Rheoliadau Ffedereiddio Ysgolion a Gynhelir (Cymru) 2014

RHAN 3 CATEGORÏAU O LYWODRAETHWYR

Rhiant-lywodraethwyr

14.—( 1) Yn y Rheoliadau hyn ystyr “rhiant-lywodraethwr” (“parent governor”) yw person—

(a) a etholir yn unol â pharagraffau 3 i 8 o Atodlen 2 yn aelod o gorff llywodraethu ffederasiwn gan rieni disgyblion cofrestredig mewn ysgol ffederal ac sy’n rhiant o’r fath ar yr adeg yr etholir y person hwnnw, neu

(b) a benodir yn rhiant-lywodraethwr mewn cysylltiad ag ysgol ffederal yn unol â pharagraffau 9 i 11 o Atodlen 2.

(2) Mae Atodlen 2 yn gymwys ar gyfer ethol a phenodi rhiant-lywodraethwyr.

(3) Anghymhwysir person rhag ei ethol neu ei benodi yn rhiant-lywodraethwr ffederasiwn—

(a) os yw’r person hwnnw yn aelod etholedig o’r awdurdod lleol;

(b) os yw’r person hwnnw yn cael ei gyflogi gan yr awdurdod lleol mewn cysylltiad â’i swyddogaethau addysg; neu

(c) os cyflogir y person hwnnw i weithio yn yr ysgol yn y ffederasiwn am fwy na 500 awr yn ystod unrhyw gyfnod o ddeuddeng mis.

(4) Nid anghymhwysir person rhag parhau i ddal swydd fel rhiant-lywodraethwr pan fydd y person hwnnw yn peidio â bod yn rhiant disgybl cofrestredig mewn ysgol ffederal neu’n peidio â bodloni unrhyw un neu ragor o’r gofynion a nodir ym mharagraffau 10 ac 11 o Atodlen 2 (yn ôl y digwydd) onid anghymhwysir y person hwnnw rywfodd arall o dan y Rheoliadau hyn.

Athro-lywodraethwyr

15.—( 1) Yn y Rheoliadau hyn ystyr “athro-lywodraethwr” (“teacher governor”) yw person—

(a) a etholir yn llywodraethwr yn unol ag Atodlen 3 gan athrawon ysgol mewn unrhyw ysgol yn y ffederasiwn; a

(b) sy’n athro neu athrawes ysgol o’r fath ar yr adeg yr etholir y person hwnnw.

(2) Pan fo’n peidio â gweithio yn yr ysgol, anghymhwysir athro-lywodraethwr rhag parhau i ddal swydd fel llywodraethwr o’r fath.

(3) Yn ddarostyngedig i baragraff (4) anghymhwysir person rhag ei ethol yn athro-lywodraethwr ar gorff llywodraethu—

(a) os etholwyd y person hwnnw yn flaenorol yn athro-lywodraethwr ar yr un corff llywodraethu yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf; neu

(b) os cyflogir y person hwnnw i weithio yn yr un ysgol ffederal ag unrhyw berson a etholwyd yn athro-lywodraethwr ar y corff llywodraethu hwnnw yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf.

(4) Nid yw paragraff (3)(b) yn gymwys i unrhyw berson a gyflogir i weithio mewn dwy neu ragor o ysgolion ffederal yn y ffederasiwn.

Staff-lywodraethwyr

16.—( 1) Yn y Rheoliadau hyn ystyr “staff-lywodraethwr” (“staff governor”) yw person—

(a) a etholir yn unol ag Atodlen 3 yn aelod o gorff llywodraethu ffederasiwn gan bersonau a gyflogir i weithio yn y ffederasiwn neu mewn ysgol ffederal ac eithrio fel athro neu athrawes ysgol; a

(b) sy’n berson sy’n gweithio felly ar yr adeg yr etholir y person hwnnw.

