Troseddau
Adran 103 – Datblygu heb gydsyniad seilwaith
271.Mae’r adran hon yn darparu bod person yn cyflawni trosedd pan fo person yn cynnal, neu’n peri cynnal, datblygiad y mae cydsyniad seilwaith yn ofynnol ar ei gyfer ar adeg pan na fo cydsyniad o’r fath mewn grym mewn cysylltiad â’r datblygiad.
272.Gellir rhoi person ar brawf mewn Llys Ynadon neu Lys y Goron, ac os dyfernir y person yn euog, bydd yn agored i ddirwy ddiderfyn.
Adran 104 – Torri telerau gorchymyn cydsyniad seilwaith
273.Mae’r adran hon yn darparu y cyflawnir trosedd os yw person, heb esgus rhesymol, yn cynnal, neu’n peri cynnal, datblygiad sy’n torri telerau gorchymyn cydsyniad seilwaith neu’n methu â chydymffurfio â thelerau gorchymyn cydsyniad seilwaith.
274.Mae’n amddiffyniad i berson a gyhuddir o drosedd o dan yr adran hon i brofi nad oedd y toriad neu fethiant i gydymffurfio wedi digwydd ond oherwydd gwall yn y gorchymyn cydsyniad seilwaith a bod y gwall wedi ei gywiro o dan adran 87.
275.Gellir rhoi person ar brawf mewn Llys Ynadon neu Lys y Goron, ac os dyfernir y person yn euog, bydd yn agored i ddirwy ddiderfyn.
Adran 105 – Terfynau amser
276.Mae’r adran hon yn nodi terfynau amser ar gyfer cyhuddo person mewn perthynas â’r troseddau sydd wedi eu creu gan adrannau 103 a 104.
Adran 106 – Pwerau i fynd ar dir at ddibenion gorfodi
277.Mae’r adran hon yn caniatáu i berson sydd wedi ei awdurdodi gan awdurdod cynllunio lleol neu Weinidogion Cymru i fynd ar dir at ddibenion asesu a yw trosedd o dan adran 103 neu adran 104 yn cael ei chyflawni neu wedi ei chyflawni. Caniateir i’r pŵer hwn gael ei arfer ar unrhyw adeg resymol a dim ond os oes sail resymol dros fynd ar y tir at y diben o dan sylw.
278.Pan fo person wedi ei awdurdodi i fynd ar dir, rhaid iddo ddangos tystiolaeth o’i awdurdodiad i wneud hynny a diben mynd ar y tir (os gofynnir iddo wneud hynny) a chaiff fynd ag unrhyw bersonau eraill sy’n angenrheidiol ar y tir. Rhaid iddo hefyd adael y tir wedi ei ddiogelu’n effeithiol rhag tresmaswyr os yw’n ymadael â’r tir ar adeg pan nad oes perchennog neu feddiannydd yn bresennol.
279.Mae’r adran hon hefyd yn pennu na chaiff person sydd wedi ei awdurdodi i fynd ar dir fynnu mynediad i adeilad a ddefnyddir fel annedd oni roddwyd 24 o oriau o rybudd o’r mynediad bwriadedig i holl feddianwyr yr adeilad.
Adran 107 – Gwarant i fynd ar dir
280.Mae’r adran hon yn darparu y caiff ynad heddwch ddyroddi gwarant sy’n rhoi pŵer i fynd ar dir os yw’r ynad heddwch wedi ei fodloni bod sail resymol dros fynd ar dir i asesu a yw trosedd o dan adran 103 neu 104 yn cael ei chyflawni, neu wedi ei chyflawni, ar y tir neu mewn cysylltiad â’r tir a bod mynediad i’r tir wedi ei wrthod neu fod gwrthodiad yn cael ei ddisgwyl yn rhesymol, neu fod yr achos yn un brys.
281.Mae mynediad i dir i’w drin fel pe bai wedi ei wrthod os na cheir ateb i gais am fynediad o fewn cyfnod rhesymol.
