Gorchymyn Sir Gwynedd (Trefniadau Etholiadol) 2021

Offerynnau Statudol Cymru

2021 Rhif 1223 (Cy. 307)

Llywodraeth Leol, Cymru

Gorchymyn Sir Gwynedd (Trefniadau Etholiadol) 2021

Gwnaed

1 Tachwedd 2021

Yn dod i rym yn unol ag erthygl 1(2) a (3)

Mae Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru(1), yn unol ag adran 36(5) o Ddeddf Llywodraeth Leol (Democratiaeth) (Cymru) 2013(2) (“Deddf 2013”), wedi cyflwyno i Weinidogion Cymru adroddiad dyddiedig Tachwedd 2018 yn cynnwys ei argymhellion ar gyfer newid a manylion ei adolygiad o’r trefniadau etholiadol ar gyfer Sir Gwynedd.

Mae Gweinidogion Cymru, ar ôl ystyried y materion y cyfeirir atynt ac a nodir yn adran 37(2)(a) ac (c) o Ddeddf 2013, wedi penderfynu rhoi effaith i’r argymhellion hynny gydag addasiad.

Yn unol ag adran 37(3) o Ddeddf 2013, mae mwy na 6 wythnos wedi mynd heibio ers i’r argymhellion hynny gael eu cyflwyno i Weinidogion Cymru.

Mae Gweinidogion Cymru yn gwneud y Gorchymyn a ganlyn drwy arfer eu pwerau a roddir gan adran 37(1) o Ddeddf 2013.

Enwi a chychwyn

1.—( 1) Enw’r Gorchymyn hwn yw Gorchymyn Sir Gwynedd (Trefniadau Etholiadol) 2021.

(2) At unrhyw ddiben a nodir yn rheoliad 4(1) o’r Rheoliadau, daw’r Gorchymyn hwn i rym drennydd y diwrnod y’i gwneir.

(3) At bob diben arall, daw’r Gorchymyn hwn i rym ar y diwrnod arferol ar gyfer ethol cynghorwyr yn 2022(3).

Dehongli

2.   Yn y Gorchymyn hwn—

ystyr “y Rheoliadau” (“the Regulations”) yw Rheoliadau Newidiadau i Ardaloedd Llywodraeth Leol 1976(4);

ystyr “ward etholiadol” (“electoral ward”) yw unrhyw ardal yr etholir aelodau drosti i Gyngor Gwynedd;

mae unrhyw gyfeiriad at fap yn golygu un o’r 11 o fapiau a farciwyd “Map ar gyfer Gorchymyn Sir Gwynedd (Trefniadau Etholiadol) 2021” a adneuwyd yn unol â rheoliad 5 o’r Rheoliadau, a labelwyd “1” i “11”, ac mae cyfeiriad at fap â rhif yn gyfeiriad at y map sy’n dwyn y rhif hwnnw;

pan ddangosir bod ffin ar fap yn rhedeg ar hyd ffordd, rheilffordd, troetffordd, cwrs dŵr neu nodwedd ddaearyddol debyg, mae i’w thrin fel un sy’n rhedeg ar hyd llinell ganol y nodwedd;

mae i eiriau ac ymadroddion a ddefnyddir yn y Gorchymyn hwn yr un ystyr ag sydd iddynt yn Rhan 3 o Ddeddf Llywodraeth Leol (Democratiaeth) (Cymru) 2013, ac eithrio i’r graddau yr ymddengys bwriad i’r gwrthwyneb.

Trefniadau etholiadol ar gyfer Sir Gwynedd

3.—( 1) Mae wardiau etholiadol Sir Gwynedd, fel y maent yn bodoli yn union cyn y diwrnod arferol ar gyfer ethol cynghorwyr yn 2022, wedi eu diddymu.

(2) Mae Sir Gwynedd wedi ei rhannu’n 65 o wardiau etholiadol, a phob un ohonynt yn dwyn yr enw Saesneg a restrir yng ngholofn 1 a’r enw Cymraeg a restrir yng ngholofn 2 o’r Tabl yn yr Atodlen i’r Gorchymyn hwn.

(3) Mae pob ward etholiadol yn cynnwys yr ardaloedd a bennir mewn perthynas â’r ward etholiadol honno yng ngholofn 3 o’r Tabl yn yr Atodlen i’r Gorchymyn hwn.

(4) Nifer yr aelodau o’r cyngor sydd i’w hethol dros bob ward etholiadol yw’r nifer a bennir yng ngholofn 4 o’r Tabl yn yr Atodlen i’r Gorchymyn hwn.

