bleidlais neu bleidlais fwrw.

(3) Caniateir rhoi penderfyniad y panel tribiwnlys ar lafar ar ddiwedd y gwrandawiad neu ohirio’r penderfyniad ac, ym mhob achos, pa un a gynhaliwyd gwrandawiad ai peidio, rhaid cofnodi’r penderfyniad ar unwaith mewn dogfen y mae rhaid cynnwys ynddi hefyd, neu fel atodiad iddi, ac eithrio mewn achos a benderfynir drwy gydsyniad, ddatganiad o’r rhesymau (ar ffurf gryno) dros benderfyniad y panel tribiwnlys, a rhaid i’r ddogfen honno gael ei llofnodi a’i dyddio gan y Cadeirydd.

(4) Ni chaiff penderfyniad a roddir ar lafar na’r ddogfen y cyfeirir ati ym mharagraff (3) gynnwys unrhyw gyfeiriad at wneud y penderfyniad drwy fwyafrif (os dyna a ddigwyddodd) nac at unrhyw farn lleiafrif.

(5) Rhaid cofnodi pob penderfyniad y panel tribiwnlys yn y Gofrestr.

(6) Rhaid i Ysgrifennydd y Tribiwnlys anfon copi o’r ddogfen y cyfeirir ati ym mharagraff (3), cyn gynted ag y bo’n ymarferol, at bob parti ynghyd â chanllawiau, ar ffurf a gymeradwyir gan y Llywydd, ar yr amgylchiadau pan fo hawl i apelio yn erbyn penderfyniad y panel tribiwnlys ac ar y weithdrefn i’w dilyn.

(7) Pan fo rheoliad 13(11)(a) neu 62(2) yn gymwys, rhaid i Ysgrifennydd y Tribiwnlys anfon copi o’r dogfennau y cyfeirir atynt ym mharagraff (6) at yr apelydd neu’r hawlydd yn ogystal ag at y cynrychiolydd neu’r cyfaill achos.

(8) Mae pob penderfyniad i’w drin fel pe bai wedi ei wneud ar y dyddiad yr anfonir copi o’r ddogfen sy’n ei gofnodi at yr apelydd neu’r hawlydd (pa un a gyhoeddwyd y penderfyniad yn flaenorol ar ddiwedd y gwrandawiad ai peidio).

Gwybodaeth Cychwyn

I29 Rhl. 52 mewn grym ar 1.9.2021, gweler rhl. 1

(1)

Gweler Rhan 31 – Datgelu ac Archwilio Dogfennau.

(2)

1990 p. 42; diwygiwyd adran 201(1) gan Ran 3, Pennod 6, adran 360 o Ddeddf Cyfathrebiadau 2003 (p. 21) a pharagraff 1 o Atodlen 19 iddi.