282.Pan ddyroddir gwarant o dan yr adran hon, nid yw’n rhoi pŵer i fynd ar dir ond ar un achlysur yn unig ac ar adeg resymol yn unig, oni fo’r cais yn achos brys. Bydd y warant yn peidio â chael effaith ar ddiwedd un mis o’r dyddiad y’i dyroddir.
283.Pan fo person wedi ei awdurdodi i fynd ar dir, rhaid iddo ddangos tystiolaeth o’i awdurdodiad i wneud hynny a diben mynd ar y tir, os gofynnir iddo wneud hynny, a chaiff fynd ag unrhyw bersonau eraill sy’n angenrheidiol ar y tir. Rhaid iddo hefyd adael y tir wedi ei ddiogelu’n effeithiol rhag tresmaswyr os yw’n ymadael â’r tir pan nad oes perchennog neu feddiannydd yn bresennol.
Adran 108 – Hawliau mynediad: darpariaethau atodol
284.Mae’r adran hon yn creu trosedd pan fo person yn rhwystro’n fwriadol berson sy’n arfer pŵer mynediad o dan adran 106 neu 107. Gellir rhoi person ar brawf mewn Llys Ynadon, ac os dyfernir y person yn euog, bydd yn agored i ddirwy ddiderfyn.
285.Mae’r adran hon hefyd yn darparu, os difrodir tir neu eiddo arall wrth arfer y pŵer i fynd ar dir, y caiff y person sy’n dioddef y difrod adennill digollediad oddi wrth yr awdurdod cynllunio a awdurdododd y mynediad neu Weinidogion Cymru os mai hwythau a awdurdododd y mynediad.
286.Rhaid gwneud hawliad am ddigollediad o dan yr adran hon yn ysgrifenedig o fewn 12 mis sy’n dechrau â’r diwrnod yr achoswyd y difrod neu’r diwrnod olaf yr achoswyd y difrod os y digwyddodd hynny dros gyfnod o fwy nag un diwrnod. Rhaid i unrhyw anghydfodau ynghylch digollediad gael eu hatgyfeirio i’r Uwch Dribiwnlys a’u penderfynu ganddo yn unol ag adran 4 o Ddeddf Digollediad Tir 1961.
Adran 109 – Hawliau mynediad: tir y Goron
287.Mae’r adran hon yn darparu nad yw’r pŵer i fynd ar dir gyda gwarant neu heb warant o dan adrannau 106 a 107 yn gymwys i dir y Goron.
Adran 110 – Pwerau gorfodi morol
288.Mae’r adran hon yn diwygio Deddf y Môr a Mynediad i’r Arfordir 2009 (“
289.Mae adran newydd 243A yn darparu pŵer i Weinidogion Cymru i benodi personau at ddibenion gorfodi Deddf Seilwaith (Cymru) 2024 yng Nghymru ac yn rhanbarth glannau Cymru (ac mewn perthynas ag unrhyw lestr, unrhyw awyren neu unrhyw strwythur morol yn y rhanbarth hwn, ac eithrio unrhyw long ryfel Brydeinig).
290.Mae’r pŵer yn rhoi disgresiwn eang i Weinidogion Cymru o ran pwy a benodir ganddynt, ac mae’n rhoi i berson a benodir o dan yr adran hon y pŵer o dan adran 263 o Ddeddf 2009 (pŵer i wneud gwybodaeth yn ymwneud â sylweddau a gwrthrychau yn ofynnol) yn ogystal â’r pwerau gorfodi cyffredin a nodir ym Mhennod 2 o Ran 8 o Ddeddf 2009 (pwerau gorfodi cyffredin), sy’n cynnwys:
pwerau mynediad, chwilio ac ymafael,
pwerau i gofnodi tystiolaeth o droseddau a’i gwneud yn ofynnol i bersonau rhoi eu henwau a’u cyfeiriadau,
pwerau i’w gwneud yn ofynnol i ddangos trwyddedau,
pwerau i’w gwneud yn ofynnol i bersonau penodol fod yn bresennol,
pwerau i gyfarwyddo llestrau neu osodiadau morol i borthladd,
pwerau sy’n ymwneud â chynorthwyo swyddogion gorfodi, a
pwerau i ddefnyddio grym rhesymol.