(5) Mae’r darpariaethau yn y Gorchymyn hwn yn cymryd blaenoriaeth dros unrhyw ddarpariaeth wrthdrawiadol mewn unrhyw offeryn statudol blaenorol a wnaed o dan adran 58(2) o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972(5).

Cymuned Bangor: diddymu ward gymunedol Deiniol a newidiadau i wardiau cymunedol

4.   Mae ward Deiniol o gymuned Bangor, fel y mae’n bodoli yn union cyn y diwrnod arferol ar gyfer ethol cynghorwyr yn 2022, wedi ei diddymu ac—

(a) mae’r rhan o’r ward honno a ddangosir â llinellau ar Fap 1 wedi ei throsglwyddo i ward Hendre o gymuned Bangor;

(b) mae’r rhan o’r ward honno a ddangosir â llinellau ar Fap 2 wedi ei throsglwyddo i ward Hirael o gymuned Bangor.

Cymuned Bangor: newidiadau i drefniadau etholiadol

5.   Yng nghymuned Bangor—

(a) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Garth yw 1;

(b) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Hendre yw 3;

(c) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Hirael yw 3;

(d) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Marchog yw 4.

Cymuned Bethesda: newidiadau i wardiau cymunedol

6.   Yng nghymuned Bethesda—

(a) mae’r rhan o ward Ogwen a ddangosir â llinellau ar Fap 3 wedi ei throsglwyddo i ward Rachub;

(b) mae’r rhan o ward Ogwen a ddangosir â llinellau ar Fap 4 wedi ei throsglwyddo i ward Gerlan.

Cymuned Bethesda: newidiadau canlyniadol i drefniadau etholiadol

7.   Yng nghymuned Bethesda—

(a) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Gerlan yw 5;

(b) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Ogwen yw 4;

(c) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Rachub yw 4.

Cymuned Caernarfon: diddymu wardiau cymunedol a’u creu

8.   Mae wardiau Dwyrain, Gogledd, Deheuol a Gorllewin o gymuned Caernarfon, fel y maent yn bodoli yn union cyn y diwrnod arferol ar gyfer ethol cynghorwyr yn 2022, wedi eu diddymu.

9.   Mae cymuned Caernarfon i’w rhannu i ffurfio’r wardiau a ganlyn—

(a) ward Cadnant a ddangosir â llinellau ar Fap 5;

(b) ward Canol Tref a ddangosir â llinellau ar Fap 6;

(c) ward Hendre a ddangosir â llinellau ar Fap 7;

(d) ward Menai a ddangosir â llinellau ar Fap 8;

(e) ward Peblig a ddangosir â llinellau ar Fap 9.

Cymuned Caernarfon: newidiadau canlyniadol i drefniadau etholiadol

10.   Yng nghymuned Caernarfon—

(a) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Cadnant yw 3;

(b) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Canol Tref yw 3;

(c) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Hendre yw 3;

(d) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Menai yw 4;

(e) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Peblig yw 4.

Cymuned Dolgellau: newidiadau i wardiau cymunedol

11.   Mae’r rhan o ward De Dolgellau o gymuned Dolgellau a ddangosir â llinellau ar Fap 10 wedi ei throsglwyddo i ward Gogledd Dolgellau o gymuned Dolgellau.

Cymuned Ffestiniog: newidiadau i wardiau cymunedol

12.   Mae’r rhan o ward Congl-y-wal o gymuned Ffestiniog a ddangosir â llinellau ar Fap 11 wedi ei throsglwyddo i ward Diffwys a Maenofferen o gymuned Ffestiniog.

Cymuned Ffestiniog: newidiadau canlyniadol i drefniadau etholiadol

13.   Yng nghymuned Ffestiniog—

(a) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Congl-y-wal yw 2;

(b) nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros ward Diffwys a Maenofferen yw 5.