(2) Pan fo’n peidio â gweithio mewn ysgol o fewn y ffederasiwn, anghymhwysir staff-lywodraethwr ysgol rhag parhau i ddal swydd fel llywodraethwr o’r fath.

(3) Yn ddarostyngedig i baragraff (4) anghymhwysir person rhag ei ethol yn staff-lywodraethwr ar gorff llywodraethu—

(a) os etholwyd y person hwnnw yn flaenorol yn staff-lywodraethwr ar yr un corff llywodraethu yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf; neu

(b) os cyflogir y person hwnnw i weithio yn yr un ysgol ffederal ag unrhyw berson a etholwyd yn staff-lywodraethwr ar y corff llywodraethu hwnnw yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf.

(4) Nid yw paragraff (3)(b) yn gymwys i unrhyw berson a gyflogir i weithio mewn dwy neu ragor o ysgolion yn y ffederasiwn.

Llywodraethwyr awdurdod lleol

17.—( 1) Yn y Rheoliadau hyn ystyr “llywodraethwr awdurdod lleol” (“local authority governor”) yw llywodraethwr a benodir i fod yn aelod o gorff llywodraethu ffederasiwn gan yr awdurdod lleol sy’n cynnal yr ysgolion ffederal.

(2) Pan fo’r ffederasiwn yn cynnwys ysgolion a gynhelir gan ddau neu ragor o awdurdodau lleol, rhaid i’r awdurdodau lleol hynny gytuno ymysg ei gilydd ynglŷn â phwy fydd yn penodi’r cyfryw lywodraethwyr ac, os oes rhagor nag un llywodraethwr i’w penodi, ym mha gyfrannedd.

(3) Anghymhwysir person rhag ei benodi neu barhau i ddal swydd fel llywodraethwr awdurdod lleol os yw’r person hwnnw yn gymwys i fod yn athro-lywodraethwr neu’n staff-lywodraethwr.

Llywodraethwyr cymunedol

18.—( 1) Yn y Rheoliadau hyn—

ystyr “llywodraethwr cymunedol” (“community governor”) yw person a benodir fel y cyfryw gan gorff llywodraethu ffederasiwn ac—

(a)

sy’n byw neu’n gweithio yn y gymuned a wasanaethir gan y ffederasiwn; neu

(b)

sy’n berson sydd, ym marn y corff llywodraethu, ag ymroddiad i lywodraethu da ac i lwyddiant y ffederasiwn.

(2) Anghymhwysir person rhag ei benodi yn llywodraethwr cymunedol, neu barhau i ddal swydd fel llywodraethwr cymunedol—

(a) os yw’r person hwnnw yn ddisgybl cofrestredig yn un o’r ysgolion ffederal;

(b) os yw’r person hwnnw yn gymwys i fod yn athro-lywodraethwr neu’n staff-lywodraethwr; neu

(c) os yw’r person hwnnw yn aelod etholedig o’r awdurdod lleol.

Llywodraethwyr cymunedol ychwanegol

19.   Yn y Rheoliadau hyn ystyr “llywodraethwr cymunedol ychwanegol” (“additional community governor”) yw llywodraethwr a benodir yn unol â rheoliad 31.

Llywodraethwyr sefydledig

20.—( 1) Yn y Rheoliadau hyn—

(a) ystyr “llywodraethwr sefydledig” (“foundation governor”) yw person a benodir i fod yn aelod o gorff llywodraethu ffederasiwn mewn cysylltiad ag ysgol ffederal benodol, ac eithrio gan yr awdurdod lleol ac—

(i) pan fo’r ffederasiwn yn cynnwys ysgol ffederal sydd â chymeriad crefyddol penodol(1), a benodir at y diben o sicrhau y diogelir ac y datblygir y cymeriad hwnnw yn yr ysgol ffederal honno;

(ii) pan fo’r ffederasiwn yn cynnwys ysgol ffederal sydd ag ymddiriedolaeth yn gysylltiedig â hi, a benodir at y diben o sicrhau y cynhelir yr ysgol ffederal yn unol â’r ymddiriedolaeth honno; neu