Rebecca Evans

Y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol, un o Weinidogion Cymru

1 Tachwedd 2021

Erthygl 3

YR ATODLEN ENWAU AC ARDALOEDD WARDIAU ETHOLIADOL A NIFER AELODAU’R CYNGOR

Tabl

Colofn (1)	Colofn (2)	Colofn (3)	Colofn (4)
Enw Saesneg y ward etholiadol	Enw Cymraeg y ward etholiadol	Ardal y ward etholiadol	Nifer aelodau’r cyngor
Aberdyfi	Aberdyfi	Cymunedau Aberdyfi a Phennal	1
Abererch	Abererch	Wardiau Abererch a’r Ffôr o gymuned Llannor	1
Abermaw	Abermaw	Cymuned Abermaw	1
Abersoch gyda Llanengan	Abersoch gyda Llanengan	Wardiau Abersoch a Llanengan o gymuned Llanengan	1
Arllechwedd	Arllechwedd	Cymunedau Aber a Llanllechid, ward Llandygái o gymuned Llandygái a ward Glasinfryn o gymuned Pentir	1
Arthog a Llangelynnin	Arthog a Llangelynnin	Cymunedau Arthog a Llangelynnin	1
Bethel a’r Felinheli	Bethel a’r Felinheli	Cymuned y Felinheli a ward Bethel o gymuned Llanddeiniolen	2
Bowydd a’r Rhiw	Bowydd a’r Rhiw	Wardiau Bowydd a’r Rhiw, a Thanygrisiau o gymuned Ffestiniog	1
Brithdir and Llanfachreth/Ganllwyd/Llanelltyd	Brithdir a Llanfachreth/Y Ganllwyd/Llanelltud	Cymunedau Brithdir a Llanfachreth, y Ganllwyd a Llanelltud	1
Bro Dysynni	Bro Dysynni	Cymunedau Bryn-crug, Llanegryn a Llanfihangel-y-Pennant	1
Cadnant	Cadnant	Ward Cadnant o gymuned Caernarfon	1
Canol Bangor	Canol Bangor	Wardiau Garth, Menai a Hendre o gymuned Bangor	2
Canol Bethesda	Canol Bethesda	Ward Ogwen o gymuned Bethesda	1
Canol Tref Caernarfon	Canol Tref Caernarfon	Ward Canol Tref o gymuned Caernarfon	1
Clynnog	Clynnog	Cymuned Clynnog a ward Nebo o gymuned Llanllyfni	1
Corris a Mawddwy	Corris a Mawddwy	Cymunedau Corris a Mawddwy	1
Criccieth	Criccieth	Cymuned Criccieth	1
Cwm-y-glo	Cwm-y-glo	Ward Brynrefail o gymuned Llanddeiniolen a wardiau Ceunant a Chwm-y-glo o gymuned Llanrug	1
De Dolgellau	De Dolgellau	Ward De Dolgellau o gymuned Dolgellau	1
De Pwllheli	De Pwllheli	Ward De Pwllheli o gymuned Pwllheli	1
Deiniolen	Deiniolen	Wardiau Clwt-y-bont, Deiniolen a Dinorwig o gymuned Llanddeiniolen	1
Dewi	Dewi	Ward Dewi o gymuned Bangor	1
Diffwys a Maenofferen	Diffwys a Maenofferen	Ward Diffwys a Maenofferen o gymuned Ffestiniog	1
Dolbenmaen	Dolbenmaen	Wardiau Bryncir, Garn, Golan, Penmorfa a Threflys o gymuned Dolbenmaen	1
Dwyrain Bangor	Dwyrain Bangor	Wardiau Marchog a Hirael o gymuned Bangor	2
Dwyrain Porthmadog	Dwyrain Porthmadog	Wardiau Dwyrain Porthmadog ac Ynys Galch o gymuned Porthmadog	1
Dyffryn Ardudwy	Dyffryn Ardudwy	Cymuned Dyffryn Ardudwy	1
Efailnewydd a Buan	Efailnewydd a Buan	Cymuned Buan a wardiau Efailnewydd a Phentre-uchaf o gymuned Llannor	1
Gerlan	Gerlan	Ward Gerlan o gymuned Bethesda	1
Glaslyn	Glaslyn	Cymunedau Beddgelert a Llanfrothen, ward Pren-teg o gymuned Dolbenmaen a ward Tremadog o gymuned Porthmadog	1
Glyder	Glyder	Ward Glyder o gymuned Bangor	1
Gogledd Dolgellau	Gogledd Dolgellau	Ward Gogledd Dolgellau o gymuned Dolgellau	1
Gogledd Pwllheli	Gogledd Pwllheli	Ward Gogledd Pwllheli o gymuned Pwllheli	1
Gorllewin Porthmadog	Gorllewin Porthmadog	Wardiau Gest, Morfa Bychan a Gorllewin Porthmadog o gymuned Porthmadog	1
Gorllewin Tywyn	Gorllewin Tywyn	Wardiau Dwyrain Tywyn a Gorllewin Tywyn o gymuned Tywyn	1
Harlech a Llanbedr	Harlech a Llanbedr	Cymunedau Harlech, Llanbedr, Llanfair a Thalsarnau	2
Hendre	Hendre	Ward Hendre o gymuned Caernarfon	1
Llanbedrog gyda Mynytho	Llanbedrog gyda Mynytho	Cymuned Llanbedrog a ward Llangïan o gymuned Llanengan	1
Llanberis	Llanberis	Cymuned Llanberis	1
Llandderfel	Llandderfel	Cymunedau Llandderfel a Llangywer	1
Llanllyfni	Llanllyfni	Wardiau Llanllyfni, Nantlle a Thal-y-sarn o gymuned Llanllyfni	1
Llanrug	Llanrug	Ward Llanrug o gymuned Llanrug	1
Llanuwchllyn	Llanuwchllyn	Cymunedau Llanuwchllyn a Llanycil	1
Llanwnda	Llanwnda	Wardiau Dinas a Rhostryfan o gymuned Llanwnda	1
Llanystumdwy	Llanystumdwy	Cymuned Llanystumdwy	1
Menai	Menai	Ward Menai o gymuned Caernarfon	1
Morfa Nefyn a Thudweiliog	Morfa Nefyn a Thudweiliog	Cymuned Tudweiliog a wardiau Edern a Morfa Nefyn o gymuned Nefyn	1
Morfa Tywyn	Morfa Tywyn	Ward Morfa o gymuned Tywyn	1
Nefyn	Nefyn	Ward Nefyn o gymuned Nefyn	1
Peblig	Peblig	Ward Peblig o gymuned Caernarfon	1
Pen draw Llŷn	Pen draw Llŷn	Cymunedau Aberdaron a Botwnnog	1
Penisa’r-waun	Penisa’r-waun	Wardiau Penisa’r-waun a Rhiwlas o gymuned Llanddeiniolen	1
Penrhyndeudraeth	Penrhyndeudraeth	Cymuned Penrhyndeudraeth	1
Pen-y-groes	Pen-y-groes	Ward Pen-y-groes o gymuned Llanllyfni	1
Rachub	Rachub	Ward Rachub o gymuned Bethesda	1
Teigl	Teigl	Wardiau Cynfal a Theigl, a Chongl-y-wal o gymuned Ffestiniog	1
Trawsfynydd	Trawsfynydd	Cymunedau Maentwrog a Thrawsfynydd	1
Tre-garth a Mynydd Llandygái	Tre-garth a Mynydd Llandygái	Wardiau St. Ann’s a Thregarth o gymuned Llandygái	1
Tryfan	Tryfan	Wardiau Carmel a Cesarea o gymuned Llandwrog a ward Rhosgadfan o gymuned Llanwnda	1
Waunfawr	Waunfawr	Cymuned Betws Garmon a ward Waunfawr o gymuned Waunfawr	1
Y Bala	Y Bala	Cymuned y Bala	1
Y Bontnewydd	Y Bontnewydd	Cymuned y Bontnewydd a ward Caeathro o gymuned Waunfawr	1
Y Faenol	Y Faenol	Ward y Faenol o gymuned Pentir	1
Y Groeslon	Y Groeslon	Wardiau Dinas Dinlle a’r Groeslon o gymuned Llandwrog	1
Yr Eifl	Yr Eifl	Cymunedau Llanaelhaearn a Phistyll	1