(iii) pan fo’r ffederasiwn yn cynnwys ysgol nad oes iddi gymeriad crefyddol nac ymddiriedolaeth, a benodir yn llywodraethwr sefydledig y ffederasiwn gan berson a enwyd yn flaenorol yn offeryn llywodraethu’r ysgol ffederal fel un sydd â phŵer i benodi llywodraethwyr sefydledig;

(b) ystyr “llywodraethwr sefydledig ex officio” (“ex officio foundation governor”) yw llywodraethwr sefydledig sydd â’r hawl i fod yn llywodraethwr sefydledig yn rhinwedd swydd a ddelir gan y person hwnnw sy’n rhoi’r hawl honno;

(c) ystyr “dirprwy-lywodraethwr” (“substitute governor”) yw llywodraethwr sefydledig a benodir i weithredu yn lle llywodraethwr sefydledig ex officio—

(i) sy’n anfodlon neu’n analluog i weithredu fel llywodraethwr;

(ii) a ddiswyddwyd o fod yn llywodraethwr o dan reoliad 38(2); neu

(iii) pan fo’r swydd y mae swydd llywodraethwr o’r fath yn deillio ohoni yn wag.

(2) Anghymhwysir llywodraethwr sefydledig ex officio rhag parhau i ddal swydd fel llywodraethwr o’r fath pan fo’n peidio â dal y swydd y mae swydd y person hwnnw fel llywodraethwr yn deillio ohoni.

Llywodraethwyr partneriaeth

21.—( 1) Yn y Rheoliadau hyn ystyr “llywodraethwr partneriaeth” (“partnership governor”) yw person a enwebir yn llywodraethwr partneriaeth ac a benodir fel y cyfryw yn unol ag Atodlen 4.

(2) Anghymhwysir person rhag ei enwebu neu ei benodi yn llywodraethwr partneriaeth mewn ffederasiwn—

(a) os yw’r person hwnnw yn rhiant disgybl cofrestredig mewn ysgol o fewn y ffederasiwn;

(b) os yw’r person hwnnw yn ddisgybl cofrestredig mewn ysgol o fewn y ffederasiwn;

(c) os yw’r person hwnnw yn gymwys i fod yn athro-lywodraethwr neu’n staff-lywodraethwr y ffederasiwn;

(d) os yw’r person hwnnw yn aelod etholedig o awdurdod lleol perthnasol; neu

(e) os yw’r person hwnnw yn cael ei gyflogi gan yr awdurdod lleol mewn cysylltiad â’i swyddogaethau fel awdurdod lleol.

Noddwr-lywodraethwyr

22.   Yn y Rheoliadau hyn ystyr “noddwr-lywodraethwr” (“sponsor governor”) yw person a enwebir yn noddwr-lywodraethwr ac a benodir fel y cyfryw gan gorff llywodraethu ffederasiwn yn unol ag Atodlen 5.

Llywodraethwyr cynrychiadol

23.   Yn y Rheoliadau hyn ystyr “llywodraethwr cynrychiadol” (“representative governor”) yw person a benodir fel y cyfryw yn unol ag Atodlen 6.

Disgybl-lywodraethwyr cyswllt

24.—( 1) Yn y Rheoliadau hyn ystyr “disgybl-lywodraethwr cyswllt” (“associate pupil governor”) yw disgybl cofrestredig a enwebir gan y cyngor ysgol i fod yn aelod o’r corff llywodraethu ffederal, ac a benodir fel y cyfryw gan y corff llywodraethu ffederal yn unol â rheoliad 7 o’r Rheoliadau Cynghorau Ysgol.

(2) Y nifer mwyaf o ddisgybl-lywodraethwyr cyswllt ar unrhyw gorff llywodraethu ffederal yw dau.

(1)

Fel y dynodir drwy Orchymyn Gweinidogion Cymru o dan adran 69(3) o Ddeddf 1998.