NODYN ESBONIADOL

(Nid yw’r nodyn hwn yn rhan o’r Gorchymyn)

Mae’r Gorchymyn hwn yn gweithredu argymhellion Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru (“y Comisiwn”), a roddodd adroddiad ym mis Tachwedd 2018 ar ei adolygiad o drefniadau etholiadol Sir Gwynedd. Roedd Adroddiad y Comisiwn yn cynnig lleihau nifer y wardiau etholiadol o 71 i 65, a lleihau nifer yr aelodau o 75 i 69.

Mae’r Gorchymyn hwn yn gweithredu argymhellion y Comisiwn, gydag addasiadau.

Mae erthygl 3 o’r Gorchymyn hwn yn diddymu’r trefniadau etholiadol presennol ar gyfer Sir Gwynedd ac yn cyflwyno’r Atodlen, sy’n nodi’r trefniadau etholiadol newydd ar gyfer Sir Gwynedd.

Mae’r Gorchymyn hwn hefyd yn gweithredu argymhellion ar gyfer newidiadau i’r trefniadau etholiadol ar gyfer rhai cymunedau yn Sir Gwynedd.

Mae erthygl 4 yn diddymu ward gymunedol Deiniol yng nghymuned Bangor ac yn trosglwyddo rhannau o’r ward honno i wardiau Hendre a Hirael o gymuned Bangor. Mae erthygl 5 yn gwneud newidiadau i nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros wardiau Garth, Hendre, Hirael a Marchog o gymuned Bangor.

Mae erthygl 6 yn gwneud newidiadau i’r ffiniau rhwng wardiau cymunedol Ogwen, Rachub a Gerlan yng nghymuned Bethesda. Mae erthygl 7 yn gwneud newidiadau i nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros y wardiau hyn.

Mae erthygl 8 yn diddymu wardiau cymunedol Dwyrain, Gogledd, Deheuol a Gorllewin yng nghymuned Caernarfon. Mae erthygl 9 yn creu wardiau cymunedol newydd Cadnant, Canol Tref, Hendre, Menai a Pheblig yng nghymuned Caernarfon. Mae erthygl 10 yn nodi nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros y wardiau cymunedol newydd hyn.

Mae erthygl 11 yn gwneud newidiadau i’r ffin rhwng wardiau cymunedol De Dolgellau a Gogledd Dolgellau yng nghymuned Dolgellau.

Mae erthygl 12 yn gwneud newidiadau i’r ffin rhwng wardiau cymunedol Congl-y-wal, a Diffwys a Maenofferen yng nghymuned Ffestiniog. Mae erthygl 13 yn gwneud newidiadau i nifer yr aelodau sydd i’w hethol dros y wardiau hyn.

Ystyriwyd Cod Ymarfer Gweinidogion Cymru ar gynnal Asesiadau Effaith Rheoleiddiol mewn perthynas â’r Gorchymyn hwn. O ganlyniad, ystyriwyd nad oedd yn angenrheidiol cynnal asesiad effaith rheoleiddiol o’r costau a’r manteision sy’n debygol o ddeillio o gydymffurfio â’r Gorchymyn hwn.

Mae printiau o’r mapiau ffiniau a labelwyd “1” i “11” y mae’r Gorchymyn hwn yn ymwneud â hwy wedi eu hadneuo yn swyddfeydd Llywodraeth Cymru ym Mharc Cathays, Caerdydd, CF10 3NQ (yr Is-adran Democratiaeth Llywodraeth Leol), a chyda Chyngor Gwynedd. Mae’r printiau sydd wedi eu hadneuo gyda Chyngor Gwynedd yn agored i gael eu harchwilio gan unrhyw un y bydd darpariaethau’r Gorchymyn hwn yn effeithio arnynt.

(1)

Sefydlwyd y Comisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol i Gymru gan adran 53 o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972 (p. 70) (“Deddf 1972”), ac Atodlen 8 iddi. Diddymwyd adran 53 ac Atodlen 8 gan adran 73(2) o Ddeddf Llywodraeth Leol (Democratiaeth) (Cymru) 2013 (dccc 4) (“Deddf 2013”) ac Atodlen 2 iddi. Mae Deddf 2013 yn ailenwi’r Comisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol i Gymru yn Gomisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru (gweler adran 2).

(2)

2013 dccc 4.

(3)

Mae Gorchymyn Awdurdodau Lleol (Newid Blynyddoedd Etholiadau Cyffredin) (Cymru) 2019 (O.S. 2019/1269 (Cy. 220)) yn diwygio adran 26(1) o Ddeddf 1972 i ddarparu y bydd etholiadau cyffredin cynghorwyr awdurdodau lleol yn cael eu cynnal yn y flwyddyn 2022 yn hytrach na 2021.

(4)

O.S. 1976/246. Mae adran 74(3) o Ddeddf 2013 yn darparu bod y Rheoliadau hyn yn parhau i gael effaith mewn perthynas â gorchmynion a wnaed o dan Ran 3 o Ddeddf 2013, fel pe bai’r gorchmynion hynny wedi eu gwneud o dan Ran 4 o Ddeddf 1972.

(5)

1972 p. 70; diddymwyd adran 58 o Ddeddf 1972 gan adran 73(2) o Ddeddf 2013 ac Atodlen 2 iddi, yn ddarostyngedig i ddarpariaethau arbed a bennir yn adran 74 o Ddeddf 2013.